کامیابی مگروں امتحان
تحریر حمیداللہ بھٹی
21ورھیاں توں مسلسل اقتدار وچ رہن والے 69 سالہ طیب اردگان اخیر 52فیصد ووٹ لے کے تیجی واری ترکیہ دے صدر منتخب ہو گئے نیں۔ پارلیمان دی 600نشستاں اتے پہلاں ای حکومتی اتحاد نوں اکثریت حاصل ہو چکی اے جد کہ مدمقابل چھ جماعتی اپوزیشن اتحاد دے متفقہ امیدوار کمال کلی چی داراوغلو جہڑے اک 74 سالہ ریٹائرڈ بیوروکریٹ نیں 48فیصد ووٹاں دے نال دوجے نمبر اتے رہے۔ ایہدے وچ شائبہ نہیں کہ حالیہ الیکشن نومنتخب صدر دی سیاسی زندگی دا مشکل ترین سی کیوں جے اسلام پسنداں دی حمایت دے باوجود 14مئی نوں 50فیصد ووٹ نہ لے سکے مگر 28مئی نوں دوجے مرحلے دے دوران اخیر جت گئے تے جت چاہے کجھ ووٹاں نال ای کیوں نہ ہووے جت بہرحال جت ہوندی اے۔ اوہناں دی جت نال مغربی میڈیا تے امریکہ وچ مایوسی دی فضا اے۔عام قیاس ایہہ اے کہ آئندہ پنج ورھیاں وچ وی ترکیہ دے خارجہ تعلقات وچ تبدیلی دے بجائے اپنی پسند دے مطابق ای رکھن گے۔ ہن ویکھنا ایہہ اے کہ ملکی مسائل حل کرن دے امتحان وچ وی کامیاب ہوندے نیں یا نہیں۔ کامیابی نال سرشار نومنتخب صدر عالمی رہنماواں کولوں مبارکبادی پیغامات وصول کرن جد کہ اوہناں دے حامی سڑکاں اتے فتح دا جشن منان وچ مصروف نیں مگر ذہن نشین رکھن والی گل ایہہ اے کہ بہت سارے ایسے مسائل نیں جہڑے فوری توجہ دے متقاضی نیں وگرنہ خوشی دا دورانیہ گھٹ ہو سکدا اے۔ موجودہ صدر نوں جولائی 2016 وچ فوجی بغاوت دے ذریعے ہٹان دی کوشش کیتی گئی مگر اوہناں نے دارالحکومت توں باہر ہون دے باوجود ادھی شام دے کول اک مختصر خطاب دے ذریعے عوام نوں گھراں توں نکلن دی اپیل کیتی۔ ایس اپیل تے لکھاں لوک سڑکاں اتے آ گئے تے فوجی ٹینکاں دے اگے لیٹ کے فوجی بغاوت نوں نکام بنا دتا جہدے مگروں نہ صرف ملک توں فوجی بغاوتاں دا سلسلہ ختم ہو چکیا اے بلکہ بغاوتاں نوں عدلیہ ولوں جواز فراہم کرن دا امکان وی ختم ہو گیا اے۔
چالوں مہینے 14مئی نوں ہون والے صدارتی انتخابات وچ بطور امیدوار نومنتخب 49.5ووٹ لے کے اول رہے جد کہ حزب اختلاف دے چھ جماعتی اتحاد دے امیدوار کلی چی داراغلو 44.8 ووٹ لے کے دوجے نمبر تے آئے۔تیجی پوزیشن اتے رہن والے امیدوار سینان اغان کل ڈالے گئے ووٹاں دا محض 5.2فیصد حاصل کر سکے۔ ترکیہ دی تریخ دا ایہہ پہلا صدارتی انتخاب اے جہدے وچ پہلے مرحلے دے دوران کوشش دے باوجود کوئی امیدوار کامیابی حاصل نہیں کر سکیا۔ دوجے مرحلے دی فتح نوں آسان بنان وچ 14مئی نوں تیجے نمبر اتے آن والے امیدوار دا کلیدی کردار اے۔ جے ایہہ اپوزیشن اتحاد دے امیدوار دی حمایت کردے تے طیب اردگان شاید ای جت پاندے مگر اپوزیشن ولوں جان دے بجائے حکومتی امدیوار دا ساتھ دین نال انتخابی پانسہ ای پلٹ گیا تے طیب اردگان دی تیجی واری صدر بنن دی راہ ہموار ہو گئی۔ 20ورھیاں دے دوران اوہ کوئی انتخاب نہیں ہارے تے مسلسل جت رہے نیں۔ اوہناں نوں ایہہ وی اعزاز حاصل اے کہ 14مئی 2003 توں لے کے اگست 2014 تک وزیراعظم دے منصب اتے وی فائز رہے۔اگست 2014 وچ پہلی واری ملک دے 12ویں صدر دی حیثیت نال حلف چکیا۔ استنبول بلدیہ دے سربراہ دے طور تے بہترین انتظامی صلاحیتاں دا مظاہرہ کرن تے فلاحی کماں توں ملن والی شہرت نے اوہناں نوں ملکی سطح دا رہنما بنا دتا۔ اوہناں دے دور اقتدار وچ تعلیم‘ سائنس و ٹیکنالوجی‘ معیشت‘ صحت جئے میداناں سنے ہر شعبہ زندگی وچ ترکیہ نے ایسی بے مثال ترقی کیتی کل دا مرد بیمار ترکیہ اج دا مرد آہن بن گیا اے۔ ترکیہ دنیا دی تیزی نال ابھردی ایسی معیشت اے جہڑی جی ڈی پی دے حوالے نال دنیا دی 17ویں سب توں وڈی معیشت اے۔ ایس ملک دا ارب پتیاں دے حوالے نال دنیا وچ چوتھا نمبر اے۔ ایہہ ملک ہر سال آن والے تن کروڑ سیاحواں کولوں 22ارب ڈالر دی خطیر رقم کماندا اے۔ تعمیراتی صنعت چین مگروں دوجے نمبر اتے شمار ہوندی اے۔ ایس ملک دی 33ایسی کمپنیاں نیں جہڑی دنیا بھر دی سب توں وڈی کمپنیاں وچ شمار کیتی جاندیاں نیں۔ ایہہ ترقی اردوان دی پالیسیاں دی مرہون منت اے۔ 9جولائی 2019 نوں صدارتی نظام دے فناذ مگروں پہلے صدر دے طور تے حلف چک کے اختیارات سنبھالے ویسے عملی طور تے 2014توں ہن تک ایسے عہدے اتے موجود نیں۔ اوہ ایس ویلے مسلم دنیا دے نمایاں رہنماواں وچوں اک نیں کیوں جے عالمی سطح تے مظلوم مسلماناں لئی اوہناں دی آواز ہمیشہ توانا تے پرجوش رہی اے مگر لمے عرصہ اقتدار وچ رہن دے باوجود جے داخلی مسائل حل کرن وچ ہن وی نکام رہے تے عوام وچ بے زاری و اضطراب پیدا ہونا فطری گل اے۔ اپوزیشن امیدوار دے حاصل کردہ ووٹ کافی حیران کن نیں جہدا مطلب اے کہ ترک عوام اجکل بے زاری و اضطراب دے دوراہے اتے کھڑے نیں۔ جے عوامی اعتماد بحال رکھنا اے تے داخلی مسائل وی حل کرنا ہون گے۔
تزکیہ ایس ویلے کئی اندرونی تے بیرونی مسائل دے بھنور وچ اے۔ نہ صرف کرنسی دی قدر ڈگ رہی اے بلکہ تباہ کن زلزلے نال صنعتی تے زرعی پیداوار وی متاثر ہوئی اے۔ نو منتخب صدر نے زلزلہ متاثرین نوں اک سال وچ 19ہزار گھر بنا کے دین دے نال گھریلو صارفین نوں مفت قدرتی گیس فراہم کرن تے 25کیوبک میٹر تک ماہانہ گیس استعمال کرن اولیاں نوں اک سال تک مفت سہولت فراہم کرن دا وعدہ کر رکھیا اے۔ ہن ویکھنا ایہہ اے کہ زوال پذیر ترک معیشت اینی وڈی چھوٹ دی متحمل ہو سکدی اے کیوں جے ملکی زرمبادلہ دے ذخائر وی گھٹ ہوندے جا رہے نیں۔ ملک دے پہلے جوہری پلانٹ دی تکمیل‘ مقامی طور تے تیار کیتی گئی پہلی الیکٹرک کار‘ زمین اتے نظر رکھن لئی سیٹلائٹ دی لانچنگ‘ بحری دفاع نوں بہتر بنان لئی ملک دے سب توں وڈے جنگی جہاز دی تیاری تے جدید ترین ٹینک فوج دے حوالے کرنا کارنامہ سہی مگر مہنگائی تے بے رزوگاری وچ وادھے دا رجحان وی اک حقیقت اے۔ جے پالیسیاں وچ تبدیلیاں نہ لیائی گئیاں تے لامحالہ عوامی نفرت جنم لووے گی۔
بظاہر سرد جنگ دا زمانہ نہیں مگر امریکہ تے چین مخاصمت وچ ہن کوئی ابہام نہیں رہیا۔ دونویں وڈی معاشی طاقتاں اک دوجے نوں تجارتی تے معاشی حوالے نال زیر کرن دی تگ و دو وچ نیں۔ ایس تگ و دو وچ روس وی امریکی مخالفت وچ پیش پیش اے جہدے توں تجارتی تے معاشی لڑائی ہور وسعت اختیار کر گئی اے۔ حیران کن طور تے گزشتہ کئی سال توں ترکیہ نے اپنا وزن روسی پلڑے وچ پا رکھیا اے جہدے اتے امریکہ تے مغربی ملکاں نے اک توں ودھ بارناپسندیدگی دا اظہار وی کیتا تے سفارتی ذرائع توں پیغامات وی دتے فیر وی نیٹو دا ممبر ہون دے باوجود روس توں جدید ترین میزائل نظام خریدن تے ترکیہ نے نظرثانی نہیں کیتی۔ شاید ایس وجہ نال 2016 توں یورپی یونین وچ شامل ہون لئی تعطل دا شکار گل بات دا عمل اج تک بحال نہیں ہو سکیا۔ نیٹو دی توسیع وچ وی ترکیہ دے تعاون وچ سستی واضح اے۔ سویڈن نے نیٹو دی رکنیت لئی درخواست دے رکھی اے لیکن منظوری دا عمل ترکیہ ولوں رضامندی نہ ملن دی بنا تے ہنوز نامکمل اے مگر یونان نال تنازعات دے باوجود ایس حقیقت نوں جھٹلایا نہیں جا سکدا کہ ترک مصنوعات دے سب توں وڈے خریدار مغربی ملک نیں لہٰذا طیب اردگان نوں حقیقت پسند ہو کے معاملات ویکھنا ہون گے وگرنہ جنی تاخیر ہووے گی ملکی معیشت ہور غیر ہموار ہوندی جاوے گی۔
حالیہ صدارتی انتخاب دی چنگی گل ایہہ اے کہ طیب اردگان نوں اپنی پالیسیاں جاری رکھن دا اک ہور موقع مل گیا اے لیکن ایہہ موقع حاصل کرن لئی اوہناں نوں کئی سخت مرحلیاں توں لنگھنا پیا اے۔ اقلیتی فرقے نال تعلق دے باوجود حزب اختلاف دے امیدوار نے 48فیصد ووٹ لے کے سب نوں چونکا دتا اے حالیہ انتخابی نتائج ترک معاشرے وچ نمو پاندی ایس سوچ دا اظہار نیں کہا وہ ملک وچ موجود 3.7 ملین شامی مہاجرین
نوں بوجھ تصور کردے نیں جہنے نہ صرف ملک دی معاشی حالت کمزور کیتی اے بلکہ روزگار دے موقعے وی گھٹ کیتے نیں۔ اردگان لکھ کہانیاں سنائیاں اوہناں نوں شامی مہاجرین بارے وی چھیتی کوئی ایسا فیصلہ کرنا ہووے گا جہدے توں اوہناں دی اپنے وطن جان دی راہ ہموار ہووے وگرنہ حالیہ صدارتی انتخاب اوہناں دے سیاسی کردار دا اختتامی نکتہ ثابت ہوسکدے نیں۔
