غلامی توں سلطانی تک

ڈاکٹر صغرا صدف

rڈاکٹر صغرا صدف

قدرت دے قندوقاں وچ ون ون دے معجزے تے کرشمے اپنے اپنے وقت تے ظاہر ہون دے منتظر رہندے نیں۔ فقیر نوں بادشاہ تے بادشاہ نوں بھکاری بنانا وی اک وڈی حکمت عملی دا حصہ اے جہدے نال کوشش’ امیدوار’ حوصلے دا دیا روشن رہندا اے۔ برصغیر وچ خاندانِ غلاماں دی بادشاہت دے بارے ساریاں نے پڑھیا ہووے گا۔ اسیں عموماً غلام خانداناں دی عقیدت تے جانثاری نال بھری کہانیاں دے عادی آں۔ اوہناں دی حکومت دا ت ذکرہ گھٹ ای تریخ دے صفحیاں دی رونق بن دا اے۔ خاندان غلاماں اک اجہے حکومتی سلسلے دا ناں اے جو ایس گل دا ثبوت اے کہ سلطانی صرف امراء دے مخصوص طبقے تے سیاسی مجاہداں تک محدود نہیں سگوں اوہ لوک وی مسند افروز ہو جاندے نیں جہناں نوں وقت غلامی دا طوق پہنا چکیا ہوندا اے۔
قدرت جدوں کسے بندے دی تقدیر وچ کسے خاص علاقے دی بادشاہی دی مہر لا دیندی اے تے فیر اوہدے کارن وی مہیا کردی اے۔ زمانہ انگلی پھڑ کے وسیلیاں دی پوڑھی پار کراندا ہویا منزل تک اپڑاندا تے تاج پوشی کردا اے۔ اک ترک النسل بچہ زمانے دے سوداگراں دے ہتھوں وکدا ہویا اک دن امام ابوحنیفہ دی اولاد وچوں اک صالح بزرگ’ جونیشاپور دے حکمران سن تک اپڑیا۔ قاضی فخرالدین عبدالعزیز کوفی نوں اوہناں دے علم و دانش پاروں امام ابوحنیفہ ثانی کہیا جاندا سی تے معاشرے وچ اوہناں دی بڑی تعظیم کیتی جاندی سی۔ ایتھے ترک بچے نوں قاضی فخرالدین دے بچیاں دے نال اعلیٰ تعلیم دا موقع وی ملیا تے جنگی مہارتاں دی تربیت دا وی۔ ایہ ترک بچہ قطب الدین سی جو ہتھ دی اک ٹٹی ہوئی انگلی دی وجہ نال ایبک کہلایا تے فیر ایہ اوہدے ناں دا حصہ بن گیا۔ گھڑسواری تے تیراندازی وچ نمایاں کارکردگی دکھان تے انج مشہور ہویا کہ بادشاہ وقت شہاب الدین غوری دے دربار لے جایا گیا جتھے اوہدی اعلیٰ صلاحیتاں دی بڑی قیمت بھر کے سلطان نے اوہنوں اپنے درباریاں وچ شامل کر لیا۔
جشن فتح دی اک شام سارے درباریاں تے سونے چاندی دے انعامات دی بارش ہوئی۔ محفل برخاست ہون تے قطب الدین ایبک نے اوہ سارے سکے تے ظروف غریباں تے غلاماں وچ ونڈ دتے۔ ایس عمل نے اوہنوں امراء وچ شامل کروایا تے سلطان دے دل وچ وی خاص رتبہ دلوایا۔ اوہ سلطان ولوں دتے گئے سارے معرکے سر کرکے معتبر ہوندا رہیا حالاں کہ اجمیر دی فتح دے بعد اوتھوں دا سپہ سالار مقرر ہویا۔ ایس دوران اجمیر دے بہترین نظم و نسق دے نال نال اوہنے کئی اہم علاقے وی فتح کر لئے پر کدی سرکشی دا خیال نہ آیا۔ ہمیشہ اپنے آپ نوں غلام کہلوایا تے اپنی ذمہ داری نوں بہتر طورتے نبھان نوں مقصد بنایا۔ شہاب الدین غوری دی وفات دے بعد نویں سلطان غیاث الدین نے قطب الدین نال محبت دا سلسلہ ہور گہرا کردے ہوئے اوہنوں سلطان دا لقب عطا کیتا۔ فیر وقت نے اوہ منظر ویکھیا جدوں اک غلام لہور وچ تخت نشین ہویا تے ہندوستان دی سیاست وچ اک تابناک دور دا آغاز ہویا۔
فطرتاً صوفیانہ مزاج رکھن والا سلطان قطب الدین مساوات انسانی دا قائل سی۔ سخی’ متقی تے منصف مزاج دا حامل سی۔ اوہدے لشکر وچ مختلف نسلاں تے طبقے دے بندے شامل سن۔ اوہدے دور وچ اوہدے ماتحت علاقیاں وچ ہر پاسے مثالی عدل و انصاف دا عالم سی۔ اوہنے عام انسان دی اخلاقی تے سماجی زندگی بہتر بنان ول خاص دھیان دیندے ہوئے ملک وچ ہم آہنگی تے رواداری دی اوہ فضا قائم کیتی جہدی مثال دتی جا سکدی اے۔ لوکاں توں جبری وصول کیتے جان والے کئی طرح دے ٹیکس ختم کرکے صرف عشر لین دا فرمان جاری کیتا تے خلقت اوہدی گرویدہ ہو گئی۔
جتھے قدرت نے اوہدی سلطان دیاں راہواں پدھریاں کرن لئی اوہنوں بادشاہواں دا محبوب بنا دتا اوتھے اوہدی روحانی تشفی لئی خواجہ معین الدین چشتی ورگی ہستی دی صحبت تک رسائی دتی جہناں دی قربت نے سلطان دے وجود وچ خیر دے سرچشمیاں نوں متحرک کرکے اوہنوں وسیع تر مقصد نال جوڑیا۔ ایہ اوہ سنہری دور سی جدوں سلطان قطب الدین ایبک نے اک مہربان تے مدبر حکمران دے طور تے ظاہری جد کہ خواجہ معین الدین چشتی نے اک ولی دی حیثیت نال برصغیر دے لوکاں دی باطنی رہنمائی کیتی۔ ایس انسانیت نواز حکمران دے دربار تک ہر خاص و عام نوں رسائی حاصل سی۔ اوہنوں اجمیر شریف نال خصوصی لگائو سی۔ ایہو اوہ مقام سی جتھوں اوہدی سلطانی دا آغاز ہویا جہنوں اوہدی فیاض طبیعت نے خدمت خلق وچ ڈھال کے سخاوت کیتی اجہی مثالاں قائم کیتیاں کہ لوکاں وچ لکھ بخش دے ناں توں معروف ہویا۔ گھوڑے دی کنڈ تے بہہ کے ان گنت فتوحات نوں اپنے ناں کرن والے سلطان نوں دشمن تے نہ ہرا سکیا پر چوگان کھیڈدے ہوئے گھوڑے توں ڈگ کے فوت ہویا۔ لہور وچ ایبک روڈ ایہدے ناں توں موسوم اے تے ایتھے ای ایہدا مقبرہ وی اے۔ لہور دی مٹی وچ خزانے چھپے نیں تے فضاواں وچ فیض دیاں صداواں رچیاں نیں جہناں نوں خدمت خلق دا فریضہ سونپ کے ایتھے گھلیا جاندا اے اوہناں نوں ہردلعزیزی تے دلاں دی بادشاہت عطا کیتی جاندی اے۔ اوہناں دی سخاوت توں فیض یاب ہون والے کسے دور وچ اوہناں نوں گنج بخش دے لقب توں نوازدے نیں تے کدی لکھ بخش دا لقب عطا کردے نیں۔٭٭