دریا کوٹھے تے ہڑھ

غلام شبیر عاصم

جدوں کسے دی بدمعاشی دا لک ٹٹ جائے،طاقت تے زور ڈِھلا پے جائے تے پھیر ماڑے توں ماڑا بندہ وی رعب جھاڑدا تے بدمعاشی وکھاوندا اے۔جیہڑے لوک کدی ویکھ کے راہ وٹا جاندے ہون اوہ وی پھر جھیڈاں کرن لگ پیندے نیں۔بڑے بڑے نامی گرامی ڈاکو،پہلوان تے بدمعاش زمانے تے گزرے نیں،جِنہاں نوں اوہناں دی طاقت تے ٹِل پاروں شیر،وگدیدریا تے ساہن نال تشبیہ دے کے یاد کیتا جاندا رہیا۔جدوں عمروں ڈھٹھے تے جیہڑے دریا اکھواوندے سن اوہ ”چھپڑ” شیر اکھواون والے ”لومبڑی گِدڑ” تے بوڑھ سمجھے جان والے ”کاہی کانے تے دھریک ہوگئے”۔جِنہاں دی بدمعاشی تے ٹِل ٹھلیا نئیں سی جاندا پھر اوہ نک مونہہ توں مکھی اڈاونوں وی گئے۔گل کِیہ کہ ہون اوہناں دی طاقت تے بدمعاشی دے اتے کمزوری تے بڑھیپے نے کاٹھی پا لئی سی،بلکہ کوٹھا پالیا تے جیویں اِک دریا دی ہوند دا ناں نشان وی کندھاں کوٹھیاں ہیٹھاں دبیا مِدھیا گیا۔تے اِنج اک دریا جیویں مر مک ای گیا۔اوہدا ٹِل،مان تے طاقت سب ذِکروں فِکروں نِکل کے گواچ جہیا گیا۔سب تعارف تے اچیاں تعریفاں تے صِفتاں لوکاں نوں بھل گئیاں۔ایتھے پنجابی غزل دے نامی گرامی شاعر جناب روف شیخ ہوراں دا اِک شعر یاد پیا آرہیا اے۔
مرن دے پِچھوں کون کِسے دیاں صِفتاں چیتے رکھدا اے
اوتھے لوکاں کوٹھے پا لئے جِتھوں دریا سُک گیا
سُکے مکے دریا وی اپنے فطری نظام موجب کدی کدی ادھ موئے تے گھیس وٹے سپ طرحاں ہوجاندے نیں،اوہ کِسے ویلے وی اپنی آئی تے آ کے وحشت تے غصہ کڈھ وکھاوندے نیں۔سِدھی گل کہ دریاواں دے پیٹاں اندر کوٹھے پاکے اوہناں دے راہ نہیں ڈکنے چاہیدے۔دریا تے پھیر دریا ہندے نیں اوہ اپنا راہ آپ کڈھ لیندے نیں۔پانی نوں لنگھن واستے راہ مِلدا جائے تے اوہ کسے دا کچھ نہیں وگاڑدا جے صحیح راہ نہ مِلے تے پھر اوہ کچھ باقی نہیں چھڈدا۔اج کل تقریبا پورے ملک وچ سندھ ،بلوچستان، جنوبی پنجاب تے شمالی علاقیاں ول وی آئے ہوئے ہڑھ پاروں تباہی وی ایسے وجہوں ای ہورہی اے۔آرمی چیف جنرل قمر جاوید باجوہ نے سوات وچ آئے ہڑھ بارے دورہ کیتا تے آکھیا کہ دریاواں دے اندر تے کناریاں اتے عمارتاں بناون تے سختی نال پابندی ہونی چاہیدی اے۔تاں جے پانی آوے تے اپنے رستیاں تھانی لنگھ کے کِھلر جاوے تے ڈکا لگن نال نقصان نہ کرے۔پر اج کل تے لوکاں سکے تے خالی دریاواں اندر قبضہ گروپ وانگ قبضہ کرکے کوٹھے چھت لئے نیں۔دریاواں اندر پِنڈ وسدے ویکھ رہے آں۔جس نال پانی آون ویلے تباہی مچ جاندی اے۔پھر لوکی سِر تے باہواں رکھ کے روندے نیں۔ایس رون دیاں واجاں پھیر ملکوں ملک دور سمندروں پار تیک جاندیاں نیں۔
گورنمنٹ نوں چاہیدا اے کہ ایس بارے سرکاری پدھر تے مہم چلاوے کہ دریاواں،ندی نالیاں تے نہراں توں رکاوٹاں دور کِیتیاں جان۔تاں جے ہر سال لکھاں جاناں تے کروڑاں دا مالی نقصان وی نہ ہووے تے اِنج انساناں دی بے وسی تے دکھ دے منظر وی نہ ویکھنے پین،اِنج سرکاری وسائل وی ضائع ہندے نیں تے ادارے بند ہون نال خاص کر تعلیم تے وی بڑا بھیڑا اثر پیندا اے۔ہون ایس واری ہڑھ وجہوں ہون تیک کئی لوک مر گئے تے رڑھ چکے نیں۔یونیسف دی رپورٹ موجب تقریبا اِک کروڑ سٹھ لکھ بال وی شامل نیں۔جدوں کہ 1600 پھٹڑ ہوچکے نیں۔مجموعی طور تے 3کروڑ 30لکھ لوک متاثر ہوئے نیں۔سانوں عقل توں کم لینا چاہیدا اے۔اینا نقصان کروا کے وی آون والے دِناں وچ تباہی توں بچن لئی کچھ نہیں سوچ رہے۔دوجے کئی ملکاں وچ ایس تباہی توں بچن لئی وڈے چھوٹے کئی ڈیم بنائے گئے نیں،جِنہاں اندر پانی سانبھ کے اوس توں چوکھا کم وی لیا جاندا اے۔پر اسیں ہون تیک سیاسی مخالفتاں دی جنگ وچ ای رجھے ہوئے آں۔دنیا بھردا سب توں چنگا نہری نظام رکھ کے وی ساتھوں پانی نہیں سانبھیا جارہیا کہ اسیں ایہدے نقصان توں بچ سکیے سانوں شرم نال نک ڈوب کے مرجانا چاہیدا اے۔جے ڈیم بنا لئے جان تے زراعت تے بجلی لئی وی آسانی ہوجائے گی ہر سال دے ایس نقصان توں وی بچ جاں گے۔یا پھر دریاواں دے راہ خالی تے کھلہے کر دتے جان،ندی نالیاں اگوں رکاوٹاں دور کیتیاں جان دریاواں دے لاگے عمارتاں بنان تے پابندی لائی جائے۔حوصلے تے برداشت دا گھیر وڈا ہووے تے وڈے توں وڈے دکھ وی بندہ ہس کے جر لیندا اے۔برداشت تے صبر دا گھیر چھوٹا تے تنگ ہووے تے معمولی جہئی سِر پِیڑ وی ہوش بھلا دیندی اے۔دریاواں دے گھیر تے پیٹے کھلہے ہون گے تے دریاواں دی برداشت ودھ جائے گی تے غصہ تے افراتفری گھٹ جائے گی۔نہ کوٹھے ہون گے نہ پانی نوں ڈکا لگے گا نہ پانی ہڑھ دی شکل اختیار کرے گا تے نہ تباہی ہووے گی۔تے نہ ای ساڈیاں اکھاں، روحاں تے دل دماغ وِتوں باہرے دکھی منظر ویکھن تے جھلن دے عذاب نوں بھوگن گے۔ ٭٭