مسئلہ فاقے دا نہیں لالچ دا اے

وسعت اللہ شاہ

اجے تے سانوں سیاسی عدم استحکام تے دہشت گردی دا دوبارہ سر چکنا ای دو وڈے خطرے محسوس ہو رہے نیں۔ پر اگلے کجھ مہینے وچ ایہناں دوہاں توں وی وڈا اک ہور خطرہ سراں تے منڈلا رہیا اے۔ یعنی بھکھ دا خطرہ۔ جے حالیہ بارشاں تے سیلاب اپروں تقریباً ساڑھے تن کروڑ پاکستانی بے گھر نہ وی ہوندے فیر وی خوراک دی اسمان نال چھوندیاں قیمتاں ستر فیصد پاکستانی گھرانیاں نوں اپنی ماہانہ کمائی دا پنجاہ فیصد صرف خوراک تے خرچ کرن تے مجبور کر رہیاں سن۔ ایہدا اک مڈھلا کارن پچھلے اک ورھے توں ہون والی مسلسل مہنگائی اے۔ خاص کر خوراک دی قیمت ہن ششماہی تے ماہانہ دے پائیدان توں تلک کے روزانہ دے مرحلے تک آ گئی اے۔ عام بندے نوں کیویں سمجھائیے کہ بھیا ایہ سب صرف سرکاری نااہلی دا نتیجہ نہیں سگوں کرونا دی وبائ’ عالمی معیشت دی ماڑتا’ یوکرین روس جنگ’ ڈالر دی مسلسل ودھدی قیمت’ تیل تے گیس دیاں قیمتاں تے موسمیاتی پاگل پن دے نتیجے وچ پچھلے اک ورھے وچ عالمی سطح تے ای خوراک دیاں قیمتاں اوسطاً چونتی فیصد ودھ چکیاں نیں۔عام بندہ تے بس ایہ جان دا اے کہ اج جے اوہ گاجر ڈھائی سو روپیے فی کلو خرید رہیا اے تے پچھلے دن ایہو گاجر تن سو روپیے فی کلو وچ کیوں ملی اے۔ گاجر بھلا کہڑی ڈالر وچ خریدی جاندی اے یاں یوکرین توں آندی اے تے کیہ کارن اے کہ خوراک دیاں قیمتاں وچ ماہانہ اٹھائی فیصد وادھا ہو رہیا اے تے سو روپیے دی قوت خرید چالھی روپیے دے برابر رہ گئی اے۔
ہن آئو سر تے منڈلاندے خطرے ول۔ ایس ورھے جے سیلاب نہ وی آندا فیر وی زرعی خرچیاں وچ وادھے’ کسان دے منافع وچ کمی تے کنک دی امدادی قیمت وچ ساڑھے تن سو روپیے من اضافے دے باوجود کنک دی کاشت دے رقبے وچ دو فیصد توں ودھ دی کمی آئی پر سیلاب دے بعد صورت ایہہ وے کہ سندھ وچ کنک تے چاول دی کاشت دے روایتی علاقیاں وچ پانی کھڑا اے۔ امونیا فاسفیٹ دے بیگ دی قیمت اک ورھے دوران چھ ہزار توں اڈ کے پندراں ہزار روپیے دی ٹاہنی تے جا بیٹھی اے۔ ایہدا اک کارن جے یوکرین روس جنگ تے گیس دی قیمت وچ وادھا دسیاجا رہیا اے تے اک کارن چھپایا وی جا رہیا اے یعنی افغانستان نوں کھاد دی سمگلنگ دا ریکٹ۔ جے کنک دی اگلی فصل لئی امدادی قیمت وچ اٹھ سو روپیے فی من اضافے دی ترغیباتی تجویز تے وی عمل ہو جاوے فیر وی کنک دی بوائی کسان نوں وارا نہیں سی کھا رہی۔ کیوں وارا نہیں سی کھا رہی ایہدے لئی صرف کھیت توں گھر تک دی سپلائی ویکھنا ای کافی اے۔ پنج مہینے دی محنت نال کنک پیدا کرن والے کسان توں ایس ورھے ایہ کنک 19 سو توں 22 سو روپیے وچ آڑھتی نے خرید کے ایہنوں پنج سو روپیے فی من منافعے تے 27 سو روپیے وچ فلور ملاں نوں ویچ دتا تے فلور مل والیاں نے ایہنوں آٹا کرکے تیراں سو روپیے ہور شامل کرکے ایہنوں چار ہزار روپیے فی من تے دکاندار دے حوالے کر دتا تے دکاندار نے فی من پنج سو روپیے ودھا کے ایہنوں 45 سو روپیے وچ مینوں تہانوں ویچ دتا تے جدوں ایہو من تندور والے نے خریدیا تے اوہنے فی نان اضافی پنج روپیے گاہک نوں ٹکا دتے۔
کہن دا مقصد ایہہ وے کہ جدوں کسان توں بائی سو روپیے وچ خریدی گئی کنک میرے باورچی خانے وچ یاں تندوری روٹی دی شکل وچ پنج ہزار روپیے فی من پے رہی اے تے کسان اپنی ای کنک تے ستائی سو روپیے فی من دا اضافہ ویکھ کے کنے شوق نال اگلی فصل دی بوائی وچ جٹ جاوے گا تے جدوں ایہو کنک اوہنوں بیج دی شکل وچ ساڑھے چار ہزار روپیے فی من واپس خریدنی پے رہی ہووے تے کیوں تے کہدے لئی ایہ قربانی دیوے گا۔ ایہو حال کنک دے بعد سب توں زیادہ استعمال ہون والے چاول دا وی اے سگوں ایہدے وچ تے وچولیاں دی شرح منافع کنک توں وی زیادہ اے۔ فیر وی چنگی خبر ایہہ وے کہ ایس دنیا وچ جنی خوراک پیدا ہو رہی اے اوہ اج وی ساریاں دا ڈھڈ بھرن لئی کافی اے۔
121 ملکاں تے مشتمل ورلڈ ہنگرانڈیکس وچ جے جنوبی ایشیا نوں ویکھیا جاوے تے سری لنکا مالی طور تے دیوالیہ ہون دے باوجود خوراک دی عام بندے تک ترسیل دے تعلق توں ہن تک بہتر حالت وچ اے۔ انڈیکس وچ اوہدا نمبر چونٹھ اے۔ نیپال 81ویں’ بنگلہ دیش 84ویں’ پاکستان 99′ بھارت 107 تے افغانستان 108 ویں نمبر اُتے اے۔ بھارت دا قصہ بڑا عجیب اے۔ آبادی دے اعتبار نال ایہ چین دے بعد دنیا دا دوجا وڈا ملک اے۔ چین تے جاپان دے بعد ایشیا دی تریجی وڈی معیشت (پونے چار ٹریلین ڈالر) اے۔ سالانہ شرح نمو چھ فیصد اے جہڑی واہوا متاثرکن اے۔ چین دے بعد سب توں ودھ کنک پیدا کرن والا ملک اے۔ ایہدے باوجود بھارت دا ورلڈ ہنگر انڈیکس وچ گراف 2019ء وچ 101 درجے توں گزر کے اج 107 ویں درجے تک ڈگ گیا اے۔ 17فیصد آبادی نکافی غذائیت دا شکار اے تے بچیاں وچ جسمانی نمو دی کمی دی شرح تقریباً ویہہ فیصد اے جو دنیا وچ سب توں ودھ اے۔ 80فیصد دولت دے مالک دس فیصد بھارتی نیں۔ ایہدا مطلب ایہ ہویا کہ لوڑ توں ودھ خوراک پیدا کرنا کوئی مسئلہ نہیں۔ اصل مسئلہ ایہنوں آخری انسان تک بناں ضائع کیتے اپڑانا اے تے ایس دنیا وچ جنی وی خوراک پیدا ہوندی اے اوہدا دس فیصد اسیں بناں استعمال دے ضائع کر دینے آں۔٭