ڈاکٹر لئیق بابری

تنویر ظہور

ڈاکٹر لئیق بابری جدوں لہور سن تاں میریاں ملاقاتاں اوہناں نال ہوندیاں رہیاں۔ شام نگر دے قریب کرائے دے اک مکان وچ اوہ رہائش پذیر سن۔ ڈاکٹر لئیق بابری فرانسیسی زبان تے ادب دے استاد سن۔ اوہ گورنمنٹ کالج لہور (ہن گورنمنٹ کالج یونیورسٹی) وچ شعبہ فرنچ نال وابستہ رہے۔ ایتھوں ریٹائرمنٹ لے کے مکہ مکرمہ چلے گئے۔ اوتھے اوہ فرانسیسی زبان تے ادب پڑھاندے رہے۔
پنجابی شاعری دی ابتدا اوہناں فرانس قیام دے دوران کیتی۔ 1964ء نوں پیرس وچ اوہناں پہلی پنجابی نظم ’’کلی کونج‘‘ کہی۔ ڈاکٹر ہوراں نے 18 ورھے پردیس وچ لنگھائے۔ 10 ورھے پیرس تے 8 ورھے مکہ مکرمہ وچ۔ پردیس وچ وی اوہ اپنے دیس دی ہر چیز موسم، رنگ تے خوشبو دی کمی محسوس کردے رہے۔ اپنے دیس وی کوئل دی کوک، گرم دوپہراں، گھگی دی آواز، ہنیری رات وچ ’’ٹٹیری‘‘ دی چِیک اوہناں دے لاشعور وچ موجود سی۔
ڈاکٹر لئیق بابری دیاں پنجابی نظماں دا پہلا مجموعہ ’’گھگھو گھوڑے‘‘ چھپیا۔ اوس دے 20 سالاں بعد اوہناں دا دوجا پنجابی مجموعہ ’’کھنگر‘‘ چھپیا۔ ’’گھگھو گھوڑے‘‘ دی آخری نظم 1971ء وچ تے ’’کھنگر‘‘ دی پہلی نظم 1972 وچ کہی۔ انج تخلیقی سفر دا وقفہ اک سال دا اے۔
اوہ اپنیاں نظماں وچ بہت سوچ وچار کردے۔ نکی نظم اوہناں دی شناخت سی۔ نِکی نظم کہن دا ڈھنگ اوہناں فرانسیسی شاعر ملارمے (جیہڑا علامت نگاری وچ مشہور اے) توں سکھیا۔
اوہناں دیاں نظماں وچ انساناں نال زیادتی، ظلم دے خلاف آواز، استحصالی طبقے تے آمراں دے کرپٹ سسٹم اُتے احتجاج پایا جاندا اے۔
ڈاکٹر لئیق بابری پنجابی صوفیانہ شاعری دے قدردان سن۔ اوہناں دے نزدیک مڈھلی تہذیبی روایت صوفی شاعراں نال علامتاں (Symbols) دے ذریعے گل کیتی اے۔ ڈاکٹر لئیق بابری نے ایس روایت نال ناتا جوڑ کے اگانہہ ودھایا۔
زندگی بارے اوہناں دا وژن اک جدید Mystic دا وژن اے۔ اوہناں دی شاعری علامتی اے۔ ڈاکٹر لئیق بابری مشہوری توں دور رہے۔ اوہناں دی کوئی ’’پی آر‘‘ نہیں سی۔ مکہ مکرمہ توں واپس آکے اوہناں اسلام آباد وچ مستقل ٹھکانا بنا لیا۔ اسلام آباد اپنے گھر دے اک کمرے وچ بیٹھ کے اوہ علمی تے تخلیقی کماں وچ رُجھے رہے۔ اوہناں دا بچپن روحانی ماحول وچ گزریا ایہو وجہ اے کہ تصوف نال اوہناں نوں بڑا لگائو سی۔
مولانا ثناء اللہ امرتسری، مولانا محمد حنیف ندوی تے مولانا ابراہیم میر سیالکوٹی اکثر اوہناں دے گھر آندے سن۔ بچپن وچ اوہ مولانا حنیف ندوی دے درس قرآن وچ شرکت کردے رہے۔
ڈاکٹر لئیق بابری نے اپنیاں نظماں وچ اک اجیہا شہر وسایا جس وچ نفرت تے تعصب نہ ہووے۔ اوہناں نے اپنی زندگی دے تجربات نوں اپنیاں بعض نظماں وچ بیان کیتا اے۔
مینوں ایہہ اعزاز حاصل اے کہ اوہناں دے اعزاز وچ سب توں پہلی تقریب میں کیتی سی۔ اوہناں نے دو ڈھائی سالاں وچ اسماء الحسنیٰ (اللہ تعالیٰ دے 99 ناں) اُتے لکھی گئی فرانسیسی سکالر دی کتاب دا انگریزی وچ ترجمہ کیتا۔ وفات توں پہلاں اوہ پنجابی صوفی شاعراں دے کلام دا فرانسیسی وچ ترجمہ کر رہے سن۔
میری اوہناں نال آخری ملاقات اسلام آباد اک کانفرنس وچ ہوئی۔ اوہناں دسیا کہ اوہ اپنی جیون کتھا لکھ رہے نیں جس دا ناں اے ’’پیرس توں مکہ تائیں‘‘۔
پتا نہیں کہ اوہ کتاب مکمل کر سکے سن یا نہیں۔ ڈاکٹر لئیق بابری 26 جون 2003ء وچ اسلام آباد انتقال کر گئے۔٭