پنجابی ادب میدان ڈاکٹر سعید اُلفت دی کھٹی

ربّ سوہنا بندے دی محنت دا صلہ ضرور دیندا اے اوہدی کوشش تے جتن کدیں وی رائیگاں نہیں ہوندی

ڈاکٹر صائمہ بتول

لہور کالج برائے خواتین یو نیورسٹی
محنت اک بہت وڈی خوبی اے تے جیکر محنت دے نال کوشش‘ہمت‘ جتن‘ حوصلہ رل جان تے محنت دا رُکھ پھلاں نال جُھور جاندا اے۔ رب سوہنا بندے دی محنت دا صلہ اوس نوں ضرور دیندا اے اوہدی کوشش تے جتن کدیں وی کھلے کھان نہیں ہوندی۔ سچی لگن جذبہ شوق تے جٹے رہن دی ریجھ بندے نوں اوہدی منزل تیکرضرور اپڑاندے نیں۔ کوئی وی فن کسے اک بندے یا قوم دی جاگیر نہیں سگوں جیہڑا انسان وی محنت نیک نیتی تے جذبے نال کم کردا اے رب سوہنا اوہنوں ضرور بھاگ لاوندا اے۔ جیکر اسیں سعید الفت ہوراں دی گل کرئیے تاں اوہ اک ہمہ گیر تے ہمہ جہت شخصیت نیں۔ اوہ پیشے دے اعتبار نال دنداں دے ڈاکٹر نیں جد کہ ادب خاص کر پنجابی ادب نال اوہناں دا چولی دامن دا ساتھ اے۔ اوہناں صرف ادبی ریجھ پوری کرن لئی شاعری ای نہیں کیتی ۔ سگوں اوہناں شاعری دیاں لگ بھگ ساریاں صنفاں وچ طبع ازمائی کیتی اے۔ اوہ خبراں اخبار وچ کالم وی لکھدے رہے نیں۔ اوہناں دی شاعری دی موہرلی کتاب چار چوفیرے اے تے کالم دا لوگو وی چار چوفیرے اے۔ مطلب چار چوفیرے جو وی حالات نیں معاملات نیں مسئلے خوشیاں‘ غمیاں‘ فساد‘ جھگڑے‘ نیں اوہ اہناں تے قلم چُک لیندے نیں ۔تہواراں‘ دنیا دی بے ثباتی‘ حالات حاضرہ‘ عزت غیرت‘ اخلاقی قدراں‘ رل کے بہن‘ صبر‘شکر‘ برداشت‘ وفاپیسے دی دوڑ ‘پینڈتے پینڈ دا وسیب‘ماں تے ماں بولی‘ موسماں‘ ُرتاں‘ بہاراں‘ ُپھلاں‘ غریبی دا دکھ‘ رشتے ناطے‘ وفا تے بے وفائی اوہناں دیاں نظماں تے غزلاں دے سرناویں نیں جیہڑے پڑھ کے انج لگدا اے جیویں اک اک سطر وچ میرے اپنے دل دی آواز رل کے اک مک ہو گئی ہووے ۔ہر جی جیہڑا وی اوہناں دی شاعری پڑھدا اے اوس نوں اوہ اپنی اپنے دل دی آواز تے اپنے اندرپُنگرن والیاں سدھراں جاپدیاں نیں جہناں نوں لفظاں دا روپ مل گیا ہووے اوہ سماج دے نباض معلوم ہوندے نیں تے ہر ُ اچیائی نیویائی تے اوہناں دی نظر اے مطلب جو وی بھج ٹٹ اپنے چار چوفیرے ویکھدے نیں اوس نوں اپنے دل وچ رکھ لیندے نیں تڑپدے تے کلپدے نیں تے اخیرا وس نوں لفظاں دا بانا پوا کے لوکائی دے سامنے لے آوندے نیں۔ پنجابی شاعراں دی روایت نوں ای اگے ٹور دیاں اوہناں سب توں موہرے رب دی ثناء بیان کرن لئی حمد لکھی اے فیرا وہدے پیارے محبوب محمد مصطفی صلی اللہ علیہ وسلم دی خدمت وچ نعت دی شکل وچ عقیدت دے پھلاں دا نذرانہ پیش کیتا اے جیکر اوہناں دیاں شعری لکھتاں تے نظر پائیے تاں سرناویاں دی اینی رنگا رنگی اے کہ ویکھ کے لگدا نہیں کہ اوہناں کسے وی اپوٹھ نوں جان دتا ہووے یا کوئی وی گل وساری ہووے جیویں روزیاں دا مہینہ‘ پاگل کتے‘ پلس پنجاب مزدور دی عید‘ سگریٹ‘ ماں‘ ماں وچاری کتھے گئی‘ پینڈدا وسیب‘ بلدیاتی الیکشن‘ ماں بولی پنجابی‘ لہور لہور اے‘ آ تینوں پنجاب وکھاواں‘ سکور کیہ ہویا‘آئی رت بہار‘ ویاہی کڑی دے مسئلے‘ پتنگ تے اوہدے نقصان‘ ایہو جہے ہر سرناویں تے سعید الفت ہوراں اپنی پہلی کتاب چار چوفیرے وچ قلم چکیا تے اپنے دل دی ہواڑ لوکائی نال سانجھی کیتی۔
سعید الفت ہوریں بڑے پکے پیڈے شاعر نیں تے سنجیدہ سرناویاں نالے آل دوآل دے مسلیاں تے اوہناں قلم چکیا اے جہناں نوں پڑھ کے اسیں اوہناں دے پکے پیڈے تے حساس ہوون دا چنگی طرحاں گویہڑ لا سکنیں آں پر سنجیدہ ہوون دے نال نال اوہناں دی شخصیت دا اک دوجا پکھ اوہناں دی کتاب ’’ہاسے ونڈی دے‘‘ پڑھ کے سامنے اوندا اے ایہہ کتاب ہاس رس یا مزاحیہ شاعری دی اے۔ شاعری لکھنا بھاویں سوکھا کم نہیں پر مزاحیہ شاعری لکھنا اوہدے توں وی اگلی منزل اے۔ ایتھوں تیکر اپڑن لئی بوہتی محنت تے لگائو دی لوڑ ہوندی اے۔ ہسنا ہساونا اوکھا کم اے۔ ایہہ اک فن اے تے ہر کوئی ایس فن دا ماہر نہیں ہو سکدا۔ حیاتی اک تلخ حقیقت اے حیاتی بیتاون لئی جتھے ہمت حوصلے تے جذبے دی لوڑ ہوندی اے اوتھے ای حیاتی دی ہانڈی دی کھٹاس تے کڑتن نوں گھٹ کرن لئی ہاس رس دا تڑکہ لگانا پیندا اے۔ ڈاکٹر صاحب جتھے اپنے چار چوفیریوں سماجی مسئلیاں نوں چُن چُن کے اوہناں تے اپنے وچار سانجھے کیتے نیں اوتھے ای اوہناں اپنے پڑھن والیاں لئی ہاسے ونڈن دا ہوکا وی لایا اے تے مزاح پید اکرن دے نال نال بڑے ٹھنڈے مٹھے سبھا نال چوبھاں وی لاندے نظر اوندے نیں یاا سیں آکھ سکنیں آں کہ بڑے کُڈھے مسئلیاں نوں تے کوڑ بھریاں گلاں نوں مزاحیہ رنگ وچ رنگ کے حیاتی دی بے رنگی نوں رنگلا کرن دا جتن کیتا اے۔ سنجیدہ شاعری دی کتاب توں بعد سعید الفت ہوراں دی دوجی شاعری دی کتاب ہاس رس دی اے جیدا ناں’’ہاسے ونڈی دے‘‘ اے۔ چار چوفیروں مسئلیاں نوں ویکھ کے ہاسے ونڈن مگروں ڈاکٹر صاحب ہوراں بھلک دے اسارواں لئی نظماں لکھ کے ُپھلاں دی اوہ ٹوکری پیش کیتی اے جیہڑی بالاں دیاں کھیڈاں اوہناں دیاں عادتاں‘ ریجھاں‘ سدھراں‘ شرارتاں‘پکیھرواں‘ پھلاں‘ باغاں‘ صفائی ستھرائی‘ لیڈراں آگواں‘ رُتاں‘ میلیاں ٹھیلیاں‘ ماں‘ سکول‘سمجھاونیاں‘ جتائونیاں‘ ورگنیاں اوہناں سر ناویں نال بھری ہوئی اے جہناں نوں پڑھ کے بال نہ صرف تفریح حاصل کر سکدے نیں سگوں بڑے سوہنے مٹھے نگھے تے نرم انداز نال اوہناں نوں اوہناں دیاں لیڈراں تے کل دیاں ذمہ داریاں بارے وی دس دتا گیا اے۔
’’پھلاں بھری ٹوکری‘‘ ڈاکٹر سعید الفت دی بالاں لئی الفت‘ پیار‘ سمجھاونیاں تے تفریح بھری اوہ ٹوکری اے جیہدے وچ ودھیا ودھیا سرنایاں دے پھل چُن چُن کے اوہناں آپ رکھے نیں تے ایہدا بھار بالاں دے سر تے انج چکوایا اے کہ ہولے پُھلاں دا بھار بالاں نوں محسوس وی نہیں ہوندا پر ایہناں پھلاں دی خوشبو اوہناں نوں چنگی طرحاں معطر وی کررہی اے نالے ڈاکٹر صاحب دا مقصد وی ایہہ ای اے کہ مٹھے تے میٹھے ڈھنگ نال بالاں نوں اوہناں دیاں ذمہ داریاں دی دس پا دتی جاوے ۔ بالاں لئی لکھنا بہت اوکھا کم اے۔ پنجابی وچ بہت گھٹ لوکاں نے بالاں لئی قلم چکیا اے۔ گنتی دے کجھ ناں نیں کیوںجے ایہہ بہت وڈی ذمہ واری ہوندی اے کہ بالاں نوں کجھ انج دا ادبی مواد پڑھن لئی دتا جاوے جس نوں پڑھ کے اوہ سواد وی لین تے سبق وی نالے اوس سبق نوں وسارن وی نہ تے آون والے بھلک وچ ایس سبق نوں مکھ مڈھ رکھ کے اپنیاں ذمہ واریاں وی پوریاں کرن تاں ای اک ودھیا سماج پنگر سکدا اے۔ڈاکٹر صاحب ہوراں بالاں دے ذہن اوہناں دی سوچ‘ شعور تے پسند دے مطابق نظماں لکھ کے اک ودھیا بال ادب لکھیار ہوون داحق ادا کیتا اے۔ اک کتاب لکھن توں بعد جدوں کوئی لکھاری دوجی لکھت سامنے لیاوندا اے تاں اوہدی ذمہ واری پہلے نالوں ودھ جاندی اے کیوں جے ہن پڑھن والے وی آس کردے نیں کہ ہن والی لکھت پہلی لکھت نالوں ودھیا ہووے گی اوہدے ورگی سگویں ساویں یا اوہدے توں وی سرکڈھویں تے جچویں ہووے گی۔ معیار اگے نالوں ودھ جاندا اے پر ڈاکٹرصاحب ہوراں دا ایہہ کمال اے کہ اوہناں ہر لکھت پہلے والی نالوں وکھ تے ودھ کر کے پیش کیتی اے۔ لکھنا تے چنگا لکھنا ایسا لکھنا جس توں کوئی سیدھ لوے ایہہ نیکی تے ثواب دا کم اے تے ایہہ ثواب تے پُن ہر کوئی نہیں کٹھدا سگوں ایہہ نیکی مقدراں والیاں دے خاطے اوندی اے۔
ڈاکٹر سعید الفت ہوراں دی چوتھی کتاب دا سرناواں ’’وسیب دیاں گلاں‘‘ اے۔ اوہناں اپنیاں لکھتاں دے سرناویں ُچن ُچن کے ورتے نیں۔ جیویں انگریزی دی کہاوت اے کہ “Eyes are the mirror of soul” یعنی ا کھاں توں اسیں کسے انسان دے اندر دا پتہ لا سکنیں آں انج ای ڈاکٹر صاحب دیاں کتاباں دے سرناویاں توں اسیں کتاب دے اندر دے مندجات اندر دیاں خوبیاں تے اوہناںدے ودھیا پن دا گویڑ لگا سکنیں آں۔ اوہ اپنے وسیب‘ زبان‘ ماں تے ماں بولی نال اپنے دیس دیاں رُتاں‘ فصلاں‘ رُکھاںتے باغاں نال ڈھیر لگائو رکھدے نیں تے اپنیاں نظماں دا موضوع وی بناوندے نیں۔ ڈاکٹر صاحب کیوں جے پینڈ دے جم پل نیں ایس لئی اوہناں نہ صرف فطرت نوں نیڑیوں ویکھیا اے سگوں پنجابی تے دیہاتی ماحول نوں ہنڈایا وی اے ایس کتاب نوں وی اوہناں حمد تے نعت نال شنگھارن توں بعد اپنے دل دی ہر ہر آواز نوں لفظاں دی جان پوائی اے۔ اوہ اک محب وطن تے اپنے دیس نال سچی لگن تے پیار رکھن والے جی جاپدے نیں تاں ای تاں اوہناں بال شاعری دے نال نال وڈیاں لئی لکھیاں نظماں وچ وی اپنے لیڈراں جیویں ’’قائد نوں خراج‘‘ ’’محترمہ بے نظیر بھٹو صاحبہ دی شہادت‘‘ ’’واہ اقبال دیوانے‘‘ تے پیارا دیس ورگے موضوعاں تے لکھ کے اپنے دیس نال جڑت تے سانجھ دا ثبوت دتا اے۔ شاعر کیوں جے سماج دا ات احساس جی ہوندا اے ایس لئی اوہ ماڑے تے نیویں بندے مزدور‘ غریب تے کمزور دی آواز بن دا اے۔ ڈاکٹر سعید الفت دیاں اجہیاں کئی نظماں نیں جہناں توں ایہناں دے دل دی نرمیائی تے دوجیاں لئی پیڑ دے جذبے دا پک ہوندا اے جیویں برسات تے مزور‘ غربت دی لکیر‘نوکری دی تلاش‘ درد کہانی ‘ مزدور دی عید‘ ٹپری واس بچے‘ ملازم بڈھی وغیرہ۔ لکھت لکھاری دی شخصیت دا پر تو ہوندی اے اوہ جس طرح دی سوچ تے دلچسپی رکھدا اے اوہ لکھتاں وچوں دسدی اے ڈاکٹر صاحب اک مذہبی تے دیہاتی گھرانے نال تعلق رکھدے نیں ایس لئی جتھے اوہناں دی شاعری وچ فطرت تے فطری نظاریاں نوں موضوع سخن بنایا گیا اے اوتھے ای رب نوں یاد کرن اپنے کل دی یا آخرت دی فکر کرن رب نوں راضی کرن۔ توبہ کرن‘ معجزے‘ رب توں ڈرن‘ مدد تے بادشاہی مسیت ورگے سرناویاں ہیٹھ نظماں لکھ کے رب نال اپنے گوڑھے رابطے دی دس پائی اے۔ ڈاکٹر صاحب جماندرو شاعر نیں تے ویلے دے نال نال اوہناں دے ایس فن وچ پختگی پیدا ہوندی گئی اے۔ اوہناں اپنی قلم نال صرف سماج دیاں کوہجاں‘ سوہجاں‘ خوبیاں‘ خرابیاں تے دکھاں درداں نوں الیکیا ای نہیں سگوں ڈاکٹر ہوون دے ناطے کدھرے کدھرے ایہناں بیماریاں نال نبڑن دے اُپا وی دسے نیں۔ پنجابی شاعری دے ہن تائیں اوہ پنج مجموعے سامنے لیا چکے نیں۔ ہر کتاب اپنی تھاں اک ودھیا بھرپور تے مکمل کتاب اے جیہڑی علم و دانش دے انملے موتیاں نال بھری ہوئی اے۔ ہر کتاب اپنی تھاں اک وکھری تے نویکلی لکھت اے۔ ’’علم دا چشما‘‘ اوہناں دا غزل پراگہ اے۔ ایہہ کتاب وی اوہناں دیاں دوجیاں کتاباں وانگ حمد تے نعت توں ای شروع ہوندی اے۔ ایس کتاب وچ اوہناں دیاں شامل غزلاں دی خاص گل ایہہ اے کہ اوہناں کئی غزلاں اکھاناں دے پرچھاویں وچ لکھیاں نیں جیویں ’’تہمت لاون توں پہلاں سجناں اپنی منجھی تھلے ویکھ‘‘ پیر پسار کے رکھن ویلے اپنی چادر تکیا کر‘‘ اوہو وڈھیا جو بویا اے‘‘ میں جہناں تے جاناں واریاں اوہناں وی ڈنگ مارے نیں‘‘۔ ’’ریتاں تے تصویراں بنائی بیٹھاواں‘‘ ’’مینوں یاری اج کل دی تاں کاروباری لگے‘‘ ’’بلدی اتے تیل پا کے ٹر گیا‘‘ ’’جس کسے نے قدر نہ کیتی ویلے دی ‘‘شاعری کرنا ا ک فن اے پر ایس توں وی وڈا فن ایہہ اے کہ ہر واریں ہر کتاب وچ اک نواں رنگ اک نویں جہت نال جانوں کروانا سعید الفت ہوریں ایس فن توں بخوبی جانوں نیں۔ ڈاکٹر صاحب کول علم دی پکیائی تے ہے ای ایہدے نال نال اوہناں دا مشاہدہ وی بڑا ڈونگھا اے تاں ای تے اوہناں سماج وچ اپنے آل دوآلے کھلرے ہر مسئلے تے ہر ہر طبقے دیاں دُکھاں تے جگ ورتیاں نوں ہڈورتیاں بنا کے انج پیش کیتا اے کہ ہر پڑھن والا ایس نوں اپنے دل دی آواز تے اپنے دکھ دی روداد سمجھدا اے۔ ایہہ کسے وی لکھاری دی وڈی کامیابی ہوندی اے کہ اوہ اپنے لفظاں وچ انج جان پاوے کہ پڑھن والا ایس نوں اپنی بپتا تے اپنی کہانی اپنا دکھ تے اپنی گل منے۔ ایس حوالے نال ای میاں محمد بخش ہوراں فرمایا سی۔
قصے ہور کسے دے اندر درد اپنے کجھ ہوون
بن پیڑاں تاثیراں ناہیں تے بے پیڑے کد روون
ڈاکٹر صاحب دیاں نظماں‘ غزلاں پڑھیاں وی انج ای لگدا اے جیویں ایہہ پیڑاں دوجیاں دیاں نہیں سگوں ایناں پیڑاں نوں ایس وادھ گھاٹ‘ بے ایمانی‘ ناانصافی تے بھیڑے سلوک نوں اوہناں آپ جریا ہووے۔ اوہناں دی کتاب ’’علم دا سرچشما‘‘ باقی ساریاں کتاباں دیاں سرناویاں وانگ اک ودھیا سرناواں اے تے ایہناں غزلاں نوں پڑھ کے حقی ای ایہہ پک ہوندا اے کہ ایہہ کتاب علم دا وگدا دریا ای اے تے جیہڑا چاہوے ایس دے علم دے دریا دے پانی توں لابھ چک لوے۔ ڈاکٹر سعید اُلفت جی لفظاں دا کھڈ کاری تے جذبیاں دا مہان استاد اے۔ ماں بولی‘ پنجابی وسیب‘ علم‘ ادب تے ماڑیاں نال بے انتاں الفت رکھن والے انسان نیں اوہناں دی ہر کتاب وچوں دوجیاں دا درد رکھن دی ایہہ واشنا اوندی اے پنجابی شاعری تے اوہدے وچ ہاس رس تے بالاں لئی کم کرن توں مگروں ڈاکٹر صاحب ہوراں رہتل دیاں تصویراں ول دھیان ماریا اے تے پنجابی ادب دی جھولی وچ شاعری دے نال نال نثر دی کتاب وی پاچھڈی اے۔ دوجیاں کتاباں وانگ ایس کتاب دے وی سرناویں توں ای اسیں گویڑ لاسکنیں آں کہ ایہناں کہانیاں دی کتاب وچ کیہہ اے تے رہتل دیاں کہیڑیاںکہڑیاں تصویراں ایہدا حصہ نیں۔ کہانی لکھن ویلے دو گلاں دا دھیان ضروری ہوندا اے اک تاں کہانی وچ آل دوآلے دا ماحول‘ مسئلے‘ حیاتی دیاں حقیقتاں سادگی تے سوچ دی پکیائی ہووے۔ دوجا کہانی کار اپنے جذبیاں تے سوچاں نوں پڑھن والیاں دے جذبیاں تے سوچاں وچ ڈبو کے لکھے۔ ڈاکٹر صاحب ایہہ کم پہلے شاعری دی شکل وچ وی تے مگروں کہانی دے روپ وچ وی بڑے ودھیا ڈھنگ نال کیتا اے کہ ا وس رہتل نوں جیہڑی اوہناں آپ ہنڈائی اے تے ہنڈا رہے نیں۔ شہری تے پینڈو رہتل دیاں رلویاں مورتاں ایس کتاب دا حصہ نیں۔اوہناں دی ہر کہانی ساڈے آل دوآلے کھلری ہوئی حقیقت داروپ اے ہر کہانی دا انت اک سبق تے مکدا اے تے ہر کردار ساڈے آل دوالے دا ای کردار اے۔ اوہناں بڑے سچجے ڈھنگ نال حیاتی وچ پیش آون والیاں واقعاں نوں وی کہانی دا روپ دے کے اک ودھیا کہانی کا رہوون دا ثبوت پیش کیتا اے۔
ڈاکٹر سعید الفت ہوریں دنداں دے اُگھے ڈاکٹر‘ ودھیا شاعر ہاس رس دے جانوں‘ کہانی کار‘ بال ادب لکھیار‘ سفر نامہ گار‘ شریعت دے پابند تے اک ودھیا انسان نیں۔ اوہ ہن تائیں پنجابی ادب دی جھولی وچ چھ کتاباں دا تحفہ پا چُکے نیں تے ہور کئی کتاباں تے کم کر رہے نیں۔میں اوہناں نوں اُنج تے بالکل نہیں جاندی پر کجھ مہینے پہلوں اوہناں مینوں اپنیاں ہن تائیں چھپیاں چھے کتاباں دا تحفہ میری اک پڑھیہار دے ہتھیں گھلیا جیہڑی اوہناں دی کہانیاں دی کتاب رہتل دیاں تصویراں تے بی ایس دا مقالہ لکھ رہی اے۔ میں اوہناں دیاں ایہناں چھیاں کتاباں نوں پڑھیا تے پڑھن توں بعد ای اوہناں دی شخصیت بارے گویڑ لایا کہ اوہ اک ہمہ گیر‘ ادھمی‘ محنتی تے کامے انسان نیں جیہڑے ہر ویلے کجھ نہ کجھ کردے رہندے نیں۔ محنت کرنا اوہناں دی گھٹی وچ شامل اے تے ایمانداری تے احساس ورگے گن اوہناں دی فطرت وچ رلے ہوئے نیں۔ اوہناں ادب دی جس وہی صنف وچ لکھیا اے ودھیا لکھیا اے تے انج لگدا اے اوہ ایس دے ای ماہر نیں۔ پنجابی زبان نال اوہ بے انتاں محبت کردے نیں پر ایہدے نال نال اوہناں اپنی قومی زبان اردو وچ وی کجھ کتاباں لکھیاں نیں جیویں بزم الفت‘ سفر الفت وغیرہ۔ ایہہ کتاباں تے پنجابی دیاں دو کتاباں کہانیاں دے پراگے‘ نکیاں کہانیاں تے اک سی بابا ہالے ان چھپیاں نیں۔ میں سمجھنی آں کسے لکھاری دیاں کتاباں پڑھ کے اسیں اوس بارے جان سکنیں آں۔ ڈاکٹر صاحب بڑے نیک دل‘ خدا ترس‘ ایماندار‘ نیک صفت‘ خدا توں ڈرن والے تے دوجیاں نوں وی ایہہ ای تلقین کرن والے نیں۔ اوہناں دی زبان بڑی سادہ تے انداز بڑا من کھچواں اے۔ ڈاکٹر صاحب احسان مند تے باادب انسان نیں۔ ایس عمرے وی اپنے استاداں نوں یاد کردے تے ادب نال اوہناں دا ناں لیندے نیں۔ ایس با ادب تے عاجزی والی خوبی دے ای اوہناں نوں بھاگ وی لگے ہوئے نیں۔ رب دی رضا تے راضی رہن والے تے ہر ویلے اوہدا خوف دل وچ رکھن والے نیں۔ اوہ جماندرو شاعر نیں تے لکھن پڑھن دا شوق اوہناں نوں مڈھولا ای اے۔ میں اوہناں ولوں ملیاں چھیاںکتاباں دا شکرانہ اوہناں دیاں کتاباں پڑھ کے تے ایہہ لیکھ لکھ کے ای ادا کر سکدی ساں تے دعا کرنی آں کہ رب اوہناں دے قلم دی طاقت نوں ہور وادھا دیوے تے اوہ پنجابی ماں بولی دی جھولی نوں انج ای اپنیاں ون سونیاں لکھتاں نال شنگھاردے رہن۔ آمین۔