سیاحت دے فروغ لئی پنجاب حکومت دوجے صوبیاں توں اگے

پاکستان نوں قدرت نے سارے سیاحتی تے قدرتی حسن نال مالا مال کر رکھیا اے

لکھت:بینش چودھری

سیاحت دنیا بھر وچ انفارمیشن ٹیکنالوجی تے تیل مگروں سب توں ودھ ترقی پان والی تے زرمبادلہ کمان والی صنعت دا درجہ رکھدی اے۔ بہت سارے ملکاں دی معیشت داد انحصار ایسے صنعت نال جڑیا اے۔ پاکستان نوں قدرت نے سارے سیاحتی تے قدرتی حسن نال مالا مال کر رکھیا اے۔ ایتھے سیاحت دے بہت سارے مواقع موجود نیں۔ایہنوں ای مدنظر رکھدے ہوئے حکومت پنجاب 1986 وچ صوبہ وچ سیاحت دی فروغ لئی اک محکمہ دا قیام عمل وچ لیائی جنہوں ٹورازم ڈویلپمنٹ کارپوریشن آف پنجاب دا نام دتا گیا۔ ایس محکمے دا کم صوبہ وچ علاقائی تے مقامی سیاحت نوں فروغ دینا اے۔ پنجاب آبادی دے لحاظ نال پاکستان دا سب توں وڈا صوبہ اے تے ایہدی تریخ تے کلچر ہزاراں سال پرانے نیں۔ ایتھے بہت سارے خوبصورت سیاحتی تے تریخی مقام موجود نیں جنہان نوں سیاحواں دی نظراں وچ اجاگر کرن لئی محکمہ نے مختلف شہراں وچ بہت سارے ریزارٹ سٹاپ‘ تسہیری مواد تے ٹورسٹ انفارمیشن سنٹر قائم کیتے نیں تے ایس دے علاوہ ہاسپلٹی انڈسٹری دی افرادی قوت نوں پورا کرن لئی انسٹیٹیوٹ آف ٹورازم اینڈ ہوٹل مینجمنٹ دا ادارہ 1996وچ قائم کیتاجہدا مقصد تیزی نال ترقی پاندی ہوئی ہاسپلٹی انڈسٹری لئی افرادی قوت مہیا کرنا اے تے ادارہ ایس مقصد وچ احسن طریقے نال کم سرانجام دے رہیا اے تے ہن تک ہزاراں دی تعاد وچ طلبا تے طالبات ہاسپلٹی دے مختلف شعبیاں وچ تعلیم حاصل کر کے اندرون بیرون ملکاں وچ روزگار کما رہے نیں تے پاکستان دا نام روشن کر رہے نیں۔ ماضی وچ جہڑی حکومتاں برسراقتدار آئیاں اوہناں نے ایس شعبہ ولوں کوئی توجہ نہیں دتی۔ ملک وچ سیاحت نوں فروغ دین لئی جامع اقدامات کیتے گئے۔ وزیراعظم دے وژن نوں عملی جامہ پہنان لئی سیاحت دے فروغ‘ غیر ملکی سیاحواں نوں پاکستان لیان لئی انقلابی اقدامات کیتے جہدے دوررس نتیجے برآمد ہو رہے نیں۔ اوہناں نے محکمہ سیاحت نوں نویں سیاحتی مقامات متعارف کران دی ہدایات جاری کیتیاں۔ وزیراعلیٰ پنجاب دی قیادت وچ ایس شعبے دی بہتری لئی نویں اصلاحات متعارف کرائی گئیاں تے 2019 وچ محکمہ سیاحت دی پہلی ٹورازم پالیسی بنائی گئی۔ ایہنوں اک وکھرا محکمہ بنایا گیا۔ پچھلے دو سالاں دے دوران پاکستان حکومت نے ملک نوں سیاحتی شعبے دے پوٹینشل توں مستفید کرن لئی بڑے اقدامات کیتے نیں۔ایس ضمن وچ نیشنل ٹورازم پورٹل جہدے وچ اک بٹن دبان نال سیاحت توں متعلق ساری سہولتاں دستیاب نیں سنے پاکستان ٹورازم برانڈ تیار کیتا گیا اے۔ غیر ملکی سیاحواں نوں سہولت فراہم کرن لئی 139 ملکاں نوں ای ویزا جد کہ 50ملکاں لئی پاکستان آمد تے ویزے دی سہولت متعارف کرائی گئی اے۔ سیاحتی شعبے نوں منظم تے موثر انداز وچ ترقی دین لئی نیشنل ٹورازم سٹریٹجی 2020-30 تے نیشنل ایکشن پلان 2020-25 تیار کیتے گئے نیں۔
مقامی تے غیر ملکی سیاحواں دے پیسے نوں بہترین مصرف تے معیاری خدمات دی فراہمی یقینی بنان لئی نیشنل سٹینڈرز فار ٹورازم ہاسپیٹیلٹی متعارف کرائی گئی اے۔ ملک وچ سیاحتی ماحول تے پاکستان نوں معروف سیاحتی منزل بنان لئی پاکستان ٹورازم ڈویلپمنٹ کارپوریشن نوں تنظیم نو کیتی گئی اے۔ حکومت دے ایہناں اقدامات پاروں مقامی سیاحت وچ کئی گنا وادھا ہو چکیا اے۔ حکومت پنجاب صوبے نوں ٹورازم دے حوالے نال اک مثالی صوبہ بنان لئی جامع حکمت علی تے عمل پیرا اے جہدے تحت سیاحواں نوں بین الاقوامی معیار دی سہولتاں تے سروسز فراہم کیتیاں جان گئیاں۔ اوہناں نے آکھیا کہ ملکی تے غیر ملکی سیاحواں دی آمد توں نہ صرف ملکی معیشت اتے مثبت اثرات مرتب ہون گے بلکہ صوبے وچ روزگار دے موققع پیدا ہون گے تے صوبے وچ فارن ایکسچینج ودھے گا۔ ایس دے علاوہ مقامی لوکاں دی آمد وچ وادھا ہووے گا جہدے توں ایہناں دے حالات بدلن گے۔ وزیراعلیٰ نے آکھیا کہ حکومت پنجاب ٹورازم دے فروغ دے حوالے نال دوجے صوبیاں دے نال رابطے وچ وادھے دے نال نال آپسی تعاون وی ودھے گا جہدے توں بین الصوبائی ہم آہنگی وچ بہتر آوے گی۔ وزیراعلیٰ سردار دار دی قیادت وچ حکومت نے اقتدار وچ آندے ای سیاحت دی فروغ تے ترقی لئی بے شمار منصوبہ شروع کیتے۔ پچھلے تن سال وچ حکومت نے کئی منصوبے مکمل تے شروع کیتے نیں۔ ڈیپارٹمنٹ آف ٹورسٹ سروسز جہڑے کہ ٹورازم انڈسٹری نوں ریگولیٹ کردا اے۔ عرصہ دراز توں نظرانداز سی کہ پنجاب دے اہم شہراں وچ پھیلایا گیا تے 680 نویں ہوٹلاں‘ ٹریول ایجنسیاں تے ریسٹورنٹس دی رجسٹریسن کیتی گئی جہدے توں 123ملین دا ریونیو خزانے وچ جمع ہویا۔ حکومت نے ٹورازم کلچر اینڈ ہیریٹیج اتھارٹی قائم کیتی اے تے بورڈ دے ممبراں دی منظوری دتی جا چکی اے۔ ہن ایہدی منظوری کابینہ نال ہونا اے۔ ڈیپارٹمنٹ آٰ ٹورسٹ سروسز دے تن ایکٹ جہڑے کہ 1976مگروں ریوائز نہیں ہوئے سن اوہناں نوں اپ ڈیٹ کیتا جا چکیا اے۔ مری وچ بے پناہ رش تے ٹریفک پاروں ماحولیاتی آلودگی وچ دن بدن وادھا ہو رہیا اے۔ ایس لئی ضروری سی کہ نویں سیاحتی مقامات متعارف کروائے جان۔ نارتھ زون جہدے وچ مری تے کوٹلی ستیاں نوں شامل کیتا گیا اے۔ سالٹ رینج زون وچ جہلم‘ چکوال‘ خوشاب تے میانوالی شامل کیتے گئے نیں۔ ایسے طرح سائوتھ زون وچ ملتان‘ بہاولپور‘ رحیم یار خان تے ڈیرہ غازیخان شامل نیں۔ سیاحت دے فروغ وچ شاہرات دا کردار نہایت اہم اے۔ ایس لئی بزردار حکومت نے سڑکاں دی تعمیرو مرمت اتے خصوصی توجہ دتی۔ شاہراہ سیرو سیاحت کوٹلی ستیاں مری تے راولپنڈی نوں براستہ کہوٹہ ملاوے گی۔ دوجی سڑکاں وچ ٹیکسلا وچ بدھ مت دے مقدس مقاماں نوں جان والی سڑکاں‘ سکھاں دے مقدس گوردواریاں تک رسائی لئی شاہرات‘ صوفی بزرگاں دے مزاراں تے مریم آباد تک رسائی لئی سڑکاں دی تعمیرو مرمت کیتی گئیاں نیں۔ علاوہ ازیں قلعہ روہتاس بائی پاس‘ اوچ شریف تے چنن پیر دی سڑکاں دی تعمیر تے بحالی دا کم چھیتی شروع کیتا جا رہیا اے۔ پنجاب دے نوین ٹورازم زوناں نوں ترقی دین لئی مربوط منصوبہ بندی کیتی گئی اے۔ ایہدے لئی باقاعدہ فیزیبلٹی سبسڈیز کروائی جا رہیاں نیں۔ 10پوٹینشل سائٹس وچوں 4 دی سبسڈیز مکمل ہو چکیاں نیں۔ جنہاں وچ اٹک‘ چکوال‘ خوشاب تے میانوالی شامل نیں۔ ایہناں سبسڈیاں وچ ایہناں ساری تھاواں دی نشاندہی کیتی گئی اے جہڑی سرمایہ کاری لئی موزوں نیں۔ دوجی سبسڈیز وچ کوٹلی سٹیاں‘ بہاولپور‘ جہلم‘ کھیوڑہ‘ ملتان تے ڈیرہ غازی خان شامل نیں جہڑی سبسڈیز مکم ہو چکیاں نیں اوہناں لئی اک پالیسی بنائی گئی اے جہدی منظوری کابینہ توں چھیتی ہو جاوے گی تے مگروں اویہنوں پبلک پرائیویٹ پارٹنر شپ دے ذریعے مکمل کیتاجاوے گا۔
سیاحواں دی سہولتاں لئی نویں ٹورسٹ زوناں وچ کئی اقدامات کیتے گئے نیں۔ سیاحتی مقاماں دی جیوٹیگنگ 511 توں ودھ کے 675 ہو گئی اے تے 130اتے کم جاری اے۔ ریزارٹس دی آن لائنبکنگ لئی سافٹ ویئر دی تیاری دا آغاز کیتا جا چکیا اے۔ ٹی دی سی پی دی ویب سائٹ تے سوشل میڈیا اتے کم مکمل ہو چکیا اے۔ عنقریب ایہدا افتتاح کر دتا جاوے گا۔ کوٹلی ستیاں‘ چکوال‘ خوشاب تے کوہ سلیمان وچ معلوماتی بورڈز‘ ویو پوائنٹس تے ڈسٹ بنز دا پراجیکٹ مکمل ہو چکیا اے۔ فورٹ منرو ڈیرہ غازیخان وچ ریزارٹ دی بحالی دا کم پورا ہو چکیا اے۔ بہاولپور دے صحرائے چولستان وچ سیاحواں دی سہولت لئی ریزارٹ قائم کیتا گیا اے۔ لہور مگروں بہاولپور تے راولپنڈی وچ سیاحواں دی تفریح لئی ڈبل ڈیکر بس متعارف کروائی گئی اے۔ چولستان وچ کیمپنگ ویلیج تے ڈیزرٹ سفاری دی حکیم دے 61 ملین منظور ہو گئے نیں۔ چولستان وچ قلعیاں دی بحالی تے ماڈل ویلیج دی 185 ملین دی سکیم منظور ہو گئی اے۔ پتریانہ مری وچ سیاحواں دی سہولت لئی ڈیجیٹل ٹکٹس‘کیو مینجمنٹ تے آن لائن مانیٹرنگ دے نظام توں آمدن وچ 178 فیصد وادھا ہویا اے۔ سیاحواں دی سہولتاں لئی گورنمنٹ دے چار ریسٹ ہائوسز محکمہ ٹورازم نوں ٹرانسفر کیتے گئے نیں جنہاں نوں سیاحواں لئی کھول دتا گیا اے۔ محکمہ سیاحت دے 3ریزارٹ لمی مدت لئی پیشہ وارانہ کمپنیاں نوں آئوٹ سورس کیتے گئے نیں تے 21ہورتے دوجی گورنمنٹ دے ریسٹ ہائوس وی بہت چھیتی آئوٹ سورس کیتے جان گے۔ نندنہ فورٹ اتے ترقیاتی کم دا آغاز ہو چکیا اے۔ تخت بابری بمقام چکوال دی تزئین و آرائش دا کم مکمل ہو چکیا اے۔ ایس نال ملحقہ فوسلز میوزیم دا وی افتتاح کر دتا گیا اے۔ سون ویلی وچ کھبیکی جھیل دے مقام اتے ریزارٹ دی تزئین و آرائش دا کم مکمل ہو چکیا اے۔ سیاحواں دی تفریح لئی کلر کہار‘ دھرابی‘ سون ویلی‘ سرگودھا‘ ڈھوک ٹالیاں‘ کالاباغ میانوالی دے مقاما اتے کشٹی رانی دا آغاز کر دتا گیا اے۔ ایہدے نال نال کوٹلی ستیاں‘ مری (پتریانہ) سون ویلی‘ ٹیلہ جوگیاں‘ میانوالی‘ چھانگا مانگا تے ڈھوک تالیاں چکوال وچ گلپنگ پوڈز تے زپ لائنگ کیتی جا رہی اے۔ دھرابی ضلع چکوال دے مقام تے اک ریزارٹ قائم کیتا جا رہیا اے جہڑا کہ جون 2022وچ مکمل ہو جاوے گا۔ روہتاس قلعہ نال جڑے دوجے تریخی تے مذہبی مقاماں دی بحالی تے تزئین و آرائش اتے کم جاری اے۔ ایہدے نال نال سیاحواں دی سہولتاں لئی ٹورسٹ انفارمیشن سنٹر‘ برقی قمقمیاں نال روشن (الیومینیشن) تے روہتاس میوزیم دی بحالی اتے کم جاری اے۔ میانوالی وچ دریائے سندھ دے کنارے اتے موجود کالاباغ‘ انڈس واٹر ٹرانسپورٹ دی بلڈنگ تے بحری جہاز ٹی ڈی سی پی دے حوالے کر دتے گئے نیں تے ایہنوں آئوٹ سورس کرن لئی فزیبیلٹی مکمل کیتی جا چکی اے تے بہت چھیتی ایہدے اتے عمل کیتا جاوے گا۔ تاہم سیاحواں دی سہولت لئی کشتی رانی دا آغاز کردتا گیا اے۔ آثار قدیمہ دے 12 تریخی مقامات نوں رات ویلے خوبصورت روشنیاں نال روشن کیتا گیا اے تے 11مامات دی بحالی تے تزئین و آرائش کیتی گئی اے۔ سیاحواں دی سہولتاں لئی تریخی مقامات اتے معلوماتی مراکز‘ سووئیر شاپ تے شاہی فوٹو سٹوڈیو قائم کیتے گئے نیں۔ وزیراعظم دی ہدایت دے مطابق انٹرنیشنل ائیرپورٹس اتے ٹورازم انفارمیشن کائونٹر قائم کر دتے گئے نیں۔ تعلیمی اداریاں وچ ٹورازم آویرینس پروگرام شروع ہو چکیا اے جہدے وچ اک ہزار اداریان وچ سیاحتی معلومات فراہم کیتی جارہیاں نیں۔ رام پیاری میوزیم ضلع گجرات دا کم مکمل کر دتا گیا اے جنہوں پاکستان دے علاوہ ہندوستان وچ وی سراہیا جا رہیا اے۔ ایہدے نال نال ہڑپہ وچ آڈیٹوریم قائم کیتا گیا اے۔ صحرائے چولستان وچ دراوڑ فورٹ تے اوچ شریف دے مزاراں دی بحالی دا کم جاری اے۔ وزیراعلیٰ پنجاب دی خصوصی ہدایت تے رواں مالی سال دے بجٹ وچ سیاحتی مقاماں دی بہتری لئی خطیر رقم رکھی گئی اے۔ انڈس بلائینڈ ڈالفن دریائے سندھ بمقام تونسہ ٹورازم پارک‘ تونسہ بیراج تے 118 ملین دی لاگت نال ایکوٹو رازم تے کلچرل پارک قائم کیتے جا رہے نیں۔ مری وچ ڈیسزاسٹر مینجمنٹ سسٹم تشکیل دتا جا رہیا اے۔ پنجاب دے 6 سیاحتی مقاماں اتے کلیمپنگ بوڈز تنصیب کر دتے گئے نیں۔ غازی گھاٹ دے مقام اتے سیاحتی منصوبہ بنایا جا رہیا اے۔ کھیوڑہ دے ٹورازم پوٹینشل نوں پڑھان لئی اک مربوط انداز وچ فیزیبلیٹی رواں مالی سال وچ کروائی جاوے گی۔ رحیم یار خان وچ واٹر سپورٹس ٹورازم‘ معلوماتی بورڈز‘ ویو پوائنٹس تے ڈسٹ بنز دا پراجیکٹ 32ملین دی لاگت نال نویں ترقیاتی منصوبے وچ شامل کیتا گیا اے۔پنج پیر پہاڑی سلسلہ بمقام ٹزھ وچ معلوماتی بوڑدز‘ ویو پوائنٹس تے ڈسٹ بنز دا پراجیکٹ نویں ترقیاتی منصوبے وچ شامل کیتا گیا اے۔ صحرائے چولستان تے تھل وچ ڈیزرٹ سفاری دا پراجیکٹ جون 2022 وچ پورا ہو جاوے گا۔ لہور وچ پنجاب دے دیہی کلچر تے ٹورازم نوں پروموٹ کرن لئی اک ویلیج ریزارٹ قائم کیتا جا رہیا اے جتھے ریسٹورنٹ آرٹ گیلری تے پرفارمنس سنٹر بنائے جا رہے نیں جد کہ اٹک وچ دریائے سندھ اتے واٹر سپورٹس ‘ تفریحی پارک تے ریزارٹ دا قیام سیاحواں دی سہولت لئی ٹورازم سکاڈز (پولیس) دامنصوبہ‘ سالٹ رینج وچ موجود تریخی قلعہ جات دی بحالی نویں منصوبہ جات وچ شامل نیں۔ پہلے مرحلے وچ ملوٹ‘ کسک تے تلوجہ دے قلعہ جات چالوں سال وچ مکمل کیتے جا رہے نیں۔ ورلڈبینک دے تعاون نال لہور تے ٹیکسلا میوزیم نوں بین الاقوامی جدید انداز نال استوار کرن لئی مینجمنٹ پلان‘ یونیسکو دی مدد نال تیار کیتے جا رہے نیں۔ سکھاں دے مذہبی مقاماں‘ گردواراں دی بحالی تے شاہراہواں اتے کم جاری اے۔ پنجہ صاحب حسن ابدال وچ پبلک ہیلتھ انجینئرنگ ڈیپارٹمنٹ نالے دی ڈائیورژن اتے کم کر رہیا اے۔ 2005وچ محکمہ سیاحت پنجاب نے جنوبی پنجاب وچ عظیم صحرا چولستان نوں موسم سرما دا سیاحتی مقام بنان دا عزم کیتا۔ چولستان جنوبی پنجاب پاکستان دا خوبصورت تے زندگی نال بھرواں صحرا اے۔ مقامی طور تے ایہنوں روہی دے نام نال جانیا جاندا اے۔ ایہ عظیم الشان صحرا سندھ توں تھر دے مقام توں شروع ہو کے بھارت وچ راجستھان دے صحرا نال جا ملدا اے۔ صحرا چولستان وچ کئی تریخی عمارتاں دی باقیات موجود نیں تے کئی اجے وی صحرا وچ خستہ حالت وچ اپنے شاندار ماضی دا پتہ دیندیاں نیں تے ایہناں وچوں چولستان دے اک کونے وچ بہاولپور والی سائیڈ توں جاندے ہوئے شاندار قلعہ دراوڑ اج وی اپنے جاہ و جلال تے وجاہت دے نال شاندار ماضی دی ساری رعنائیاں سمیٹے کھڑا اے۔ 2005 وچ محکمہ سیاحت پنجاب نے تریخی قلعہ دراوڑ دے سائے وچ پہلی چولستان جیپ ریلی منعقد کروائی۔ ایس ریلی دا مقصد چولستان دی تریخ‘ تمدن و ثقافت نوں دنیا دے سامنے لیانا سی تے جنوبی پنجاب وچ ملکی تے غیر ملکی سیاحت دا فروغ چولستان دی معاشی و سماجی ترقی تے پاکستان بھر وچ بین الاقوامی سطح دے موٹر سپورٹس دے ایونٹ نوں متعارف کروانا سی جہدے وچ محکمہ سیاحت پنجاب کامیاب رہیا تے مسلسل 11سالاں وچ 11جیپ ریلیاں منعقد کروائیاں گئیاں جہدے توں ناصرف چولستان دی معاشی ترقی اتے اثر پیا بلکہ حکومت نے ایس خطے دی ہور ترقی تے بہتری لئی چولستان وچ کئی قسم دے ترقیاتی منصوبے شروع کردتے نیں جہدے وچ لائیو سٹاک‘ ڈیری فارم دے علاوہ پاکستان دا پہلا سولرپارک دا منصوبہ وی پایہ تکمیل نوں پہنچن والا اے۔ چولستان دیت رقی وچ محکمہ سیاحت پنجاب دا اک اہم کردار ادا کر رہیا اے۔
اوتھے جیپ ریلی منعقد کرن توں ایہ خطہ ناصرف پاکستان بلکہ دنیا بھر دے سیاحواں تے موڑ سپورٹس دے شوقین حضرات دی توجہ دا مرکز بن گیا اے تے سردیاں وچ اک بہترین سیاحتی مقام دی حیثیت اختیار کر چکیا اے۔پچھلے سالاں وانگوں محکمہ سیاحت پنجاب ایس سال وچ 17ویں چولستان ڈیزرٹ ریلی 8تا13فروری2022 نوں منعقد کروائی جہدے وچ پورے پاکستان توں 100توں ودھ ماہر ڈرائیورز حصہ لین گے۔ ایس ریلی دی خاص گل ایہ وی اے کہ پہلی واری زنانیاں دی وکھری کیٹیگری متعارف کروائی گئی جہدے وچ زنانیاں ڈرائیور حصہ لین گئیاں۔ ایس ریلی وچ تقریباً 3 لکھ لوکاں دی رلت متوقع اے جہڑی ناصرف جیپاں دی دوڑ توں محظوظ ہون گے بلکہ محکمہ سیاحت ولوں دوجے ترتیب دتے پروگرامں کلچر نائٹ‘ اونٹاں دا ڈانس‘ آتشبازی وغیرہ نال وی لطف اندوز ہون گے۔ چولستان ڈیزرٹ ریلی پاکستان دا سب توں وڈا موٹر سپورٹس ایونٹ بن چکیا اے جہڑا ہن تجربہ کار ملکی ڈرائیوراں دے علاوہ غیر ملکی ڈرائیوراں دی توجہ وی حاصل کر رہیا اے تے 17ویں چولستان ڈیزرٹ ریلی وچ غیر ملکی ڈرائیورز وی ایس ریلی دا حصہ بن چکے نیں۔
٭٭٭٭٭٭