پاکستان شدید آبی قلت دا شکار

سیاسی کشیدگی وچ اداریاں نوں وی ملوث کیتا جا رہیا اے
حالانکہ ملک دا وڈا مسئلہ سیاسی نہیںمعاشی تے آبی بحران نیں

میگزین رپورٹ

سیاسی کشیدگی وچ اداریاں نوں وی ملوث کیتا جا رہیا اے حالانکہ ملک دا وڈا مسئلہ سیاسی نہیںمعاشی تے آبی بحران نیں۔ ایہناں بحراناں نے موجودہ تے آن والی نسلاں لئی وی خطرے دی گھنٹی وجا دتی اے لیکن سیاسی قیادت فیصلیاں وچ گومگو دا شکاراے جیہڑی ملک وچ بے یقینی تے بے چینی ودھان دا کارن اے۔ اک پاسے معاشی تے آبی بحراناں دی تباہ کاریاں عروج تے نیں تے عمران خان نے فوری انتخابات لئی حکومت اتے دبائو ودھا دتا اے۔ ایہہ دبائو ای پٹرول دی قیمتاں نوں استحکام دین دی وجہ اے کیوں جے پٹرول دی قیمت ودھان دے عوض کوئی وی سیاسی قیمت چکانا نہیں چاہندا۔ ایسے لئی شہباز شریف مسئلیاں دے متعلق عوامی مزاج دے خلاف نواں فیصلہ لین وچ محتاط نیں۔ اسحاق ڈار تے خواجہ آصف جئے لوکاں ولوں اتفاق دے باوجود آصف زرداری اصلاحات توں پہلاں انتخابی میدان وچ اترن توں گریزاں نیں۔جہدے پاروں معاشی حالت خراب ہون دے نال سیاسی مسئلیاں تے کشیدگی وچ وادھا ہوندا جا رہیا اے۔ ہن وزیراعظم نوں اک پاسے عمران خان دے دبائو دا سامنا اے معیشت دگرگوں وکھری پریشانی اے۔ حکومت نے چالوں مہینے مئی وچ پنج ارب ڈالر تے اگلے مہینے جون وچ فیر پنج ارب ڈالر قرض دی ادائیگی کرنی اے لیکن زرمبادلہ دے ذخائر دس ارب ڈالر رہ گئے نیں۔ سیاسی دے نال معاشی بے یقینی ڈالر دے مقابلے وچ روپے دی قدر گراوٹ دا شکار اے۔ اک پاسے آئی ایم ایف قرض پروگرام معطل اے کیوںجے پیٹرول دی قیتماں ودھان تے ایف بی آر ولوں ٹیکس دی وصولی جیا کوئی وعدہ پورا نہیں کیتا جا رہیا تے نال ای چین نے وی ہور مالی مدد توں نہ صرف انکار کردتا اے بلکہ پچھلا قرض واپس کرن دا مطالبہ کردے ہوئے آئی ایم ایف نال معاملات سدھارن دی ہدایت دتی اے۔ سکھر تے ملتان موٹروے تعمیر کرن والی کمپنی نے کرپشن الزامات لان اتے ناراضگی دا اظہار کردے ہوئے نیشنل ہائی وے اتھارٹی نوں وکھری ادائیگی دا نوٹس دے رکھیا اے جد کہ چینی آئی پی پیز نے فوری طور تے تن سو ارب دی عدم ادائیگی دی صورت وچ بجلی دی پیداوار بند کرن دی انتباہ دتی اے۔ ایہناں حالات وچ جے تصور کر لینے آں کہ حکومت پجھ نس دے ذریعے کدھروں دس یا پندرہ ارب ڈالر نواں قرض حاصل کرن وچ کامیاب ہو جاوے گی فیر وی چھ ست مہینیاں توں ودھ ریلیف نہیں مل سکدا کیوں جے حالیہ ادائیگی مگروں درآمدات لئی رقماں فیر کجھ مہینیاں وچ ای ناکافی رہ جان گئیاں۔ ایہناں حالات وچ غیر ضروری درآمدات اتے فوری پابندی دا فیصلہ ضروری اے۔ علاوہ ازیں صنعتی تے زرعی پیداوار ودھان اتے توجہ دے کے زرمبادلہ اتے دبائو گھٹ کیتا جا سکدا اے۔ فیصلیاں وچ جہنی دیر ہووے گی اوہنا ای مسئلیاں وچ وادھا تے فیر اوہناں دا حل اوکھا ہوندا جاوے گا۔ انج ہون نال صرف بے یقینی‘ بے چینی تے افراتفری وچ ای وادھا ہووے گا۔
معاشی وانگوں آبی بحران وی ہر گزردے دن دے نال شدید تر ہوندا جا رہیا اے۔ روہی دے ریگزاراں دی گل کرئیے یا اندرون سندھ دی یا بلوچستان اتے نظر پائیے حالات بہت خراب نیں۔ ایس واری موسم گرما چولستان وچ موت دا سنیہا بن کے آیا اے۔ بھیڈاں‘ بکریاں تے دُوجے جانور جگہ جگہ تڑفدے جاناں دے رہے نیں۔ غریب لوک جانوراں دی موتاں توں ہور غربت دلدل وچ پھسدے جا رہے نیں لیکن حکومت نوں ایہدی شاید کوئی پرواہ ای نہیں۔ ایسے لئی فوری طور تے بہتری دے کوئی آثار نظر نہیں آندے۔ ستلج‘ راوی‘ سندھ تے خشک ریت بن چکے۔ چناب تے جہلم وی چھیتی ای اجیہا روپ دھارن والے نیں۔ سیاسی قیادت آبی جارحیت دا احساس کرن دے بجائے بے نیا زوکھائی دیندی اے۔ معاشی تباہی دے نال آبی بحران دا چھیتی حل نہ کڈیا گیا تے ملک جہڑاپہلے ای خوراک وچ خود کفیل نہیں قحط سالی دا شکار ہو سکدا اے۔ سیاسی قیادت نوں چاہیدا اے کہ ذاتی مفاد اتے قومی مفاد نوں مقدم سمجھن تے ملک نوں سری لنکا جئے حالات ول دھکیلن توں گریز کرن وگرنہ دنیا دا پہلا جوہری اسلامی ملک انتشار تے افراتفری دا شکار ہو سکدا اے۔ مرکز سنے پنجاب دی صوبائی حکومت نے پانی دی کمی دا نوٹس لیندے ہوئے اخباراں وچ ہنگامی بنیاداں اتے امدادی سرگرمیاں شروع کرن دی خبر شائع کران دے سوا عملی طور تے کجھ نہیں کیتا۔ جے کیتا ہوندا تے بھارت نال آبی جارحیت اتے دو ٹوک گل کیتی جاندی لیکن انج کرن دے بجائے کابینہ لندن جا کے میٹنگاں کررہی اے۔ ایسی مصروفیات کسے صورت حکومت دی نیک نامی دا کارن نہیں بن سکدیاں۔
پاکستان آن والے زیادہ تر دریا ہمالیہ دے پہاڑاں توں نکلدے نیں جہناں دا منبع بھارتی علاقہ اے۔ ایسے لئی قائداعظم نے کشمیر نوں پاکستان دی شہ رگ قرار دتا سی لیکن اوہناں مگروں آن والی قیادت نے غیر ذمہ داری وکھائی جہدی بنا اتے بھارت نے یو این او وچ کیتے وعدیاں نوں پس پشت پاندے ہوئے نہ صرف کشمیر دی خصوصی حیثیت ختم کر دتی بلکہ مسلم اکثریت نوں اقلیت وچ بدلن دے منصوبیاں اتے عمل پیرا اے۔ 1960دے فوجی دور وچ صدر ایوب خان تے ہندوستانی وزیراعظم نے سندھ طاس معاہدے اتے دستخط کیتے تاں جے دونویں ملکاں وچ پانی دی مساوی تقسیم ہووے جہدے تحت جہلم‘ سندھ تے چناب تنے مغربی دریا پاکستان جد کہ ستلج‘ راوی تے بیاس دا پانی بھارتی تصرف وچ دے دتا گیا۔ ایس معاہدے دی شرطاں تسلیم کران وچ عالمی بینک نے کلیدی کردار ادا کیتا تے کسے فریق ولوں شرطاں دی عدم پاسداری دی صورت وچ ثالث دا کردار ادا کرن دی گارنٹی دتی مگر پاکستان نے جدوں وی بھارتی ناانصافی لئی گارنڑ نال رجوع کیتا تے عالمی بینک نے عدم دلچسپی ظاہر کیتی۔ ایسے بنا اتے بھارت آبی جارحیت دا مرتکب ہو رہیا تے پاکستان شدید آبی قلت دا شکار دنیا دے پہلے پنج ملکاں وچ شامل ہو گیا اے۔ جے عالمی بینک غیر جانبداری تے انصاف نال کم لیندا تے اج اینی حق تلفی نہ ہو رہی ہوندی۔
بھارت نوں آبی جارحیت دا موقع خود سیاسی قیادت نے نااہلی‘ غیر ذمہ واری تے تسائل نال دتا اے جو آبی ذخائر دی تعمیر وچ مسلسل کوتاہی دی مرتکب ہوئی۔ جے آبی ذخائر دی تعمیر وچ کوتاہی نہ کیتی جاندی تے سندھ‘ بلوچستان تے پنجاب دے جنوبی حصے اج پانی لئی انج نہ تڑپ رہے ہوندے۔ پاکستان نے جدوں وی کسے عالمی ادارے نال رجوع کیتا تے بھارت دا اک ای جواب ہوندا اے کہ پاکستان تے پانی استعمال کرن دے بجائے سمندر وچ سٹ دیندا اے۔ ایس لئی ضائع جان والا پانی جے اسیں استعمال کر لینے آں تے کیہ مضائقہ اے۔ حالاں جے سندھ طاس معاہدے دی اک شرط ایہہ اے کہ کوئی وی فریق تقسم شدہ دریاواں اتے یکطرفہ منصوبہ نہیں بنا سکدا بلکہ دوجے فریق نوں اعتماد وچ لے کے ای منصوبہ شروع کر سکدا اے لیکن کشمیر اتے کیتے وعدیاں وانگوں بھارت سندھ طاس معاہدے دی پاسداری توں وی انکاری اے تے گل بات دے ذریعے ویلا حاصل کردا اے ایسے بنا اتے اج پاکستان دے کئی علاقیاں وچ قحط دی نوبت آ گئی اے۔ سندھ دے زرعی علاقیاں وچ کاشتکاری لئی وی پانی نہیں مل رہیا۔
کجھ منصوبیاں اتے بھارت نے کم شروع کیتا تے پاکستان نے اعتراض کرن وچ ای اینی دیر کردتی کہ عالمی بینک نے مداخلت غیر ضروری سمجھ کے شکایت نظرانداز کردتی مگر پاکستانی قیادت نوں ہن الارمنگ صورتحال دا ادراک کرنا چاہیدا اے وگرنہ میدان جنگ وچ شکست نہ دین والا بھارت آبی جارحیت نال پاکستانیاں نوں بھکا مارن وچ کامیاب ہو جاوے گا۔ نیویارک وچ ہون والی غذائی کانفرنس وچ بلاول بھٹونوں لگی لپٹی رکھے بغیر دو ٹوک انداز وچ بھارتی چیرہ دستیاں اتے گل کرنی چاہیدی اے کیوں جے ملک دے کئی علاقے پانی دی قلت دا شکار نیں جہدے توں زرعی پیداوار متاثر ہو رہی اے۔ علاوہ ازیں پاکستان نوں ہنگامی بنیاداں اتے کالا باغ ڈیم اتے کم شروع کر دینا چاہیدا اے۔ خوش قسمتی نال ایہہ قدرتی طور تے بنا بنایا ڈیم اے جہدے لئی اک توں ودھ عالمی ادارے فنڈز دین اتے آمادہ نیں۔ جے ہور عرصہ سمندری پانی دے اتے آن‘ بدین‘ سجاول تے ٹھٹھہ دی زمیناں دے متاثر ہون جئی گلاں ای ہوندیاں رہیاں تے حالات ہور خراب ہوندے جان گے۔ اج تے کالا باغ ڈیم جیا قابل عمل منصوبہ اے ‘ کل نوں کدھرے ایہہ موقع وی گوا دتا تے آن والی نسلاں سیاسی قیادت نوں معاف نہیں کرن گِیاں۔ اسیں اک ڈیم بناندے بحث وچ الجھ کے کئی دہائیاں ضائع کر چکے جد کہ دشمن ساڈی غفلت توں فیدہ چک کے لداخ تے جموں وکشمیر وچ دریائے سندھ اتے ہور اٹھ آبی منصوبے شروع کر رہیا اے جہناے اتے ویلا ضائع کیتے بغیر فوری طور تے اعتراض کرن دی لوڑ اے۔ یاد رکھو جہڑا وی کالا باغ ڈیم دی تعمیر اتے ہن معترض اے سمجھ لوو اوہنے پاکستان یا پاکستانیاں نال سروکار نہیں اے۔