کیہ جاناں میں کون؟

ڈاکٹر صغرا صدف

شاعراں دے امام غالب نے کہیا سی:
آتے ہیں غیب سے یہ مضامیں خیال سے
غالب صریرِخامہ نوائے سروش ہے
ثابت ہویا کہ اوہو شعر عظیم تے ہمیشہ رہن والا ہوندا اے جہدا باطن غیب تے ظاہر علم’ مشاہدے تے تجربے تے استوار ہوندا اے۔ شاعری نوں ایسے لئی پیغمبری نال جوڑیا گیا کہ شاعر دا تخیل لامحدود تے اکھاں توں اولھے جہاناں دی خبرگیری کردا اے۔ اوہنوں خاص صلاحیت ودیعت ہوندی اے۔ ایس لئی اوہدے سوچن’ سجھن تے محسوس کرن دی شدت تے کیفیات دوجیاں توں وکھری ہوندی اے۔ تخیل دی جولانی تے روحانی روشنی نہ ملے تے سامنے موجود چیزاں’ حادثے تے واقعات وی دھیان وچ نہیں رہندے۔ صباحت عاصم واسطی دی تخلیق اپج دی جھلک اوہناں دے شعری مجموعے’ توسط دی تقریب رونمائی وچ وکھائی دتی۔ مقررین ولوں حوالے دے طور تے پڑھے گئے شعر دل وچ اتر گئے تے ایس کتاب نال راہ و رسم ودھان دا شوق جاگیا’ کتاب منگوائی تے کئی دن توں اوہنوں نال لئی پھری کہ چنگے شعر دا لطف نہ لینا ایہدی تعظیم نہ کرن دے مترادف اے۔ دردل تے دستک دین تے روح دے نہاں خانیاں وچ اتر جان والے شعر ڈائری وچ لکھدی رہی۔ رومانی تے وجدانی کیفیت چوں پھٹن والی سرشاری تے جمالیاتی کیف نے عجب سحر وچ مبتلا کیتی رکھیا۔ خبر ہوئی جگمگ کردا تے دل و دماغ تے طاری ہوندا منفرد رنگ اوہناں دے باطن وچ جلن والے الہامی ڈیوے دی سحرزدہ لو دا سیک اے۔ ایہ کتاب پڑھدے ہوئے انج محسوس ہویا جیویں خاموش چاندنی رات وچ مدھم سر بکھرے نیں تے شاعر پورے خلوص نال اپنے وجود نال ہم کلام اے۔ ایس شاعری دے راہیں مینوں وی اپنے آپ نال ہم کلام ہون دا موقع ملیا کہ ایہدے وچ میری پسند دے رنگ تے ذائقے بھرے سن۔ میں جدوں شعراں دے پس منظر وچ ویکھیا تے ہر لفظ مینوں ڈورڈ تے علامت وانگوں لگیا جہدے اندر اک وڈی حقیقت چھپی سی۔
عاصم صباحت واسطی تخلیل تے گمان توں اگلی منزل عرفان تے روبہ سفر اے تے مسلسل ارتقاء دے مرحلے طے کرن دی مشق کر رہیا اے۔ اوہ اجیہا باکمال ہنرمند اے کہ تخلیقی اوقات وچ جدوں جسم تے زمین دی کشش نوں منجمد کرکے وکھرا رکھ دیندا اے تے فیر روح کائنات نال انج اک مِک ہو جاندا اے کہ آئینے دے سامنے اپنی ذات نال جڑیا وکھرا تشخص دا حامل عکس وی اولھے ہو جاندا اے تے اوتھے ایس واحد دا جلوہ تے جمال نویں نویں رنگاں وچ ابھردا وکھائی دیندا اے جو ہر منظر وچ ظاہر اے۔ توسط وی وحدت دا اوہو سفر اے جہنوں نوفلاطینوس نے اک ہستی دے تصور توںآغاز کیتا’ افلاطون’ ابن عربی تے رومی دے بنائے ٹریک توں ہوندا ہویا ساڈی دھرتی دی دانش بھری زباناں وچ زیادہ شدت دے نال ایس طرح ابھریا کہ وجود ھو دی تال تے رقصاں ہو گئے۔
قدیمی روح دے عشق دی اوہو پرانی روداد اے پر لہجہ وکھرا’ اثرات وکھرے تے مضمون وکھرا’ پرانے منظراں توں نویں منظر تے نقش ابھردے ہوئے’ کیہ جاناں میں کون؟ والے سارے سوالات زیادہ توانائی دے نال شعوری سطح تے موجود نیں؟۔ ظاہریت تے وجدانیت دے وچکار دلیلاں دے نال سردجنگ جاری پر کڑواہٹ تے رولا نہیں۔ بلھے شاہ تے جدوں بکل دے چور دا معمہ کھلیا تے اوہدے لئی کائنات وچ تفریق’ تعصب تے فریب باقی نہ رہیا۔ عاصم واسطی دا وی جدوں غیب نال رابطہ استوار ہوندا اے تے آل دوالے دیاں کندھاں ڈھیہن لگ پیندیاں نیں تے کھلے جہان وچ اوہنوں دور تک دکھائی دین لگدا اے خودشناسی عطا نہیں۔ اپنے آپ نوں لبھن لئی ریاضت دا لماں کشٹ کرنا پیندا اے۔ دل و دماغ نوں دشت جنوں دے نامہرباں راہواں تے صدیاں دی مسافت طے کرنی پیندی اے اودوں عشق دی راحت طلب بن دی اے۔ خیال و خواب دے ہر پڑائو تے قیام کر کے’ من پسند صورتاں نوں دھیان وچ رکھنا تے چشم شوق چوں نکلے قطرہ نہال نوں دریا بنان دی جستجو اصل مقصد اے پر ایہ خیال و خواب دے وَس دی گل نہیں۔ ایہ ظاہر تے باطن یعنی شریعت تے طریقت توں اگلی منزل عرفان حقیقت دے معاملے نیں۔ جتھے عبادتاں دے نال محبت نوں جوڑ دتا جاندا اے۔ صوفیاء نے جس محبت تے زور دتا اے عاصم واسطی اوہدے تے ایمان رکھدا اے تے ایہدے وسیلے خدا تک اپڑن دا خواہش مند اے۔ توسط ایسے سلسلے دی کڑی اے جتھے حرف گویائی وچ کائنات دی خامشی وی شامل ہوندی اے۔ عشق نے شاعر دے جذبیاں’ لفظاں’ دل’ اکھ تے وجود نوں جہڑی سرشاری بخشی اے اوہ اوہدے وچ پوری طرح ڈبیا ہویا اے۔ نہال ہون دی ادا پھُلاں’ پانی دے قطریاں’ گزردے لمحات تے فطرت دے دوجے مظاہر وچ وی رچ گئی اے تے ایسے کیفیت دے نال اوہ شہر اعتبار وچ داخل ہو چکیا اے۔ آخر وچ کجھ شعر سنو۔
جب تک خیال و خواب سے دل بھر نہیں گیا
میں شہرِ اعتبار کے اندر نہیں گیا
عادت خود اپنا بوجھ اٹھانے کی ہے مجھے
اس واسطے خلا کے سفر پر نہیں گیا
دینے لگا ہوں جنت و دوزخ کے حکم بھی
پروردگار روک، خدا ہو رہا ہوں میں
ہمارا طرز تکلف بھی والہانہ ہے
ہم اہلِ دل ہیں محبت زیادہ کرتے ہیں
لگی ہے آنکھ ترے خواب کے تعاقب میں
تھکا نہیں ہوں ترا انتظار کرتے ہوئے
وہ یوں ہوا کہ مرے ہاتھ لگ گیا سورج
سیاہ شب میں ستارہ تلاش کرتے ہوئے
زمیں پر ایک مکمل جزو لایا جا چکا تھا
مجھے مجھ سے بہت پہلے بنایا جا چکا تھا
وقت کڈھ کے توسط دی شاعری پڑھو تے سر جھونو۔ ٭٭