جناح دا پاکستان

مظہر برلاس

قیام پاکستان دے اعلان مگروں قائداعظم محمدعلی جناح 7اگست 1947ء نوں کراچی تشریف لیائے۔ کراچی نویں ملک دا دارالحکومت بننا سی۔ 10اگست 1947ء نوں دستور ساز اسمبلی دا پہلا اجلاس ہویا۔ لیاقت علی خان دی تجویز تے خواجہ ناظم الدین دی تائید تے اسمبلی دے غیرمسلم رکن جوگندرناتھ منڈل نوں اجلاس دی صدارت لئی چنیا گیا۔ ایہدے بعد اراکین اسمبلی نے اپنی اپنی رکنیت دا ثبوت پیش کرکے رجسٹر تے دستخط کیتے۔ اگلے دن یعنی 11اگست نوں دوبارہ اجلاس ہویا۔ ست اراکین اسمبلی نے محمدعلی جناح نوں لیڈر آف دی ہائوس متھیا تے ست اراکین نے ایس نامزدگی دی تائید کیتی کیوں جے مخالفت وچ کوئی امیدوار نہیں سی ایس لئی محمدعلی جناح نوں متفقہ طور تے دستور ساز اسمبلی دا منتخب صدر قرار دتا گیا۔ ایس مرحلے تے ایوان وچ لیاقت علی خان‘ کرن شنکر رائے‘ ایوب کھوڑو‘ جوگندر ناتھ منڈل تے ابوالقاسم نے تقریراں کیتیاں۔ ایس موقعے تے ملک دے نامزد سربراہ محمدعلی جناح نے یادگاری خطاب کیتا۔ ایس خطاب دی تیاری لئی اوہناں نے کئی گھنٹے صرف کیتے۔ خطاب دوران قائداعظم نے پاکستان دے سارے شہریاں نوں برابر دے شہری قرار دتا تے آکھیا سارے شہریاں نوں برابر دے حقوق حاصل ہون گے تے ایس معاملے وچ مذہب و ملت دا امتیاز روا نہیں رکھیا جاوے گا۔
ایہہ تقریر قائداعظم دی وسعت نظری دی دلیل اے کیوں جے چار دن پہلاں جدوں اوہ فاتحانہ شان نال کراچی دیاں سڑکاں توں لنگھ رہے سی تے اوہناں نے شہر وچ رہن والے ہندوئواں نوں چپ تے متفکر پایا شاید ایسے لئی قائداعظم نے 11اگست دی تقریر وچ ایہ واضح کر دتا کہ پاکستان وچ اقلیتاں نوں برابر دے حقوق حاصل ہون گے سگوں واقفان حال جان دے نیں کہ اوہناں دی ایس تقریر نوں اگلے دن دے اخبارات وچ پوری طرح چھپن توں روکن لئی کجھ قوتاں متحرک ہو گئیاں سن پر ایہ کریڈٹ اوس ویلے دے اک اہم اخبار دے ایڈیٹر نوں جاندا اے کہ اوہناں نے اوہ سب کجھ غیرتحریف شدہ الفاظ وچ چھاپ دتا۔ قائداعظم محمدعلی جناح نے اوس تقریر وچ کہیا سی تسیں آزاد او‘ اپنے مندراں وچ جان لئی‘ تسیں آزاد او اپنیاں مسجداں وچ جان لئی‘ تسیں آزاد او اپنے گرجاگھراں وچ جان لئی تے تسیں آزاد او ریاست پاکستان وچ اپنی کسے وی عبادت گاہ وچ جان لئی۔ تہاڈا تعلق کسے وی مذہب‘ ذات یاں نسل نال ہووے ریاست دا اوہدے نال کوئی لینا دینا نہیں۔ بڑے افسوس نال کہنا پیندا اے کہ ساڈے ملک وچ اجہے طبقات اگے آ گئے اوہناں جہناں نے اقلیتاں لئی زندگیاں تنگ کیتیاں۔ قائداعظم نے اقلیتاں دی پچھان لئی قومی جھنڈے وچ سفید رنگ رکھوایا۔ علی احمدڈھلوں دی کتاب ’’پاکستان کی روشن اقلیتیں‘‘ جہدے وچ ڈھلوں صاحب نے پاکستان لئی اعلیٰ ترین خدمات نبھان والی شخصیات دا تذکرہ بڑے پربندھ نال کیتا اے پر نال ای اک افسوسناک پہلو دی نشاندہی وی کیتی کہ جدوں پاکستان بنیا تے وطن عزیز وچ اقلیتاں دی آبادی 24فیصد سی۔ پر اج اوہ آبادی صرف 5فیصد اے۔ قیام پاکستان وچ اقلیتاں دے کردار نوں بھلایا نہیں جا سکدا۔ ایہ تریخی حقیقت اے کہ پنجاب دی ونڈ دے ویلے صوبائی اسمبلی وچ مسلم لیگ تے کانگریس دے ارکان دی گنتی برابر سی۔ فیر 3 عظیم مسیحی اراکین نے مسلم لیگ دا ساتھ دتا تے پاکستان نوں اوہ علاقے مل گئے جہناں تے کانگریس دعویدار سی۔ ایہناں تن اراکین وچوں اک ایس پی سنگھا نوں قیام پاکستان دے بعد صوبائی اسمبلی دا سپیکر بنایا گیا۔ قائداعظم نے تے پہلا وزیر قنون وی اک ہندو نوں بنایا سی۔ پاکستان دی تریخ گواہ اے کہ ایتھے ہندو تے مسیحی چیف جسٹس رہے۔ قائداعظم نے 11اگست 1947ء نوں جہڑی تقریر کیتی سی ایہنوں چارٹر آف پاکستان کہیا جا سکدا اے۔ پر ایہ کہڑے لوک نیں جو قائداعظم دی فکر نوں خاک آلودہ کرنا چاہندے نیں۔
دوستو! ایہ ساریاں گلاں مینوں ایس لئی یاد آئیاں کہ پچھلے دیہاڑیاں کراچی وچ اک ہندو ڈاکٹر تے پشاور وچ اک سکھ تاجر نوں بے دردی نال قتل کر دتا گیا۔ پشاور وچ قتل ہون والے سکھ دیال سنگھ دا کمال ایہہ سی کہ اوہ رمضان المبارک وچ کھان پین والیاں شیواں سستے مُل ویچدا سی۔ شاید کجھ لوکاں نوں ایہدی ایہ ادا پسند نہ آ سکی۔ پشاور وچ سکھ اکثریتی علاقہ جوگن شاہ سوگوار اے کیوں جے پچھلے ست ورھیاں وچ ستواں سکھ قتل ہو گیا اے۔ کراچی وچ قتل ہون والے ڈاکٹر بیربل گینانی انساناں دے بڑے خدمتگار سن۔ اوہ پچھلے دیہاڑے اپنی گڈی وچ نظر دے سینکڑوں چشمے‘ اکھاں دیاں دوائیاں تے دوجا سامان لے کے فری کیمپ لان اندرون سندھ چلے جاندے۔ ڈاکٹر بیربل گینانی کے ایم سی وچ ڈائریکٹر ہیلتھ رہے۔ اوہ اکھاں دے ماہر سن‘ کجھ چر پہلاں اوہناں دی دھی سپنا کماری نے ڈینٹل سرجری وچ ڈگری حاصل کیتی تے ڈاکٹر بیربل نے اپنے اک دوست نوں کہیا کہ میرے صوبہ سندھ دے لوک بڑے غریب نیں ہن میں لوکاں دیاں اکھاں تے میری دھی لوکاں دے دند مفت ٹھیک کراں گے۔
سانوں سوچنا چاہیدا اے کہ ساڈے معاشرے توں خوبصورت انسان کون کھوہ رہیا اے تے ایہ زہر کون گھول رہیا اے۔ ایس مرحلے تے ایس خاکسار نے ایہ کہیا سی کہ:
اک اجنبی کو شہر میں سانپوں نے ڈس لیا
پھر اس کا زہر پھیل گیا دور دور تک