کنک دی واڈھی اتے سنبھال بارے کجھ گلاں

کنک دی فصل دے پکن تے واڈھی ویلے جیکر ایہناں کجھ گلاں دا خاص دھیان رکھیا جاوے تاں
ہون والے فصلی نقصان توں بچیا جا سکدا ہے

منصور عزمی

کنک دی فصل دے پکن تے واڈھی ویلے جیکر ایہناں کجھ گلاں دا خاص دھیان رکھیا جاوے تاں ہون والے فصلی نقصان توں بچیا جا سکدا ہے۔کنک پنجاب دی اک اہم فصل ہے۔اتے وکھّ وکھّ پڑاواں تے کسے نا کسے کارن کرکے فصل دا نقصان ہندا رہندا ہے جس نال جھاڑ تے ماڑا اثر پیندا ہے۔ فصل دے پکن تے واڈھی ویلے اتے واڈھی توں بعد کجھ گلاں دا جیکر خاص دھیان رکھیا جاوے تاں اس مرحلے تے ہون والے نقصان توں بچیا جا سکدا ہے۔ویلے سر چکے گئے قدم قیمتی اناج دی بربادی توں بچاء سکدے ہن۔ اس لئی اس مرحلے تے جو کم ویلے سِر کرنے دی لوڑ ہے اوہ دسے جا رہے ہن۔
عام طور تے پنجاب وچ کنک دی واڈھی کمبائن نال کیتی جاندی ہے جس وچ واڈھی تے گہائی اکٹھے ہی ہو جاندے ہن۔ اس ویلے کمبائین دی ایڈجسٹمنٹٹھیک ہونی بہت ضروری ہے تاں جو واڈھی ویلے دانیاں یاں سٹیاں دے ٹٹن دے روپ وچ ہون والے نقصان نوں گھٹ کیتا جا سکے۔ موڑاں تے، فصل دے سنگھنے پن، فصل دی حالت اتے وٹاں نیڑے دھرتی تے تل دی پدھر دے مطابق کمبائن دی ایڈجسٹمنٹ دا کم بہت نازک ہندا ہے جس تے اُچیچے طور دھیان دین دی لوڑ ہندی ہے۔
واڈھی کرن بعد توڑی بناؤن والی مشین نال توڑی بنائی جا سکدی ہے۔ جیکر توڑی بناؤن لئی تھریشر دی ورتوں کیتی جاوے تاں چنگے نتیجے ملدے ہن۔ ٹریکٹر نال چلن والے ورٹیکل کنویئر ریپر نال وی کنک دی واڈھی کیتی جا سکدی ہے جو کٹائی کر کے اک پاسے ڈھیری لگاندی ہے۔ تھریشر دی ورتوں خاص دھیان نال کرو اتے جیکر کنک وچ نمی بہت زیادا (20%) ہووے تاں ٹوکے والے تھریشر دی ورتوں کرو۔
واڈھی توں بعد دانیاں وچلی نمی دا خاص دھیان رکھنا چاہیدا ہے، کیونکہ زیادا نمی ہون کارن بعد وچ مشکلات دا ساہمنا کرنا پے سکدا ہے اتے نقصان ہون دا ڈر وی ہندا ہے۔ جیکر دانیاں وچ نمی 10% توں ودھ ہووے تاں سٹور کرن توں پہلاں چنگی طرحاں پکے فرش تے سُکا کے صاف کر لؤ۔ ٹین اتے لوہے والے بھڑولیاں نوں چنگی تراں دھپّ لوا لین نال لُکے ہوئے کیڑے مکوڑے وی مر جاندے ہن۔
دانے صاف کرن لئی پاور نال چلن والے چھاننے دی ورتوں کیتی جا سکدی ہے۔چیتے رکھن والی گل ایہ ہے کہ دانے ہمیشا صاف کر کے ہی رکھو۔ تانجے اوہناں وچ لُگے ہوئے کیڑے نکل جان۔
ٹٹے بھجے دانیاں اُتے کیڑیاں داحملا چھیتی ہندا ہے، اس لئی اوہناں نوں چھانٹ کے اڈّ کر لینا چاہیدا ہے۔ پنجاب وچ سُسری، کھپرا تے ڈھورا ورگے گھٹ ودھ20 قسماں دے کیڑے مکوڑے بھڑولیاں وچ دانیاں نوں نقصان پچا سکدے ہن۔ جس نال دانیاں دے وزن،غذائیت،میعار، اتے بازار وچ اس دی قیمت تے ماڑا اثر پیندا ہے۔ وکھو وکھرے مقصد لئی کنک سنبھالن لئی ہیٹھاں لکھیاں گلاں دا دھیان رکھو۔
گھریلو پدھر تے دانے رکھن لئی وکھّوکھّ قسماں دے بھڑولے ملدے ہن۔ اونہاں دی خاص گل ایہ ہندی ہے کہ اوہناں وچ دانیاں دانقصان کرن والے کیڑے یاں چوہے نہیں وڑ سکدے۔ نال ہی اندر پئے دانیاں وچ کیڑیاں نوں ودھن پھلن لئی ڈھکواں ماحول ملداہے۔ اہ بنتر وچ سادے اتے ہلکے ہون دے نال نال سستے وی ہندے ہن۔ اوہناں دی ورتوں کرن توں پہلاں دھیان رکھنا ضروری ہے کہ اوہناں وچوں پہلاں رکھے گئے دانیاں دی رہند کھونہد اتے کوڑا کرکٹ چنگی طرحاں صاف کر دتا جاوے۔
نویں اتے پرانے دانے آپس وچ نا ملاؤ۔ دانیاں نوں دھپے سکاؤن توں مگروں ٹھنڈے کرکے شام نوں بھڑویاں وچّ رکھن توں بعد ڈھکن چنگی تراں کس دیو۔
بند کرن توں 30 دناں تک بھڑولا نوں نا کھولو، اتے فیر جدوں وی لوڑ پوے 15 دناں دے وقفے تے کھولو۔ دانے کڈھن پچھوں بھڑولے دا ڈھکن اوسے ویلے بند کر دیو۔ لنگدے وڑدے بھڑولے ول جھاتی ماردے رہو تانجے کسے کیڑے مکوڑے دے حملے داویلے سر پتا لگ سکے۔
گوداماں وچ دانیاں دا سسری کھپرا اتے ڈھورا ورگے کئی قسم دے کیڑے بہت نقصان کردے ہن۔ وڈی پدھر تے کنک کمریاں/سٹوراں وچ سنبھالن ویلے کجھ گلاں دا دھیان رکھنا بہت ضروری ہے۔سٹور دا فرش زمین توں 90 سینٹی میٹر اُچا ہونا چاہیدا ہے اتے مینہ دی واچھڑ توں بچاؤن لئی سٹور اگے ورانڈا یاں شیڈ وی ہونا چاہیدا ہے۔
گوداماں وچ سبھ تریڑاں، موریاں اتے کھڈاں نوں چنگی طرحاں بند کر دیو۔ اناج رکھن توں پہلاں گودام نوں ہر قسم دے کیڑے مکوڑیاں توں مکت کرن لئی 100 ملی لیٹر سائتھئن (میلاتھئن پریمیئم گریڈ) Scythion Malathion Premium Grade طاقت نوں 10 لٹر پانی وچ گھول کے چھت، کندھاں اتے فرش تے چھڑکو۔ یا ایلومینیم فاسفائیڈ دیاں 25 گولیاں فی 100 مکعب میٹر جگہ تے رکھ دیو اتے 7 دن کمرے ہوا بند رکھو۔
جیکر گودام وچ پہلاں کھپرے دا ڈر ہووے تاںایلومینیم فاسفائیڈ دگنی کر دیو۔ سٹوراں وچ صرف اک دروازا اتے گھٹ توں گھٹ روشن دان رکھنے چاہیدے ہن تانجے سٹوراں نوں لوڑ ویلے اسانی نال ہوا بند کیتا جا سکے۔ دانیاں نوں نویاں بوریاں وچ لکڑ دیاں پھٹیاں تے رکھو تاں جو دانے زمین دی دی مٹی اتے پانی دے نال سِلھے نا ہون۔
جیکر دانیاں نوں کیڑا لگ جاوے تاں فاسٹوکسین یا ڈیلیسیا یا سلفا (ایلومینیم فاسفائیڈ) دی تنّ گرام دی اک گولی اک ٹن دانیاں لئی جاں 25 گولیاں 100 مکعب میٹر تھاں لئی ورتو۔ اس توں بعد کمرے نوں ستّ دناں لئی ہوا بند رکھو۔ انھاں کیڑے مار دوائیاں دی ورتوں ٹین دے بھڑولیاں وچ کیڑے لگے دانیاں لئی وی کیتی جا سکدی ہے۔ پر ایہناں کیڑے مار دوائیاں دی ورتوں کرن توں پہلاں کجھ گلاں دا خاص دھیان رکھن دی لوڑ ہے۔
سپرے والیاں دوائیاں دی ورتوں صرف ہوا بند گداماں وچ ہی کرو۔ کیونکہ ایہ کیڑے مار دوائیاں بہت زہریلیاں ہندیاںہن اس لئی ایہناں دی ورتوں تجربے کار لوک ہی کرن۔ ایلومینیم فاسفائیڈ دی ورتوں رہن والے مکاناں وچ جاں مکاناں نال لگدے گوداماں وچ کرنی وی خطرناک ثابت ہو سکدی ہے۔ کھلے اسمان ہیٹھاں، وڈی پدھر تے اناج دے بھنڈارنوں چوہیاں توں بچائون لئی تھڑا زمین توں ڈھائی فٹ اچا بناؤ اتے تھڑے نوں چارو ں پاسیوں اک فٹ باہر نوں چھجے دی شکل وچ ودھاؤ۔
سو، ٹھیک ویلے تے چکے گئے قدم کنک دا واڈھی ویلے ہون والے نقصان اتے دانے سٹور کرن ویلے ہون والی بربادی توں بچیا جا سکدے ہن۔ نال ہی ایہ دھیان رکھنا بہت ضروری ہے کِہ کسے وی دوائی دی ورتوں دھیان نال کرنی چاہیدی ہے تاں جے کسے وی ناخوشگوار واقعے یاں ویلے توں بچیا جا سکے۔
٭٭٭٭٭٭٭