پرانی تے موجودہ زنجیرعدل
صوفیہ بیدار
موجودہ حکمراناں دی غریباں دے نال دل لگی یاں غریب پروری نے ہن تک کنیاں ای جاناں لے لئیاں نیں۔ انداز شہنشاہی خزانہ‘ فقیری نال پورے ہوندے نظر نہیں آندے تے تھاں تھاں مفت آٹے دے پچھے سڑکاں تے نسدیاں عورتاں دیاں قطاراں لا دتیاں نیں جو نہ ٹریفک دی پرواہ کردیاں نیں نہ ٹرک تھلے آن دی‘ اوہناں نوں تے حکومت ولوں ملی ایس باندرونڈ نوازش تے چار چار چھ چھ تھیلے سراں تے رکھ کے اولمپک وانگوں نسنا اے۔ اج جدوں دفتر لئی نکلی تے پوری کالونی وچ میڈ خواتین ملازماں دی ہڑتال دا کارن وی سمجھ وچ آیا۔ وہ تیری بھیک تھی اب یاد آیا‘ انتظامی امور دے ماہر نہ وی ہون تے ایناں سارے جان دے نیں لوکاں دی عزت نفس بچا کے تے انا دی تربیت کر کے کس طرح سستا آٹا دتا جا سکدا اے ساڈی اک دوست ڈاکٹر زریں نے خوب لکھیا اے کہ جیویں بل بنا منگے گھراں وچ اپڑ جاندے نیں آٹا دینا کہڑا اوکھا سی انج وی مجموعی طور تے چھ قیمتی جاناں دے بدلے جناں آٹا ونڈیا اے سو پنجاہ روپیے گھٹ کر کے ساریاں نوں فیض یاب کر سکدے سن۔ اک پاسے درمیانے طبقے دا کچومر کڈھ کے آٹا ڈبل ریٹ تے کرکے کجھ حصہ مفت کر دتا گیا اے یعنی درمیانے پسے ہوئے طبقے توں کھوہ کے ہور پسے ہوئے طبقے نوں دے کے جنت وی کمائی ثواب وکھرا تے ہنگ لگے نہ پھٹکری رنگ وی آئے چوکھا۔
رہ گیا درمیانہ طبقہ تے نہ اوہ کسے توں منگ سکدا اے نہ فری آٹا لے سکدا اے نہ بچیاں نوں سکولاں توں اٹھوا کے کم تے لگوا سکدا اے اوہ امیراں تے غریباں دی چکی دے دو پاٹاں وچ پس رہیا اے۔ ساڈے بچپن دے لوکاں تے موجودہ لوکاں دے موضوعات وچ وی ترقی ہو گئی اے ساڈے بزرگ مہنگائی اخلاقی قدراں دے زوال تے معاشرتی رویاں دے بدل جان تے اپنا سنہرا دور یاد کردے رہندے نیں مہنگائی وچ وی ودھ توں ودھ صدر ایوب دے زمانے دی اک کلو چینی تے دس کلو آٹے دی قیمت دا موازنہ موجودہ قیمتاں نال کر لیندے۔ پر اج دے لوک جہناں وچ وڈے چھوٹے‘ بزرگ سارے شامل نیں سپریم کورٹ دے ججاں دی گنتی پینلز‘ پنچ‘ ست تے تن پنج توں تھلے گل کرن نوں تیار نہیں اوہناں دا ٹیسٹ بلند ہو چکیا اے ہن اوہ صدر ایوب دے زمانے دی مہنگائی دی گل نہیں کردے ہن اوہ ملک دے سیاسی عسکری توازن وچ تول کے رائے زنی کردے نیں۔ آٹا اسمان نوں چھوئے یاں چینی روئے زمین توں غایب ہو جاوے ادھا ملک خان دے نظریہ غلامی‘ امپورٹڈ حکومت‘ سائفر تے چور ڈاکو دے بیانیے اُتے اے باقی رہندے ایواناں وچ بہہ کے مدت ملازمت ودھان دے چکراں وچ نیں۔
وکھووکھ اوقات وچ اختیارات دی تعریف وی بدلدی رہندی اے کدی دے چنگے جج‘ کدی دے برے ہو جاندے نیں کدی دے چنگے افسر کدی دی آرٹیکل چھ دے متقاضی ہو جاندے نیں سیاست وچ ٹھہرائو تے کدی وی نہیں سی پر جنی ہلچل پچھلے ڈیڑھ دو ورھے وچ مچی اے دا شمار نہیں پنجاب دی اسمبلی وچ تے انج وی شیروانیاں پانیاں تے لاہیاں گئیاں کہ مثال نہیں پرویزالٰہی قنونی موشگافیاں نال جیویں تیویں مدت ملازمت ودھاندے رہے خواتین اراکین دے راہیں نوجوان پولیس افسران دے سر پاڑے گئے بچپن وچ وی لڑائی وچ گھسن مکہ تھپڑ رائج سی وال پٹنا بڑے بدتمیز بچے ای کردے سن پر جناب جس طرح ڈپٹی سپیکر دے لمے والاں نوں پٹیا گیا اوہناں دی ساری زندگی دی نوابی ٹھاٹھ باٹ تے ملازمین دیرینہ دے سامنے خوب ٹھٹھہ دا بندوبست ہو گیا۔ایہ ٹھیک اے ہر ویلے عزت کسے دی وی میراث نہیں جہدی بچپن وچ ماواں جتی‘ چمٹا‘ ڈوئی مار کے پریکٹس کرواندیاں رہندیاں نیں تاں جے ہنکار‘ تکبر یاں زیادہ خودی نہ پیدا ہو جاوے کل کلاں تے بے عزتی تے خودکشی کرنی پوے۔ سارے مندرجہ بالا موضوعات توں وکھ ایس ویلے انصاف دا ترازو ہر اک دی نوک زباں اُتے اے جنہوں ویکھو قنون دی نویں تشریح کردا نظر آندا اے اودھر عدالتاں نیں ویہہ ویہہ صفحیاں دا فیصلہ لکھدیاں نیں جہدے وچ سب کجھ ہوندا اے ماسوائے فیصلے دے۔
ساڈے انصاف دے اصول وضع ہوندے نیں تے پتہ چلدا اے کہ کوئی وی وڈا سانوں لڑن والیاں نوں بٹھا کے دسدا اے کہ اک غلط تے اک ٹھیک اے۔ اجیہا فیصلہ پوری زندگی وچ نہ ویکھیا نہ سنیا کہ فریق اک اینے لوکاں دے مطابق ٹھیک اے پر اینے دے مطابق نہیں جے زیادہ دے مطابق ٹھیک نکل وی آیا تے اک اختلافی رائے وی موجود اے ذرا اوہ وی ویکھ لین یعنی ناکوئی مکمل خراب اے نہ مکمل ٹھیک جے ابہام اے تے اک ہور درخواست دیو تے اک فیصلے دے نتیجے وچ گھٹو گھٹ دس ہور فیصلے لوو نہیں تے پرانے فیصلیاں نال بیٹھے موازنہ کردے رہوو۔عدم دا شعر کہ ایہدی وی تریخ اے:
ہم کوشاہوں سے عدالت کی تو قع تو نہیں
آپ کہتے ہیں تو زنجیر ہلا دیتے ہیں
یقینا موجودہ تناظر وچ اے کہ اک من سونے دی قیمت وچ تے اک جج دی تنخواہ عمر بھر دی تے مراعات شاید زیادہ ہون ہن حساب لائو عدلیہ دیاں تنخواہواں‘ خرچے‘ مراعات‘ سائلین دے پٹرول پھوکنا تے نال جتھے (اج کل جتھہ اپنے نال ہووے تے ورکر دوجیاں دے نال ہووے تے جتھہ کہلاندا اے) کناں خرچہ پیندا اے تے انصاف فیر وی لٹکیا رہندا اے کتھے جہانگیری عدل اودھر زنجیر ہلی اوتھے گردن اڑی خیر نال جو جہانگیر نوں رومشک بادشاہ سمجھدے نیں اوہناں نوں شاہ دے تن مجرماں دے جسم توں کھل لاہن دے واقعات وی دسن گے نورجہاں تے انارکلی نوں (جہدا کدھرے ذکر نہیں ملدا) شاید ظالمانہ مسکراہٹ زیادہ چنگی لگی۔ دو طرح دا انصاف تہاڈے سامنے اے آپ حساب لا لوو۔٭
