خالد حسین تھتھال دی پہلی برسی دا اکٹھ

خالد حسین تھتھال میموریل سوسائٹی’ اوسلو’ ناروے ولوں منے پرمنے پنجابی شاعر’ کہانی کار’ مترجم’ استاد تے ہر دلعزیز شخصیت خالد حسین تھتھال دی پہلی برسی اتے اچیچی تقریب دا پربندھ کیتا گیا۔ پاکستان سنے ناروے تے انگلینڈ دی اہم ادبی تے سماجی شخصیات نے ایس تقریب وچ رلت کیتی تے خالد حسین تھتھال نوں خراج تحسین پیش کیتا۔
خالد حسین تھتھال دی پہلی برسی دے حوالے نال اک تقریب دا پربندھ کیتا گیا۔ صدارت پنجابی تے اردو ادیب مسعود منور نے کیتی۔ خالد حسین تھتھال نے اپنا تعارف کرواندے ہوئے اک تھاں لکھیا اے:
1969وچ میٹرک دا امتحان پاس کیتا۔1971 وچ ایف اے کیتا تے 1973-74 وچ بی اے کیتا۔ 1975 توں ناروے وچ مقیم آں۔ اوسلو یونیورسٹی توں سوشل اینھروپولوجی (علم البشریات) وچ ماسٹر ڈگری حاصل کیتی۔ ایس دے علاوہ ”جنرل اینڈ کمپریٹو لٹریچر” تے ”ہسٹری آف آئیڈیاز” دے مضمون پڑھے۔ 1982 وچ ”یونائٹیڈ نیشنز’ جنیوا” دے شعبہ اطلاعات دے تحت ”23ویں گریجویٹ کورس” وچ رلت کیتی۔ پنجابی تے اردو وچ لکھنا واں۔ پنجابی زبان وچ کہانیاں دا مجموعہ ”نویں لو” پاکستان وچ 1985 وچ شائع ہویا۔ شعری مجموعہ ”انملے پھل ” (پنجابی) 1991 وچ پاکستان توں ای شائع ہویا۔ ”جن ساہت” (پنجابی) پٹیالہ’ ماہنامہ ”شاعر” ممبئی وچ کہانیاں تے نظماں شائع ہو چکیاں نیں۔ کہانیاں تے نظماں دے علاوہ لسانی تے ثقافتی مضمون وی لکھنا واں۔ کئی مضمون تے نظماں لہور توں چھپن والے سہ ماہی ”پنجابی ادب” وچ چھپ چکیاں نیں۔ اوسلو ریڈیو دی اردو سروس وچ پروگرام کردا رہیا واں۔ کئی سالاں توں محکمہ تعلیم نال جڑیا واں۔ مختلف ثقافتاں نوں جانن دا بہت شوق اے۔ ایسے شوق نے علم البشریات ول مائل کیتا۔ سیروسیاحت دا وی بہت شوق اے۔ ناروے دے علاوہ ہالینڈ’ سوئٹزرلینڈ تے کئی واری انگلینڈ جا چکیا واں۔ تریخی مقامات شہراں دے قدیم حصے’ عجائب گھر’ آرٹ گیلری تے قدرتی منظر وچ دلچسپی رکھنا واں”۔
ایہو اوہ دلچسپیاں تے تخلیقی صلاحیتاں سن جہڑیاں اوہناں دے وژن’ تخلیقیت تے ودھ توں ودھ لکھن دا کارن بنیاں۔ اگرچہ اوہناں دی وفات 16اگست 2021 تک اوہناں دی کل چھ کتاباں ای شائع ہو سکیاں جہناں وچ اوہناں دے چار شعری مجموعے(انملے پھل’ تلی اتے چھالے’ سفنے بیجے برف وچ تے جیون جوبن’ رت بہار) اک کہانیاں دا مجموعہ ”نویں لو” تے تحقیقی مضمون تے سفرنامیاں اتے مشتمل کتاب ”بھنڈا بھنڈار ”شامل نیں۔تاہم اوہناں دے پنجابی کالم’ اردو شاعری’ مضمون اوہناں دے نام عبداللہ حسین’ شریف کنجاہی’ شمس لقمان’ حسین شاد’ فخر زمان ‘ ارشد بٹ’ پرویز اقبال تے دُوجے احباب دے خط’ بعض اہم موضوعات اتے تحقیقی تحریراں
تے لوک ادب بارے کھوج پرکھ اتے مشتمل تحریراں اجے شائع ہون والیاں نیں جہڑیاں اوہناں دی ذات نوں سمجھن تے ادبی قد نوں متعین کرن وچ کردار ادا کرن گئِیاں۔ ایہہ حقیقت اے کہ اوہناں دی شاعری اپنی انفرادیت’ اسلوبیاتی تے تکنیکی پختگی دے کارن اوہناں نوں نمایاںمقام اتے سرفراز کیتے ہوئے اے تے اوہناں دے مضمون پنجابی دے جدید مزاج نون سمجھن وچ بہت معاونت کردے نیں تاہم جے اوہناں دی باقی تحریراں وی شائع ہو کے سامنے آجاندیاں نیں تے ادب’ زندگی تے حکانیات بارے اوہناں دی فکر نوں سمجھن وچ آسانی ہووے گی۔
خالد حسین تھتھال میموریل سوسائٹی دے پربندھ ہیٹھ ہون والی ایس شاندار تقریب وچ شرکا نے کجھ ایسے ای خیالات دا اظہار کیتا۔ صاحب صدارت تے گل بات کرن والیاں دے علاوہ توں ودھ سامعین نے تقریب وچ رلت کر کے خالد نال اپنی محبت دا اظہار کیتا۔ تقریب دی صدارت اردو تے پنجابی دے نامور شاعر ‘ مترجم’ نثر نگار تے ترقی پسند سوچ رکھن والے انسان مسعود منور نے کیتی۔ پروہنیاں وچ اظہر محمود چودھری تے راقم (زاہد حسن) شامل سن جد کہ خالد حسین تھتھال دے فن تے شخصیت دے حوالے نال اظہار خیال کرن والیاں وچ نعیم طارق تھتھال’ ارشد بٹ’ سکھ دیو سنگھ سدھو’ طلعت محمو بٹ ‘ اوہناں دے بھرابھائی چودھری اعجاز’ ملک عابد’ چودھری سکندر گمٹی’ سروش چندر شکلا’ خالد محمود’ حسین’ زوجہ محترمہ یاسمین صاحبہ شامل سن۔ پروگرام دا آغاز حسنات نعیم نے تلاوت کلام پاک نال کیتا۔ مگروں خالد حسین تھتھال میموریل سوسائٹی دے کنوینئر تے خالد حسین دے بھرا نعیم طارق تھتھال نے اچیچے پروہنیاں نوں دل دی گہرائیاں توں جی آیاں نوں آکھدے ہوئے ایس عزم دا اعادہ کیتاکہ خالد صاحب دی یاد وچ قائم کیتی گئی ایہہ سوسائٹی نہ صرف ایہہ کہ گاہے بگاہے تقریباں دا پربندھ کرے گی بلکہ خالد حسین دی اجے تک شائع نہ ہون والی کتاباں دی اشاعت نوں وی ممکن بناوے گی۔ اوہناں نے آکھیا کہ خالد صاحب نے زندگی پنجابی زبان تے ادب لئی وقف کر رکھی سی تے ادب دے نال نال اوہناں نے زندگی دی دوجی سماجی تے معاشرتی ذمہ داریاں نوں وی بااحسن نبھایا۔ تقریب وچ جتھے مقررین دی گل بات دے دوران خالد حسین تھتھال دی آواز وچ ریکارڈ کیتی گئی نظماں سنیاں گئیاں اوتھے ای اوہناں دی بھتیجی زارا فاطمہ نے وی اوہناں دی ا ک نظم سنا کے داد سمیٹی۔
خالد حسین تھتھال دی شخصیت تے شاعری دے حوالے نال گل کردے ہوئے اوہناں دے دیرینہ دوست ارشد بٹ دا کہنا سی کہ خالد نال اوہناں دی دوستی تے تعلق دا سلسلہ کئی اک دہائیاں اتے محیط سی۔ اوہناں دی اک سانجھ جتھے اوسلو وچ پاکستانی ہونا سی اوتھے ای ادبی تے فکری نظریات وچ یگانگت اک ایسا عمل سی جہنے ایس دوستی تے تعلق دے ناتے نوں اوہناں دی آخری ساہواں تک برقرار رکھیا۔ طلعت محمود بٹ’ چودھری اعجاز تے ملک عابد نے اوہناں دی ذاتی صفات اتے چانن پایا جد کہ چودھری سکندر گمٹی نے اوہناں دی نظم ”پورا بندہ کوئی کوئی ہوندا اے” نہایت عمدہ طریقے نال پڑھ کے سنائی۔ اوہناں دی یاد وچ منعقدہ ایس تقری و چ
سکھ دیو سنگھ سدھو’ سروش چندر شکلا’ خالد محمود’ خالد سلیمی نے وی اظہارخیال کیتا۔
اوہناں دے دیرینہ دوست پنجابی دے شاعر تے عمدہ آرٹسٹ پرویز اقبال نے کہیا کہ مینوں اپنے آپ نوں ایہہ یقین دوان وچ پورا سال لنگھ گیا اے کہ خالدہن ساڈے وچ نہیں رہے تے یقین آوے وی کیویں کہ جدوں پنج سال دی عمر توں قائم ہون والا تعلق 68,69 سال دی عمر تک محیط ہووے’ اوہ اک عظیم ادیب ہون دے نال نال اک عظیم انسان وی سی۔ اچیجے پروہنے اظہر محمود چودھری نے خالد دی شخصیت تے شاعری دے حوالے نال گل کردے ہوئے آکھیا کہ اوہ پاکستان وچ منفرد تے اہم شاعراں دی فہرست وچ شامل سن تے شامل رہن گے۔ اوسلو’ ناروے وچ مقیم اوہناں دے احباب
تے رشتے دار’ عزیزاں وانگوں ای اوہناں دی کمی شدت نال محسوس کیتی جا رہی اے۔ اوہناں نے اوہناں دی نظم ”جیون جوبن رت بہار” تے اوہناں لئی لکھی گئی مسعود منور دی نظم ”یادیار مہربان آیدہمی” وی سنائی۔ صاحب صدارت مسعود منور نے علمی تے فکری حوالے نال بھروپور مختصر تے جامع تحریر پڑھی جہدے وچ خالد دی پوری فکر نوں سمو کے رکھ دتا۔ اخیر تے خالد صاحب دی زوجہ تے صاحبزادے کرن مان حسین نے خالد دے حوالے نال ذاتی تعلقات دی بنیاد اتے گل بات کیتی تے حاضرین دا شکریہ ادا کیتا۔تقریب نوں بھرپور تے بامقصد بنان وچ آفتاب وڑائچ دی نظامت نے اہم کردار ادا کیتا۔