اکیڈمی تے سیاست

ڈاکٹر صغرا صدف

تعلیم دا تعلق غوروفکر نال اے۔ شعور دے ابتدائی مرحلے وچ شکوک و شبہات دا ہجوم انسان دے سر تے خوف دا سایہ بن کے منڈلاندا رہندا سی۔ ایہدے توں نجات دی تدبیر علم دی بنیاد بنی۔ یقینا زندگی دے ابتدائی دور دے انساناں نے لماں عرصہ ذات تے کائنات دے وچکار ربط قائم کرن تے زندگی دے بہتر ذریعے لبھن وچ گزاریا ہووے گا تاں جا کے کجھ بنیادی اصول مرتب ہوئے ہون گے۔ صدیاں دے سفر دے بعد جدوں خاندان توں محلاں’ پنڈاں تے قصبیاں دا قیام عمل وچ آیا ہووے گا تے تربیت دے سادہ مراکز وجود وچ آئے ہونگے۔ ازل توں لے کے اج تک انسان مسلسل ترقی دے سفر تے اگے ودھ رہیا اے۔ اجے نہ اوہدی ذات دی تکمیل ہو سکی اے تے نہ اوہ کائنات دا مکمل تے حقیقی علم حاصل کرن وچ کامیاب ہویا اے ایس لئی شعوری تے لاشعوری طور تے اوہدا ہر لمحہ جستجو وچ اے پر ایہ گل واضح اے کہ اکیہویں صدی دے لمے سفر دے بعد وی انسانی زندگی’ کائنات تے الہیات دے حوالے نال لاگو نظریات’ تصورات تے نظاماں دی بنیاد اج وی قبل مسیح دے ایتھنز دے باغات’ پہاڑاں تے اکیڈمیاں وچ ہون والے مباحثے’ لیکچرز تے اقوال نیں۔
افلاطون دے دور دا یونان تریخ انسانی دا سنہری زمانہ سی جہدے وچ تعلیم’ ادب’ سیاست’ حکومت’ معاشرت’ مذہب’ عدل’ فلسفے’ منطق’ ثقافت تے دوجے موضوعات تے فکر دے قلم نال جو لفظ لکھے اوہ ہمیشہ لئی معتبر قرار پائے۔ عظیم دانشور سقراط دے سوال و جواب نال جڑی دانش دیاں کہانیاں اوہدے لائق فائق شاگرد افلاطون دی وساطت نال محفوظ ہوئیاں تے دنیا دی میراث بنیاں۔ سقراط نے اپنے شاگرداں نوں علم’ تفکر’ گفتگو’ سوچ تے دانش دے جس ذائقے بارے روشناس کرا دتا سی اوہ وڈے معرکیاں دا متحمل سی۔ افلاطون نے آپسی مباحث راہیں طالبان دانش دی تربیت لئی 387 قبل مسیح اک اکیڈمی قائم کیتی جہدے بوہے مرد تے عورت دوہاں لئی کھلے سن۔ ایس اکیڈمی توں مستفید ہون والے سینکڑوں طلبا فلسفی’ تریخ دان’ سماجی ماہرین’ سیاست دان تے منصف بنے۔ ایہناں وچوں سب توں نمایاں ناں ارسطو دا اے چوی ورھے دے لمے عرصے تک زیرتعلیم رہیا۔ افلاطون نے ایہدے وچ اک کتب خانہ وی بنایا جہدے وچ اوس دور دیاں اہم کتاباں شامل سن۔ اوس ویلے ایہ اکیڈمی ایتھنز شہر توں باہر قائم کیتی گئی سی جتھے زیتون دے باغ سن۔ ہن وی ایتھنز وچ زیتون کثرت نال پایا جاندا اے۔ یونان وچ زیتون نوں مقدس رُکھ سمجھیا جاندا سی۔ اوتھوں دی زمین تے آب و ہوا وچ ایہ خوب پھلدا پھولدا اے۔ ایہدے پھل تے تیل دی افادیت وی کمال اے۔ زیتون دے درختاں وچ گھری ایس اکیڈمی دے ناں دے حوالے نال وی وکھووکھ روایتاں مشہور نیں۔ اکیڈمس اک افسانوی کردار سی جو بڑا بہادر تے جنگجو سی۔ اوہدے بارے وکھووکھ کہانیاں مشہور سن جو نسل در نسل چلدیاں رہندیاں سن جہناں وچ اک ایہ وی سی کہ اوہنے سپارٹا ولوں طاقتور حملیاں وچ ایتھنز دا دفاع کرکے ایتھوں دے لوکاں نوں موت تے غلامی توں بچایا سی۔ ایس لئی ایتھنز دے لوک اوہنوں بڑا چاہندے سن۔ افلاطون اک بااثر خاندان دا چشم و چراغ سی۔
غالباً ایہ اکیڈمی اوہنوں جائیداد وچ حصہ ملن دے بعد قائم کیتی گئی جہدا مقصد مکالمے تے لیکچرز دے راہیں وکھووکھ فلسفیانہ گتھیاں سلجھانا سی ایس لئی نہ ایتھے کوئی نصاب سی تے نہ فیس تے نہ خاص و عام دی پابندی پر ایتھے آن والے زیادہ تر لوکاں دا تعلق شرفاء دے اعلیٰ طبقے نال ہوندا سی جہناں نوں ویہل وی نصیب سی تے جو مکالمے وچ حصہ لین تے سکھن دے رسیا وی ہوندے سن۔ افلاطونی دور وچ سیاست تے حکومت نوں خاص اہمیت حاصل سی۔ افلاطون شخصیت نوں تن حصیاں وچ ونڈدے ہوئے دانش نوں جبلت تے شجاعت توں اعلیٰ من دا سی تے اوہنوں ای حق حکمرانی دا اہل سمجھدا سی ۔ ایس اکیڈمی وچ وی سیاست دے وکھووکھ نظریات زیربحث لیائے جاندے سن تے سیاستداناں دی باقاعدہ شخصیت سازی تے تربیت کیتی جاندی سی۔ تقریباً تن صدیاں ایہ اکیڈمی مطلق سچائی دی تلاش وچ پھردے علم دے متوالیاں دے شکوک و شبہات رفع کرن لئی کوشاں رہی۔ فیر جنگ نے اوہنوں انج تباہ کیتا کہ دوبارہ قائم نہ ہو سکی پر افلاطون نے جو روایت قائم کر دتی اوہ باقی رہی۔ نویاں اکیڈمیاں وجود وچ آندیاں رہیاں تے جدوں تک دنیا باقی اے آندیاں رہن گئیاں۔ افلاطون دی وساطت نال لفظ اکیڈمی وسیع تر معنی وچ استعمال ہوندا اے۔
پچھلے ویہہ پنجی ورھیاں توں پاکستان وچ اکیڈمی کلچر نے بڑی ترقی کیتی۔ وجہ انگریزی میڈیم سکول دے مشکل ترین نصاب سن۔ فیر سرکاری سکولاں دے نصاب بدلے تے طلباء تے والدین لئی نواں مسئلہ پیدا ہو گیا۔ نہ صرف نویں دسویں دے امتحان وچ بچیاں دے نکام ہون دی شرح ودھن لگی سگوں ایہ نکامی اوہناں نوں سکول تے تعلیم توں دور لے جان لگی۔ ایہدا توڑ کردے ہوئے وزارت تعلیم پنجاب نے انصاف اکیڈمی نوں متعارف کروا کے والدین تے بچیاں دیاں اوکڑاں دا خاتمہ کر دتا۔ ایہ امریکہ دی Khan اکیڈمی توں متاثر ہو کے قائم کیتی گئی اے جہدی افادیت توں اک دنیا جانوں اے۔ پنجاب وچ متعارف کرائی جان والی ایس آن لائن اکیڈمی تک رسائی لئی کوئی فیس نہیں۔ ایتھے ہر مضمون بارے سینکڑوں لیکچر موجود نیں جہناں نوں طالب علم بار بار سن کے چنگی طرح سمجھ سکدا اے۔ دوجے اوہ اپنے والدین دیاں نظراں دے سامنے رہ کے اپنی تعلیم تے زیادہ توجہ دے سکدا اے۔ امید اے اگلے انتخابات وچ ایہدے بہتر نتیجے سامنے آن گے۔ اللہ کرے افلاطون دی اکیڈمی وانگوں پاکستان وچ وی سیاست دے حوالے نال لوکاںدی تربیت کرن لئی کوئی اکیڈمی چھیتی وجود وچ آوے تاں جے گالھاں’ بدتمیزی’ فتویاں تے الزامات توں نجات پا کے اخلاقی قدراں دا حامل صحت مند ماحول پروان چڑھایا جا سکے۔٭