فیاضی بولیاں

غلام شبیرعاصم

انج تے فلمی گیت وی ہندے نیں،جیہڑے کِسے فلمی سکرپٹ مطابق باقاعدہ کِسے فلمی شاعر توں سِین یاں صورت حال اتے پابند کرکے لکھوائے جاندے نیں۔جنہاں وچ شاعر نے فلمی کہانی نوں مکھ رکھ کے ڈائریکٹر یاں فلم ساز دی پسند نا پسند نوں سامنے رکھ کے لِکھنا ہندا اے۔پر کچھ غیر فلمی تے لوک گیت وی ہندے نیں،جیہڑے کِسے شاعر نوں فرمائش پاکے یا مجبور کرکے نہیں لکھوائے جاندے۔ایہ لوک گیت لوکاں دے خیالاں احساساں تے جذبیاں دے روپ وچ اوہناں دے اندروں آپ مہانے اگن والیاں قدرتی بوٹیاں دی طرحاں آپ ای پھٹدے، اگدے تے پنگردے نیں۔ایہناں لوک گیتاں وچ کوئی قدرتی جہئی واشنا، کِھچ، مٹھاس تے کوئی پِیڑ بھری ہوئی ہندی اے۔ایہ گیت قدرتی تے فطری طور تے لوکاں دے اندروں جنم لے کے اٹھدے نیں،تے سِدھا لوکاں دے اندراں(دِلاں،دماغاں) تیجا اثر کردے نیں۔ایہ گیت خوشی تے غم دے وکھو وکھ جذبیاں تے کیفیتاں نال تعلق رکھدے نیں۔پنجابی لوک گیتاں وچ کئیاں ناواں تے ہیئتاں کیفیتاں نال ایہناں گیتاں دا ذکر کیتاگیا اے۔جِسراں کہ کچھ گیتاں دے ناں ایہ نیں۔ ڈھولا، ٹپہ، ماہیا، وین، گھوڑیاں، تھال، بولیاں، جگنی، کِکلی، جھمر، گِدا، چھلا وغیرہ ایہ گیت عام طور تے بنتر دے حوالیوں بہت چھوٹے نظر آوندے نیں،پر ایہناں اندر مفہوم تے مطلب دا بڑا وڈا کھلار پسار ہندا اے۔سیانے لوک کسے بوہت چھوٹے اشارے کنائے وچ گل کرن بارے آکھدے نیں کہ عقل مند لئی اشارہ ای کافی ہندا اے۔نِکے جہے اشارے وچ بہت وڈی گل کر جان والا تے ایس اشارے نوں سمجھ جان والا بندا دونویں بڑے سیانے تے عقلمند خیال کیتے جاندے نیں۔تھوڑے جہئے اکھراں وچ وڈی تے معنوی کھلار پسار والی گل کرنا دانشمندی دی وڈی نشانی اے۔دو،ڈیڑھ یاں ڈھائیاں مِصرعیاں وچ سمندر بند کرکے رکھ دینا بلکہ دانش تے عقلمندی دے سمندر تے ہڑھ وگا دینا ہر کِسے دا کم نہیں،ایہ دانشوراں تے سیانے لوکاں دا کم اے۔ایہناں دانشوراں تے عقیل لوکاں وچ وزیرآباد وچ وسدے جناب شریف فیاض وزیرآبادی دا وی شمار ہندا اے۔اوہ اکثر کوئی نہ کوئی نواں شعری پراگا ماں بولی پنجابی دی جھولی پوندے رہندے نیں۔شریف فیاض وزیرآبادی نے پنجابی بولیاں دی کتاب”فیاضی بولیاں”دے ناں نال تخلیق کرکے پنجابی ادب دے کھیتر وچ اِک ہور وڈا وادھا کیتا اے۔اوہناں دی ایس کتاب نوں”کرم الہی پرنٹنگ پریس وزیرآباد” توں”مکتبہ شافی 13/1 شافی چوک،کریم پارک،راوی روڈ لاہور “نے چھاپیا اے۔ایس کتاب اندر معنوی کھلار پسار نال بھریاں نِکیاں نِکیاں بولیاں اتے فکری فنی تے تاریخی حوالیوں گل بات کرکے،گنڈھاں تے رمزاں کھول کے جِنہاں پارکھاں عطر دیاں شِیشیاں دے ڈھکن کھولن ورگا کم کیتا اے۔اوہناں وچ عقیل شافی،سید افتخار حسین آف کینیڈا،ممتاز راشد لاہوری،افضل طاہر وزیر آبادی،پروفیسر ڈاکٹر جناب عبدالماجد حمید المشرقی،پروفیسر ڈاکٹر محمد ایوب(فیصل آباد)تے ڈاکٹر احسان اللہ طاہر (گجرانوالا) دے ناں شامل نیں۔کتاب”فیاضی بولیاں”دے ٹائٹل اتے شریف فیاض ہوراں نے جیہڑیاں بولیاں”ڈِسپلے” کیتیاں نیں اوہناں نوں پڑھ کے ای یقین ہوجاندا اے۔

کہ دکان (کتاب) دے اندر وی سارا مال معیاری تے من بھاونا ای اے۔شریف فیاض ہوری ٹائٹل اتے آکھدے نیں۔
ایتھے آگیا جدوں دا کرونا
ہتھ نہ ملاون جوگے رہئے
یقینا ایہ بولی شریف فیاض ہوراں کرونا دے لاک ڈائون دے دِناں وچ ای لکھی ہووے گی۔میرے خیال موجب جیہڑی بولی بولن والے دے مونہوں نِکلے تے نِکلدے سار ای زمانی حوالیوں کسے”مچھر مکھی”دی موت مرجائے اوہنوں اخبار دی ست ماہی جہئی اولاد کسے خبر ورگی ہی آکھیا جا سکدا اے۔ بولی نہیں آکھیا جا سکدا۔بولی ہندی تے نِکی جہی اے پر ویلے دی ہِک اتے اگ کے ہمیش لئی جیوندی تے ویلے نال اپنے بور پتر کڈھدی تے پھبدی رہندی اے۔میری سوچ مطابق بولی اندر آفاقیت تے ہمیشگی ہونی چاہیدی اے۔تے ایسے اصول نال جڑی رہ کے کرونا والی بولی ہمیش زندہ رہ سکدی اے۔ورنہ کرونا تے مک گیا تے اگوں پھیر ایہدا آونا وی یقینی نہیں۔تے ایس کرکے شریف فیاض ہوراں دی ایہ کرونا والی بولی نوں جے کرونا نال ای جوڑی رکھئیے تے پھیر ایہ دھکھدے مکدے ہوئے سگریٹ توں وی گئی گزری ہوجائے گی۔سو کرونا بارے ایس بولی وچ وی مینوں مفہوم دا کھلار نظر آیا اے۔مینوں لگدا اے جیویں شریف فیاض جی آکھ رہے نیں کہ ایتھے ساڈے ملک معاشرے وچ بھیڑے انسانی رویاں، خصلتاں عادتاں،نحوستاں، منافقت تے بے اعتباری ورگے عیباں دا کرونا آگیا اے جہدے پاروں اج کسے نال ہتھ ملاون لگیاں تے رشتہ داری تے یاری قائم کرن لگیاں،ایتھوں تیک کہ بازاروں کوئی شے خریدن لگیاں کسے تے اعتبار کرن لگیاں ڈر جہیا لگدا اے۔ایہ اک عجیب جہیا وائرس ساڈے اندر آوڑیا اے۔جِنہیں ساڈے سماج نوں روگی کرکے اندرو اندر ہر انسان نوں اِک دوسرے توں وکھ کرکے”قرنطینہ”دے پِنجرے وچ پادتا اے۔تے ٹائٹل اتے ای اک ہور بولی راہیں سماج دے اک ہور کوجھے پن دا وکھالا کردے نیں کہ۔
کیتی قدر نئیں ماں دی اوہنے
پڑھایا جِنہے بھانڈے مانج کے
ایہ وی اک بوہت وڈا دکھ اے۔کئی غریب ماواں پتراں دی حیاتی سوارن تے کامیاب بناون لئی اپنی غریبی وچ وی اچے سچے جذبیاں تے امیداں دا دِیوا بال کے لوکاں دے گھراں وچ بھانڈے مانجھ کے پتراں دیاں فِیساں بھر کے پڑھاوندیاں نیں پر کچھ نکمے تے مورکھ پتر ماواں دے چاواں تے امیداں دے ایہناں شِیش محلاں نوں ڈھا ڈھیری کرکے ایہناں شِیش محلاں وچ دکھاں دے شِیش ناگ واڑ دیندے نیں۔ایہو جہئے پتر پھیر”سپتر”نہیں سگوں”کپتر” بن دے نیں،تے پھیر اپنے اک ماں پیو تے کِیہ پورے سماج نوں وکھت پائی رکھدے نیں۔تے اک بولی وچ ماں دی عظمت دسدے ہوئے وائرسی تے سماجی قدراں دے کرونا دا مفہوم کھولدے ہوئے شریف فیاض پتراں نل گل کررہے نیں۔
پیر دھو کے تے ماں دے توں پی
کرونے تینوں کِیہ آکھنا
سچی گل اے جیہڑا پتر ماں دے پیر دھو دھوکے پیوے گا اوہنوں موسمی تے وائرسی کرونا تے وِگڑیاں قدراں دا کرونا کچھ نہیں کرسکدا۔جیہڑا پتر ماں دے پیر دھو کے پِیوے گا،اوہ پتر”سپتر”بن کے کئی” کپتراں”لئی ہدائیت تے اصلاح دا سبب بنے گا۔شریف فیاض ہوراں دیاں ساریاں بولیاں اپنے اندر سماج دیاں وِگڑیاں قدراں دے اپا دے سنیہا تے نیک صلاح مشورے نال بھریاں ہوئیاں نیں۔بولیاں اندر گوہ نال جھاتی پائیے تے ایہ اپنے مفہوم نوں آپ ای ہمیشگی تے آفاقیت نال جوڑدیاں نظر آوندیاں نیں۔اک بولی اِنج اے کہ
ونڈ اِنج دی فرنگیاں نے پائی
مِلنے دی آس نہ رہئی
ایس بولی اندر انگریزاں دیاں سازشاں تے ظلماں پاروں ہون والی ونڈ دے پھٹ اج وی تاریخ دے سینے اتے سجرے نیں۔چمکدی ہوئی اسمانی بجلی اِکو چمک نال جسراں اک پل وچ ہنیرے وچوں پورا منظر وکھا دیندی اے،ایسراں ای ایہ بولی انگریزاں دیاں سازشاں تے ونڈ دے سارے دکھ تے نقصان اکھاں اگے لیاہ رکھدی اے۔شریف فیاض ہوراں اپنیاں بولیاں اندر کئی معاشرتی برائیاں تے جھات پائی اے۔اوہناں دیاں بعض بولیاں دی تشریح کیتی جاوے تے خورے تشریح اتے افسانے دا جھولا بھلیکھا پین لگ پوے۔اوہناں دی اک بولی ویکھو جیہڑی مونہوں کِیہ کچھ بول کے سماج دے کیہڑے پکھ توں پردہ چک رہی اے۔
گھر لگی ہووے جس دے وی بیری
وٹیاں دے مِینہ وسدے
ایہ حقیقت سوچ کے کلیجے نوں رگھ بھریا جاندا اے کہ ساڈے ایس معاشرے اندر جس کسے غریب دی دھی جوان ہوجاندی اے،بعض بدنسلے لوکاں دیاں میلیاں نظراں اوس گھر دیاں کندھاں ٹپ کے غریب ماں پیو دیاں دھیاں نال چھیڑ چھاڑ کردیاں نیں،تے اوہ میلیاں نظراں ڈھیماں تے روڑیاں طرحاں ماں پیو دے کلیجے تے وج دیاں نیں۔تے کلیجے تے وجدیاں ایہناں ڈھیماں دی پِیڑ شریف فیاض وزیرآبادی اپنے دل تے محسوس کردے نیں،تے ایسے لئی اوہ اپنیاں بولیاں اندر روندے تے کرلاوندے نیں۔اللہ پاک شریف فیاض ہوراں دے ایہناں اتھروواں تے ہوکیاں نوں’’خوفِ الٰہی‘‘وچ رونا شمار کرے تے ایہناں دی عِلمی تے فِکری اکھ نوں ہور نور عطا کرے تاں جے شریف فیاض ہوریں ایس نور توں کم لیندے ہوئے عِلم فِکر تے بھلیائی دا چانن لوکاں اندر ونڈدے رہن۔٭