قلندر لعل شہباز تے پاکستان

داکٹر صغرا صدف

زندگی دی اصلیت روحانی تے باطنی اسرار محبت اے تے محبت دی علامت سرخ رنگ اے۔ قلندر لعل شہباز دی ذات وچ ایہ رنگ پوری طرح سرایت کر چکیا سی۔ اوہ ظاہری وجود تے سرخ لباس پاندے سن۔ اوہناں دا چہرہ تے اکھاں مستقل سرخ رہندے سن جو ایس گل دا واضح اعلان سی کہ اوہناں دا وجود ہر لمحہ سچے عشق دی انگیٹھی وچ جل رہیا اے تے حالت وجد وچ اے پر اوہناں دے ناں دے نال جڑیا حوالہ‘ لال نہیں سگوں لعل اے۔ لعل یعنی ہیرا یاں قیمتی پتھر تصوف وچ گہری معنونیت رکھدا اے۔ ہیرا اک اجیہا سچا موتی ہوندا اے جہدی مادی حیثیت تے مسلم ہوندی اے پر اوہدے وچ رتی بھر کھوٹ یاں میل نہیں ہوندی۔ اوہدا شفاف تے خالص ہونا اہمیت رکھدا اے صوفی‘ ولی وی ہیرے وانگوں ہوندا اے۔ اوہ مادی دنیا وچ موجود ہوندا اے۔ اوہدا وجود خاص ہوندا اے‘ اوہ اپنے اندر دے میل نوں مٹی کر کے اجہی لطافت حاصل کردا اے کہ باہر دی کوئی کثافت اوہدے تے حملہ آور نہ ہو سکے۔ ہر صوفی آزمائش دی اگ وچ سڑ کے اپنے آپ نوں خالص بنان دا جتن کردا اے پر کجھ نوں قدرت پیدا ای لعل دی صورت کردی اے۔ اک روایت دے مطابق بچپن وچ شہباز قلندر پتھراں نال کھیڈ رہے سن‘ کوئی صاحب نظر نیڑیوں گزرے تے بے ساختہ کہہ اٹھے لعل‘ لعلاں نال کھیڈ رہیا اے۔ انج تے اندر دے حال توں واقف اولیاء تے زمانے دی اکھ نے کئی لقب عنایت کیتے پر سب توں ودھ لعل قلندر یاں قلندر لعل نال پکارے گئے۔
رب نے لعل شہباز قلندر نوں ایس دنیا وچ پیدائشی طور تے ولی دی سند دے نال سرفراز کرکے گھلیا۔ ایس طرح اوہناں نوں ولایت دے مرتبے تک اپڑن لئی صوفیاء دے مروجہ راہواں تے آزمائشاں توں گزرن دی لوڑ نہ پئی پر اوہناں نے علم دے حصول تے خاص دھیان دتا۔ ظاہر تے باطن دی حقیقت سمجھن لئی لفظ دے تن من وچ ویکھ کے اوہدے نال جڑی معنونیت دا سراغ لان دی کوشش کیتی تے لسانیات تے صرف و نحو وچ اجہی کمال مہارت حاصل ہوئی کہ ایس میدان وچ وی معتبر ٹھہرے۔ قلندر تصوف دی اصطلاح وچ اعلیٰ درجہ اے جہدے تک اپڑ کے صوفی دا تن من سونے وانگوں صیقل ہو جاندا اے۔ جسم ہر قسم دی دنیاوی خواہش تے مادی جکڑ توں آزاد ہو جاندا اے۔ ایس طرح ایس مقام تے صوفی دی ذات براہ راست ذات حق نال تعلق بنا لیندی اے تے درمیان موجود رابطے تے دھندلکے اولھے ہو جاندے نیں۔ قلندر کیوں جے اعلیٰ ترین درجہ اے تے ایس مقام تے اوہدے وجود وچ روحانی طاقت مادی کشش نوں ملیامیٹ کر چکی ہوندی اے۔ ایس لئی ایس سطح تے مال و دولت‘ زمین تے شہرت دے بارے صوفی دے مزاج وچ اک خاص قسم دی بے نیازی آ جاندی اے جو اکثر اوقات ملامتی شکل وی اختیار کر لیندی اے۔ ایہدی اک وجہ نفس نوں غلام بنان والی مادیت یاں ظاہریت توں ناپسندیدگی اے تے دوجی ایہہ کہ قلندر حالت وجد و سرور وچ رہندا اے۔ جسم توں ودھ اوہدی روح متحرک ہوندی اے ایس لئی آل دوالے موجود لوکاں نوں اوہدے رویے وچ عجب تبدیلیاں نظر آندیاں نیں۔
لعل شہباز قلندر نے زندگی بھر رب دی مخلوق دی ظاہری و باطنی تربیت کرن دا فریضہ نبھایا۔ اوہناں نوں ترغیب دتی کہ دلاں نوں حرص و ہوس دے ڈھیر توں نجات دلائیے۔ نفی دے جھاڑو نال کونے کھدریاں وچ لگے جالے صاف کرکے محبت دے اوس عطر دا چھڑکائو کریئے جہدی خشبو اثبات دی گواہی دیوے۔ لعل شہباز متبرک خطہ آذربائیجان دے شہر مروند توں اپنے مرشد شیخ جمال مجرد دے حکم تے ہندوستان آئے۔ جتھے اوہناں دی رہنمائی لئی چشتیہ تے سہروردیہ سلسلیاں دی معتبر ہستیاں بہائوالدین زکریا‘ شیخ فریدالدین گنج شکر تے مخدوم جلال الدین سرخ بخاری منتظر سن۔ اوہناں نے ملتان وچ اوہناں بزرگاں توں فیض اٹھایا پر اولیاء دا شہر اوہناں نوں مستقل ٹھکانہ بنان تے قائل نہ کر سکیا۔ ایہ اعزاز سندھ دی بھاگ بھری دھرتی نوں حاصل ہویا۔ قلندر نے سیہون شریف جو حملہ آوراں دا رستہ تے اڈا ہون دی وجہ نال ویرانی تے دہشت دی علامت سی وچ اپنا مسکن بنایا تے ایہ علاقہ دنیا بھر دے اولیاء‘ صوفیاء تے درویشاں دا ڈیرہ تے اہل عشق و تصوف دی چلہ گاہ بن گیا۔ ایس ڈیرے نے ہر فرقے دے لوکاں نوں محبت دی لڑی وچ پرو رکھیا اے۔ ایتھے وجن والی نوبت مادیت دے جال وچ مقید لوکاں نوں جاگن تے رقص کرن دی دعوت دیندی اے۔ رقص متحرک ہون دا ناں اے۔ وجود نوں اکٹھا کرکے اگے ودھن دی جستجو اے۔ اپنے اندر دی آواز نوں سنن دا جتن اے۔ ایس ویلے پاکستان جس افراتفری چوں گزر رہیا اے ایہدے چوں نکلن لئی سانوں ساریاں نوں اکھاں بند کرکے سوچن تے اندر دی روشنی وچ سفر کرن دی ضرورت اے کہ کھلی اکھاں وچ پئی مٹی نے شیواں تے راہ نوں دھندلا دتا اے۔ انھے واہ بھج نس دی تھاں کجھ لمحے توقف کرکے اپنے ذمے واجب قرض دا حساب لانا تے کفارہ ادا کرنا اے۔ ساڈے مسئلیاں دا حل ساڈے اپنے کول اے۔ اندر دی آواز سنو‘ ہر شفا ایہدے وچ اے۔٭