پیسہ ،طاقت تے تعلقات

مظہر برلاس

افسر نے اک لمحے لئی سر جھکایا’ کجھ سوچیا تے فیر چہرہ اُتے کرکے بولیا سر! میری سروس تریہہ ہو گئی اے میں بڑے ذمہ دار عہدیاں تے رہیا واں۔ ہن میری ملازمت دے آخری ورھے گزر رہے نیں۔ گزرے ہوئے تریہہ ورھیاں وچ میرے مشاہدے وچ اک ای گل آئی اے کہ پاکستان وچ جہدے کول پیسہ اے اوہ ہر نہیں سکدا جہدے کول طاقت اے جت اوہدی اے تے جہدے تعلقات نیں تسیں اوہنوں قابو نہیں کر سکدے۔ افسر چپ ہویا تے میں عرض کیتا کہ قنون وی تے کوئی چیز اے اخلاقیات وی تے کسے چیز دا ناں اے۔ ضمیر وی تے ہوندا اے میری گل جاری سی کہ افسر چونک کے بولیاسر! انج نہیں جہدے کول پیسہ’ طاقت تے تعلقات ہون اوہدے سامنے قنون دی کوئی حیثیت نہیں۔ ہن آ جائو اخلاقیات ول جو بندہ پیسے دے سکدا اے اوہدا اخلاقیات نال کیہ تعلق’ اوہ اخلاقیات تے مٹی پا کے سودے بازی دی وادی وچ اتردا اے۔ پیسہ چلان ویلے اوہنوں ایہ وی احساس نہیں ہوندا کہ اوہدے تے بانی پاکستان دی فوٹو بنی اے۔ ایتھے تے لوک کہندے نیں فائلاں نوں پہیے لا دتے جان تے کم نہیں رکدے تے ایہ سچ اے واقعی پیسہ لان والیاں دے کم نہیں رکدے۔ رہ گیا ضمیر تے جے ایتھے لوکاں دے ضمیر زندہ ہوندے تے ایہ تماشے لگدے’ ایتھے ایس طرح عزتاں نیلام ہوندیاں’ ایتھے ایس طرح بولیاں لگدیاں ایتھے ہر اک نوں مدھن دا رواج ہوندا؟ ایتھے مظلوم پیاسے پرندیاں وانگوں انصاف لئی نہ ترسدے’ ایتھے پیسے نال سب کجھ خرید لیا جاندا اے طاقت توں زباناں تے جندرے لا دتے جاندے۔ انصاف دے متلاشیاں نوں طاقت دے سر تے چپ کروا دتا جاندا اے تے جے کوئی فیر وی بولن دی جسارت کرے تے اوہنوں قبرستاناں وچ مٹی دا رزق بنا دتا جاندا اے۔ ایتھے تعلقات ساریاں نوں رام کر دیندے نیں تعلقات بند بوہے کھول دیندے نیں۔ اجہے ماحول وچ قنون دا سوال بالکل عجیب بن کے رہ جاندا اے تہانوں اندازہ نہیں ایتھے دولت دی دیوی دی کنی پرستش ہوندی اے۔ ایتھوں دے مذہبی طبقیاں نے وی اپنے اپنے ریٹ مقرر کر رکھے نیں ایہدا مطلب اے کہ ایتھوں دی منڈی وچ ہر اک دی قیمت اے لوکاں نے اپنا سب کجھ دولت نوں ای سمجھ رکھیا اے۔
افسر چپ ہویا تے میں دولت دی دیوی دی اہمیت دی وضاحت پچھی۔ ہن تے افسر پھٹ پیا کہن لگا جے ایتھے دولت دی دیوی دی پوجا نہ ہوندی تے کیہ منشیات دا دھندا ہوندا’ ایس دھندے پچھے ایتھوں دے طاقتور لوک ہوندے’ تہانوں کیہ پتہ ایتھوں دے کنے ممبران اسمبلی اجہے لوکاں تے ہتھ رکھدے نیں جو منشیات دا دھندا کردے نیں ۔منشیات دی دنیا طاقتور لوکاں دے پاروں ای تے آباد اے ایتھے جے دولت دی دیوی نال پیار نہ ہوندا تے کوئی کسے دے پلاٹ تے قبضہ کردا’ کدی تلاش کرو ایہناں قبضہ گروپاں دے پچھے کون نیں’ ایہناں دے مراسم کتھے کتھے نیں تے ایہ لوک قبضہ کرن ویلے قبرستاناں نوں وی نہیں بخشدے۔ ایتھوں دے ہسپتال تے تعلیمی ادارے پیسہ بنان دیاں مشیناں بن چکے نیں۔ ایتھوں دیاں جیلاں وچ صرف غریب بندے پئے نیں۔ کیہ تسیں دس سکدے او کہ کوئی پیسہ والا’ کوئی طاقتور یاں کوئی تعلقات والا کدھرے جیلاں وچ پیا اے۔ ایتھے ہر پاسے لٹ مار دا بازار اے تے یاد رکھو کہ لٹ مار دولت دے حصول لئی کیتی جاندی اے ایتھے قاتل کھلے پھر رہے نیں تے مظلوماں دے وارثاں دیاں زندگیاں سسکیاں وچ گزر رہیاں نیں ایس اندھیرنگری دے ہر موڑ تے کوئی طاقتور’ کوئی پیسے والا ہر مراسم والا کھڑا اے۔ عجیب دکھ بھری کہانی اے’ کہاں تک سنو گے؟۔
ایہ تسیں کیویں کہہ سکدے او تسیں حالات دی تصویرکشی ضرور کیتی اے پر تہاڈی بندمٹھی وچوں کوئی مثال تے سامنے آ نہیں سکی۔ میری ایس گل تے افسر ہور جذباتی ہو گیا۔ کہن لگا ہزاراں مثالاں نیں ماضی نوں چھڈ دیو’ میں حالیہ کجھ ورھیاں دیاں مثالاں دینا واں تے اوہناں مقدمیاں دیاں مثالاں دینا واں جو مشہور ہوئے ہزاراں گمنام مقدمیاں دیاں مثالاں دین دا کوئی فائدہ نہیں’ کیہ تسیں ویکھیا نہیں کہ کس طرح شاہ زیب نوں قتل کیتا گیا تے فیر مقتول دے خاندان نے کیویں جتوئی خاندان نوں معاف کر دتا۔ شاہ رخ جتوئی نے جو دن گرفتاری وچ وی ویکھے تے پورے نظام نے اوہدا ساتھ دتا۔ تہاڈیاں نظراں دے سامنے ناظم جوکھیو دے خاندان نے پیپلزپارٹی دے اک ایم این اے نوں قتل معاف کر دتا۔ ایسے طرح کوئٹہ دے ٹریفک کانسٹیبل خاندان نے اچکزئی نوں معاف کر دتا۔ ایہناں ساریاں معافیاں دے پچھے کدھرے طاقت بول رہی اے تے کدھرے پیسہ’ سرکاری ملازم وی کیہ کرن تسیں ویکھیا نہیں کہ اک ماڈل نوں پھڑن والا انسپکٹر منوں مٹی تھلے چلا گیا۔ کیہ تہانوں یاد نہیں کہ ایف آئی اے دے اک ڈائریکٹر ڈاکٹر رضوان موت دی وادی وچ سوں گئے تے ملزم وڈے عہدیاں تے اپڑ گئے۔ ایتھے پاپڑ والے تے چپڑاسی مر جاندے نیں پر لٹن والے سلامت رہندے نیں۔ سانحہ ماڈل ٹائون وچ آخر کسے نے تے گولیاں چلائیاں سن؟ کوئی تے قاتل ہے پر مقتولین دے وارث انصاف دے بوہے ول آس لاکے بیٹھے نیں ایسے آس وچ کئی ورھے گزر چکے نیں فیر تہانوں ایہ وی پتہ اے کہ کنے پاکستانیاں دیاں جائیداداں بیرونی دنیا وچ ملکی دولت نال بن گئیاں؟ ایسے لئی میں کہنا واں کہ پیسہ’ طاقت تے تعلقات ساریاں نوں رگڑ کے رکھ دیندے نیں۔ افسر دی گل ختم ہوئی تے مینوں فرحت عباس شاہ دا شعر بڑا یاد آیا کہ:
یہ جو ہر موڑ پہ آ ملتی ہے مجھ سے فرحت
بدنصیبی بھی کہیں میری دیوانی تو نہیں