امیکرون…کورونا دی پنجویں قسم

حکیم حارث نسیم سوہدروی

کورونا وائرس جہڑا چین دے شہر ووہان توں منظرعام تے آیا تے ہن تک مختلف شکلاں بدل چکیا اے۔ ہن پنجویں لہر وچ اومیکرون دی صورت پوری دنیا وچ تباہی مچا رہیا اے تے بہت سارے ملکاں دی اقتصادی صورتحال نوں متاثر کر چکیا اے۔ ایس ویلے ایہدے دنیا وچ 35کروڑ توں ودھ کیس سامنے آ چکے نیں تے جدید میڈیکل سائنس وچ بہت اگے امریکہ جیا ترقی یافتہ ملک سب توں ودھ متاثر اے جد کہ برطانیہ‘ اٹلی‘ بھارت‘ ترکی‘برزایل‘ فرانس‘ اسپین‘ روس تے جنوبی افریقہ وی شدید متاثر نیں جد کہ چین وچ وی اومی کرون دے کیس سامنے آ چکے نیں۔ پاکستان وچ وی ایہ تیزی نال پھیل رہیا اے تے سندھ دی صورتحال بوہتی خراب اے لیکن جس طرحاں ایہ تیزی نال ودھ رہیا اے اوہ تشویشناک امر اے۔ اگرچہ ایہ اومی کرون بوہتا خطرناک نہیں اے تے جان لیوا نہیں اے۔
ایہدے بارے جہڑی صورتحال سامنے آئی اے اوہدے مطابق جدوں ایہ کسے بندے نوں اپنے حصار وچ لیندا اے تے شروع وچ نزلہ زکام ‘ گلے دی خراش تے درد سر ہوندا اے یعنی فلو جئی علامات ہوندیاں نیں جہڑی کورونا جئی ہوندیاں نیں۔ کدی بخار وی ہو سکدا اے جد کہ کورونا وچ سُنگھن تے چکھن دی صلاحیت وی متاثر ہوندی اے۔ جد کہ اومی کرون وچ ایہ صورت نہیں اے تے علامتاں وچ شدت نہیں ہوندی۔ ایس ویلے دے اعدادوشمار دے مطابق کورونا نال ملک بھر وچ متاثرہ افراد دی گنتی چودہ لکھ توں ودھ چکی اے تے موتاں 30ہزار توں ودھ ہو چکیاں نیں مگر افسوسناک امر ایہ اے کہ ساڈے ایتھے لوکی ایہنوں سنجیدگی نال نہیں لے رہے۔ اک چھوٹے جئے وائرس نے پوری دنیا دا نظام ہلا کے رکھ دتا اے۔
اک انتہائی بریک بلکہ نظر نہ آن والی اوہ جان دار مخلوق اے جنہوں خوردبین نال وی ویکھیا نہیں جا سکدا۔ جد کہ بیکٹیریا دا خوردبین توں مشاہدہ کیتا جا سکدا اے۔ وائرس دی بہت ساری قسماں نیں جنہاں وچ کانگو وائرس‘ پولیو وائرس‘ اییو لا وائرس تے ڈینگی وائرس وغیرہ۔ وائرس اک ذرے توں ہزارویں حصہ برابر ہوندا اے تے جدید الیکرون مائیکروا سکوپ نال بہ مشکل نظر آندا اے۔ ایہ اک خاص قسم دے لحمیے (پروٹین) دے غلاف وچ ہوندا اے جنہوں جدید طبی اصطلاح وچ (NUCLED PROTEIN)دا نام دتا جاندا اے۔ اوئرس ہمیشہ زندہ خلیہ (CELL) وچ ای نشوونما پاندا اے۔ ایہ اک توں دوجے بندے وچ منتقل ہو جاند ااے تے اپنا کم وکھاندا اے۔ جدوں ایہ کسے بندے دے جسم وچ داخل ہو جاندا اے تے ایہدے خلیہ تک رسائی حاصل کر لیندا اے تے اپنا آر این اے خلیہ وچ داخل کر کے ایہنوں اپنی گرفت وچ لے لیندا اے ۔ جہدے توں ایہدے افعال متاثر کر کے مردہ کرنا شروع کر دیندا اے۔
ایہدی نشوونما تے افزائش بڑی تیزی نال ہوندی اے تے کجھ گھنٹیاں وچ خلیہ نوں متاثر کردا ہویا سارے جسم نوں اپنی لپیٹ وچ لے لیندا اے۔ کورونا وائرس وی ایہناں وائرساں وچوں اک اے جہڑی الیکڑون مائیکروسکوپ نال وی بمشکل نظر آندا اے مگر اوہنے اپنی ہیت تبدیل کر کے جانور توں جسم انسانی وچ داخل ہو کے فیر اک توں دوجے بندے نوں منتقل ہوندے ہوئے ساری دنیا نوں اپنی لپیٹ وچ لے لیتا۔ جانوراں وچ پائے جان والے وائرساں نال نمٹن لئی جسم انسانی وچ مدافعتی قوت تیار نہیں ہوندی۔ ایس طرحاں کورونا وائرس وی جانوراں توں جسم انسانی وچ آیا جہدے لئی جسم انسانی دا مدافعتی نظام تیار نہیں۔ ایہ وائرس اک دوجے دے کول رہن‘ ملن جلن‘ کھنگدے‘ چھیکن تے گلے ملن نال رسائی حاصل کر لیندا اے۔
ایتھوں تک کہ جے وائرس زدہ ہتھ نال کوئی جسم یا اوہدا کوئی عضو چھو جاوے تے ایہ چھیتی نال اوس جسم تک رسائی حاصل کر لیندا اے جنہاں وچ مدافعتی نظام کمزورہوندا اے اوہناں وچ علامات جلد ظاہر ہو جاندیاں نیں ورنہ علامات ظاہر ہون دی مدت چودہ دناں تک اے۔ اک اہم گل ایہ اے کہ ایہ وائرس اک خاص مدت تک اک تھاں رہ سکدا اے تے ایس مدت عموماً چودہ دناں مگروں ایہ ازخود ناکارہ ہو جاندا اے۔ ایہنوں اپنے جوہر وکھان لئی جسم انسانی دی لوڑ ہوندی اے۔
جدوں ایہ کسے جسم تک رسائی کر لیندا اے تے اوہدا خلیہ ناکارہ کر دیندا اے تے اوہدے وچ اپنا کم کر کے آپ وی ناکارہ ہو جاندا اے۔ اوتھوں ایس دوران جے کوئی دوجا بندا ملے تے چھیتی نال اوہدے وچ منتقل ہو جاندا اے تے ایس طرحاں اگے توں اگے بندیاں نوں متاثر کردا جاندا اے۔ زیادہ تر اوہ بندے جنہاں دی عمر سٹھ سال توں ودھ اے تے اوہناں نوں ہائی بلڈ پریشر یا ذیابطیس دا مرض اے تے اوہناں وچ ایس وائرس نال متاثر ہون دے امکانات بوہتے ہو جاندے نیں۔
ایہو وجہ اے کہ کورونا وائرس نال نوجوان جنہاں دا مدافعتی نظام مضبوط ہوندا اے اوہناں وچ مرض دی علامتاں تے ظاہر ہوئیاں مگر اوہدے نال متاثر نہیں ہوئے طب دی اصطلاح وچ ایہنوں کیریرز (Carriers) آکھدے نیں۔
ایس طرحاں اوہ بندے جنہاں دا کوروناٹیسٹ پازیٹو آوے تے چودہ دناں دا قرنطینہ کرن دے باوجود علامتاں ظاہر نہ ہون تے ایہ سب کیرئیرز نیں تے ایہناں نوں بہت محتاط رہنا چاہیدا اے کیوں جے ایہ کیریزر دوجے بندیاں نوں ایہ وائرس منتقلی کر کے مریض بنا سکدے نیں۔
جدوں کسے بندے وچ منتقل ہوندا اے تے اپنا ٹھکانہ پھیپھڑیاں نوں بناندا اے تے انفیکشن دا کارن بن کے نمونیہ دا مریض بنا دیندا اے۔ فیر ایہ مرض ودھ کے سانس دی نالیاں نوں تنگ کردا اے تے ایس طرحاں مریض دے جسم وچ آکسیجن دی مقدار گھٹ داخل ہوندی اے تے سانس دی شکایت ہو جاندی اے۔ فیر خون دے ذریعے جسم دے مختلف حصیاں وچ آکسیجن دی کمی ہو کے غنودگی تے پھیپھڑے متاثر ہون لگدے نیں۔ ایہو وجہ اے کہ ایسے مریضاں نوں ہسپتال وچ مصنوعی تنفس لئی وینٹی لیٹر اتے لٹا دتا جاندا اے ایس طرحاں دماغ نوں آکسیجن ملنا شروع ہو جاندی اے تے اوہدی کمی نال پیدا ہون والے مسئلیاں توں بچ جاندا اے۔
ایسے مریضاں نوں جے کجھ منٹ تک آکسیجن دی فراہمی رک جاوے تے دماغی بافتاں اپنا کم چھڈدیندیاں نیں۔ جہدا نتیجہ دماغ دا مردہ ہوجانا ہوندا اے۔ کورونا مسلسل اپنی شکل بدل رہیا اے۔ ہن پنجویں لہر اومی کرون دی اے۔ ایس مرض نال یعنی کورونا وائرس توں بچن دا واحد طریقہ سماجی دوری اے تاں جے اک توں دوجے نوں منتقل نہ ہووے۔
ایس طرح ایہدے ودھن تے افزائش دا عمل گھٹ ہو جاوے گا۔ مریض گھٹ ہو جان گے۔ جدوں مریض گھٹ ہو کے گنتی گھٹ ہو جاوے گی تے مریضاں وچ موجود وائرس وی ناکارہ ہوندا جاوے گا۔ عوامی جمہوریہ چین نے کورونا وائرس اتے ایسے طریقہ نال قابو پایا جد کہ دوجے ملک وی ایہو تدبیر کر رہے نیں۔سماجی تنہائی ای ایہدا واحد حل اے۔ سٹھ سال توں بوہتی عمر دے اوہ بندے جنہاں نوں ہائی بلڈ پریشر‘ ذیابطیس یا دل دے امراض نیں اوہناں اتے ایہ کورونا وائرس شدید حملہ آور ہو سکدا اے۔
سماجی تنہائی دے عالوہ سینی ٹائزر ضرور استعمال وچ رکھو۔کھنگدے ‘ چھینکدے ویلے منہ نوں ڈھانپو کیوں جے ایس طرحاں متاثرہ مریض توں خارج ہون والا لعاب وچ شامل ایہ وائرس کسے صحت مند بندے وچ منتقل ہو سکدا اے۔ ملدے ہوئے فاصلہ رکھو۔ ایہ وائرس نک تے سانس دی نالی وچ رہندا اے۔ صفائی دا خیال رکھو۔ اومی کرون توں بچو۔