انصاف اپنا اپنا

ڈاکٹر صغرا صدف

سیاسی جماعت کوئی وی جتے‘ چنگی گل اے‘ سیاسی رہنما کوئی وی مقبول و محبوب ہووے بڑی چنگی گل اے پر ویکھنا ایہہ وے کہ کیہ صرف سیاسی جماعتاں تے بندے ای جت رہے نیں یاں پاکستان وی سیاسی‘ معاشی‘ معاشرتی‘ سائنسی تے دوجے میداناں وچ جت نوں اپنا مقدر بنان دے رستے تے چل رہیا اے؟ بظاہر ایس سوال دا جواب بڑا مایوس کر دین والا اے کیوں جے پاکستان نوں اندروں اپنیاں دی بے اعتنائی تے بے وفائی دا مسلسل سامنا اے پر جماعتاں دی اکھ مچولی وچ اخلاقی قدراں دی پامالی قوم نوں اپڑن والا اوہ وڈا نقصان اے جہدی تلافی وچ صدیاں لگ جاندیاں نیں۔ اجے تک تے ضیائی سوچ دی تقسیم دے گڑھے نہیں سن بھرے جا سکے موجودہ نفرت تے تذلیل دیاں بارودی سرنگاں پتہ نہیں کدوں بیکار ہون یاں شاید ایہ سب کجھ بھسم کر دین۔ پچھلے کجھ عرصے توں حق و باطل دے آفاقی قنون وی مخصوص سوچ دی پیروی تک محدود ہو چکے نیں۔ آزادی دے متوالیاں دی سوچ ایس حد تک سمٹ چکی اے کہ میرا رہنما حق اُتے اے اوہ جو کہندا اے اوہو حق سچ اے جو اوہنوں من دا اے اوہی سچا اے تے جو اوہنوں نہیں من دا یاں اوہدے الٹ سوچدا اے اوہدی سوچ باطل اے۔ میرے رہنما دی برائی وچ وی اچھائی اے تے دوجیاںدی اچھائی وی برائی اے۔ اصل چیز جو مصیبت دا کارن اے اوہ میں اے۔ میں جو کہہ دتا اوہ ٹھیک منیا جاوے نہیں تے گالھی‘ فتویٰ‘ غداری دا سرٹیفکیٹ دینا میرا استحقاق اے جے ہر بندہ اپنی سطح تک جہنوں چاہے دیوتا سمجھدا رہندا تے شاید بچت رہندی پر ایتھے تے دوجیاں نوں ڈکٹیٹ کر کے فیصلہ مسلط کرن دی روش چل نکلی اے۔ پہلے گل حق سچ تک سی ہن انصاف تک آ گئی اے۔ انصاف دی تکڑی نوں پتھر مار مار کے ڈانواں ڈول کر دتا گیا اے۔ سارے اپنی مرضی تے مفاد دا انصاف چاہندے نیں۔ حالات ایس ڈگر تے آ چکے نیں کہ دلائل تے براہین دی حیثیت ثانوی ہوندی جا رہی اے تے پسند‘ ناپسند لازم ہوندے جا رہے نیں۔
پہلے ریاست معاشی تنگدستی دا شکار سی ہن آئینی بحران وچ الجھدی جا رہی اے۔ عدل دے اداریاں تے اوہناں نال جڑی شخصیات تے لوکاں دا اعتماد باقی رہنا چاہیدا اے۔ انج نہ ہووے تے لوک آپ انصاف کرن لگدے نیں تے اپنا اپنا نظریہ انصاف گھڑ لیندے نیں۔ جو کسے معاشرے نوں زیب نہیں دیندا۔ آئین معاشرے نوں جوڑ کے رکھدا اے تے جے اوہدیاں گنڈھاں کھلنا شروع ہو گئیاں تے فیر کوئی وی محفوظ نہیں رہوے گا۔ ایس ویلے ساریاں جماعتاں آپس وچ گتھم گتھا نیں۔ اپنی جت دے خمار وچ مخالفت دی سڑک تے نسدے نسدے لوک اینی دور نکل آئے نیں کہ اک دوجے دی گل سنن تے شکل ویکھن دے روادار نہیں جد کہ موجودہ سارے مسئلیاں دا حل مل بیٹھن نال ممکن اے۔ سیاست دا مطلب دلائل‘ اکثریتی آراء تے صلاح مشورے نال معاملات حل کرنا اے جو ایس ویلے بالکل گھٹ اے ملک دی موجودہ صورتحال وچ سیاست ہاردی نظر آندی اے۔ عدل و انصاف دے بناں مہذب معاشرے دا وجود ناممکن اے۔ اخلاقی تے قنونی اصلاحات دے جائزے توں پتہ چلدا اے کہ شروع وچ انصاف دی اصطلاح راست بازونیکوکار دے معنیاں وچ ورتی جاندی سی تے انصاف ضابطہ اخلاق دے مکمل اتباع دا ناں سی۔ منصفانہ معاشرے لئی لوکاں دی ذہنی تربیت بڑی اہم ہوندی اے تاں جے عدلیہ جہڑے اصولاں دے لاگو کیتے جان تے زور دیوے لوک اوہناں دی پیروی ڈر خوف تے مجبوری دی تھاں خوشی نال کرن۔
انصاف دا ایہ وی تقاضا اے کہ معاشرے دے سارے بندے انفرادی تے مجموعی طور تے معاشرے دی ترقی تے بہتری لئی کم کرن۔ انصاف‘ جانبداری تے تفریق دی نفی دا ناں اے ساریاں نال اکوجیہا سلوک اصل وچ ہر طرح دے ظلم تے استحصال دا خاتمہ اے جہدا نتیجہ امن تے خشحالی اے۔ بے انصافی اجہے مسئلیاں نوں جنم دیندی اے جہناں دا مداوا صدیاں نوں کرنا پیندا اے۔ افلاطون دے نظریہ عدل دے مطابق بندہ جناں پیدا کردا اے اوناں ای حاصل کرن دا مجاز اے۔ عادل انسان جو کجھ ملک و قوم توں لیندا اے اوہدے برابر پرتاندا وی اے۔ ایہو اصول ہر شے تے لاگو اے۔ کائنات کجھ لوو کجھ دیو دے قنون تے اگے ودھ رہی اے۔ عدل دا وی ایہو معاملہ اے۔ عدل کرنا نیکی تے امن قائم کرن وچ اپنا حصہ پانا اے جد کہ عدل نہ کرنا یاں عدل دے رستے وچ رکاوٹ پانا معاشرے وچ بدامنی تے شرپھیلانا اے۔ رہنما اپنی ذات نوں سماج توں وکھ نہیں کر سکدا اوہ اپنے فیصلیاں نال جو اچھائی برائی معاشرے دی جھولی وچ پاندا اے اوہ اوہدے تے وی ضرور اثرانداز ہوندی اے۔ مطلب ایہ کہ جو رہنما سماج وچ بے انصافی دی روایت پاوے گا اوہنوں وی اوہدے مہلک اثرات بھگتنے ہون گے۔ چرب زبانی تے جھوٹ دی عمر زیادہ نہیں ہوندی‘ سچ تے حق نوں لمی مدت تک مصنوعی غلافاں وچ لکا کے لوکاں نوںدھوکھا نہیں دتا جا سکدا۔ اللہ کرے علم و شعور دی ایس صدی وچ قنون اپنے اصل معنیاں وچ اجاگر ہووے تے دنیا عدل دی پیروی نوں اپنا فرض سمجھے۔ عدل صرف قنوناں دا احترام ای نہیں سگوں وسیلیاں دی غیرمساویانہ ونڈ وی بے انصافی اے۔٭