ابن صفی

جاسوسی ناول دا عظیم مصنف

روہیل اکبر

بچپن وچ پڑھے ہوئے عمران سیریز دے نال جدوں یاد آندے نیں تے علی عمران تے پردہ نشین ایکس ٹو جئے لازوال کردار اکھاں دے سامنے گھم جاندے نیں۔ ایہناں لازوال کرداراں دے تخلیق کار ابن صفی اردو دے عظیم تے خوبصورت جاسوسی مصنف سن۔ جہناں نوں پڑھدے پڑھدے اسیں لوکاں نے نہ صرف عملی دنیا وچ قدم رکھیا بلکہ اپنی اردو وی اینی چنگی کر لیتی سی کہ ہر امتحان وچ سب توں بوہتے نمبر اردو وچ ای آندے سن۔ عمران سیریز توں شہرت حاصل کرن والے اردو ادب دے منے پرمنے ناول نگار ابن صفی نوں ساڈے توں وچھڑے 42ورھے لنگھ گئے۔ ابن صفی 26جولائی 1980 نوں لبلبے دے کینسر پاروں 52 سال دی عمر وچ انتقال کر گئے۔ اوہناں نوں کراچی دے پاپوش نگر قبرستان وچ سپردخاک کیتا گیا۔ اللہ تعالیٰ ابن صفی نوں جنت الفردوس وچ اعلیٰ مقام عطا فرماوے۔ آمین۔ ابن صفی 26جولائی 1928 نوں الہ آباد اتر پردیش وچ پیدا ہوئے۔ اوہناں دا اصلی نام اسرار احمد سی۔ والد دا نام صفی اللہ تے والدہ دا نام نذیراں بی بی سی۔ ایسے لئی اوہ اپنا نام ابن صفی لکھدے سن۔ ابن صفی نے اپنی ابتدائی تعلیم پنڈ دے سکول نارا وچ حاصل کیتی جدوں اوہ صرف اٹھ سال دے سن تے اوہناں نوں طلسم حشربہ دی پہلی جلد پڑھن دا موقع ملیا۔ ابن صفی نے کم عمری وچ لکھنا شڑوع کیتا جدوں اوہ ستویں جماعت وچ سن تے اوہناں دی پہلی کہانی ہفتہ اور شاہد وچ شائع ہوئی جہنوں عادل رشید نے ایڈیٹ کیتا۔ ابن صفی نے اٹھویں جماعت وچ شاعری شروع کیتی اوہ مشہور شاعر جگر مراد آباد توں متاثر سن۔ ابن صفی نے اپنی سیکنڈری سکول دی تعلیم الٰہ آباد وچ حاصل کیتی کیوں جے اوس ویلے تک اوہناں دا خاندان نارا توں منتقل ہو چکیا سی الٰہ آباد انڈیا وچ میٹرک دے دوران کجھ عرصے لئی اوہ کمسن کمیونسٹاں نال جڑ گئے تے سماجی برائیاں دے خلاف شاعری شروع کیتی تاہم چھیتی ای اوہ ایس گروہ تے اوہدے نظریات توں دور ہو گئے۔ تحریک آزادی دے دوران تے اوہدے مگروں اوہناں نوں اپنے نظریات دی وجہ نال ترقی پسند وی قرار دتا گیا تے ہندوستان وچ اوہناں دی گرفتاری دے وارنٹ جاری کیتے گئے۔ تقسیم ہند مگروں اوہناں دا خاندان کراچی منتقل ہو گیا۔ ابن صفی نے 1955 وچ خوفناک عمارت دے عنوان نال عمران سیریز دا پہلا ناول لکھیا جہدے کردار علی عمران نوں راتوں رات شہرت حاصل ہوئی۔ ابن صفی نے طنزیہ تے مزاحیہ مضمون وی لکھے لیکن اوہناں نوں اصل پذیرائی عمران سیریز دے جاسوسی ناول لکھن توں حاصل ہوئی۔ اوہناں نے عمران سیریز دے کم و بیش ڈھائی سو ناول لکھے تے اوہناں جاسوسی ناولاں دی مقبولیت دا اندازہ ایس گل نال لایا جا سکدا اے کہ کوئی وی نواں ناول بک سٹال تک پہنچدے پہنچدے ختم ہو جاندا سی۔ اوہناں نے سب توں پہلاں 1940 دی دہائی دے برطانوی ہندوستان توں تے مگروں 1947 وچ آزادی مگروں پاکستان توں لکھیا اوہناں دی اہم تصانیف 125 کتاباں دی سیریز جاسوسی دنیا تے 120 کتاباں اتے مشتمل عمران سیریز نیں اوہناں دے ناولاں وچ اسرار‘ ایڈونچر‘ سسپنس‘ تشدد‘ رومانس تے کامیڈی دے امتزاج دی خصوصیت سی جہنے جنوبی ایشیا وچ اک وسیع قارئین وچ وڈے پیمانے اتے مقبولیت حاصل کیتی۔ اوہناں نے آگرہ یونیورسٹی توں بیچلر آف آرٹس دی ڈگری حاصل کیتی۔ 1948 وچ اوہنان نے پہلی ملازمت نخت پبلی کیشنز وچ شاعری دے شعبے وچ بطور ایڈیٹر شروع کیتی۔ اوہناں نے الٰہ آبادیونیورسٹی وچ وی تعلیم حاصل کیتی جتھے اوہ پروفیسر محمد عزیر کے کلاف فیلو تے مصطفی زیدی توں اک سال سینئر سن۔ 1950 دی دہائی دے اوائل وچ اک سیکنڈری سکول ٹیچر دے طور تے کم تے جزو قتی تعلیم جاری رکھدے ہوئے ناول لکھنا شروع کیتا فیر اگست 1952 وچ کراچی وچ ’’اسرار پبلی کیشنز‘‘ دے نام نال اپنی کمپنی بنا لیتی۔ 1953 وچ ابن صفی دا ام سلمیٰ خاتون نال ویاہ ہویا۔ 1960توں 1963 دا عرصہاوہ شدید ڈپریشن دا شکار ہوئے تے کجھ ویلے ہسپتال دے نفسیاتی وارڈ وچ گزاریا تے فیر صحت یاب ہو کے عمران سیریز دے سب توں بوہتے فروخت ہون والے ناول دے نال واپس آئے جہدے مگروں اوہناں نے جاسوسی دنیا دے 36ناول تے عمران سیریز دے 79 ناول لکھے۔ ابن صفی نے بچپن وچ ای شاعری شروع کر دتی تے چھیتی ای پوری جنوبی ایشیائی کمیونٹی وچ تنقیدی پذیرائی حاصل کیتی۔ اپنی گریجویشن مکمل کرن دے نال ای اوہناں نے مختصر کہانیاں‘ طنزو مزاح تے طنز نوں مختلف ناماں توں لکھنا شروع کیتا کئی طنزیہ مضمون شائع کیتے جہناں وچ سیاست توں لے کے ادب تے صحافت تک مختلف موضوعات اتے تبصرہ کیتا گیا۔ اک ادبی اجلاس وخ کسی نے دعویٰ کیتا کہ اردو ادب وچ جنسی موضوعات دے علاوہ کسی چیز دی گنجائش نہیں اے ایس تصور نوں چیلنج کرن لئی ابن صفی نے جنوری 1952 وچ ماہنامہ نخت وچ جاسوسی کہانیاں لکھنا شروع کیتیاں جہدا نام جاسوسی دنیا سی۔ 1955 وچ ابن صفی نے عمران سیریز دا آغاز کیتا جہنے جاسوسی دنیا جہنی شہرت تے کامیابی حاصل کیتی ۔ اوہناں دی تحریر دا جادوئی جال ایس قدر دلفریب اے کہ ایہہ تصوراتی زمیناں قارئین دے ذہناں وچ حقیقت بن گئیاں نیں۔ شوقین قارئین شکرال‘ قراغل‘ مقلاق‘ زیرولینڈ تے بہت سارے دوجے خیالی علاقیاں دے لوکاں تے ثقافتاں دے ماہر نیں جد کہ ہندوستان تے پاکستان دے آس پاس دے شہراں وچ ابن صفی دے ناولاں وچ پائے جان والے مقاماں دے نام تے ڈسکو تھیکس‘ بار‘ نائٹ کلب تے ہوٹل ملس کدے نیں۔ اپنی گریجویشن مکمل کرن دے نال ای اوہناں نے مختصر کہانیاں‘ طنزو مزاح تے طنز نوں مختلف ناماں توں لکھنا شروع کیتا کئی طنزیہ مضمون شائع کیتے جہناں وچ سیاست توں لے کے ادب تے صحافت تک مختلف موضوعات اتے تبصرہ کیتا گیا۔ اک ادبی اجلاس وخ کسی نے دعویٰ کیتا کہ اردو ادب وچ جنسی موضوعات دے علاوہ کسی چیز دی گنجائش نہیں اے ایس تصور نوں چیلنج کرن لئی ابن صفی نے جنوری 1952 وچ ماہنامہ نخت وچ جاسوسی کہانیاں لکھنا شروع کیتیاں جہدا نام جاسوسی دنیا سی۔ 1955 وچ ابن صفی نے عمران سیریز دا آغاز کیتا جہنے جاسوسی دنیا جہنی شہرت تے کامیابی حاصل کیتی ۔ اوہناں دی تحریر دا جادوئی جال ایس قدر دلفریب اے کہ ایہہ تصوراتی زمیناں قارئین دے ذہناں وچ حقیقت بن گئیاں نیں کجھ قابل ذکر مقامات دلکوشسا‘ فگارو‘ نیاگرا‘ ٹپ ٹاپ‘ ہائی سرکل نیں۔ طنزو مزاح دے علاوہ اوہناں نے کجھ مختصر مہم جوئی وی لکھی جیویں بلدراں کی ملکہ ، اب تک تھی کہاں؟ ، شمل کا فتنہ ، گلترنگ تے معزز کھوپڑی ایہناں مہم جوئی وچ ابن صفی قاری نوں اپنے تخیل دی مختلف فرضی غیر ملکی زمیناں تک لے جاندا اے۔ 1959 وچ ابن صفی نی انسان دی نفسیات اتے مبنی کتاب آدمی کی جڑیں لکھنا شروع کیتی تاہم اوہناں دی بیماری دی وجہ نال ایہہ ادھوری رہ گئی۔ ابن صفی نے اپنے ناول بیباکون کی تلاش اتے مبنی فلم دھماکا کی کہانی تے سکرین پلے لکھے ’’دھماکا‘‘ نوں محمد حسین تالپور نے پروڈیوس کیتا سی۔ پاکستانی فلمی اداکار جاوید شیخ (اوس ویلے جاوید اقبال دے نام نال جانے جاندے سن) نوں ظفرالملک دے طور تے متعارف کرایا گیا سی جہڑے کہ مرکزی کردار سن۔ فلم وچ محمد حسین تالپور (فلم پروڈیوسر) نے جیمسن دا کردار ادا کیتا تے اداکارہ شبنم نے صبیحہ دا کردار ادا کیتا۔ فلم وچ ایکس ٹو دی آواز ابن صفی نے ریکارڈ کیتی سی ۔ اداکار رحمان نے پہلی واری فلن دا کردار نبھایا۔ فلم وچ گلوکار حبیب ولی محمد دی اک غزل ’’رہ طالب میں کون کسی کا‘‘ پیش کیتی گئی جہنوں ابن صفی نے لکھیا سی۔ ایہہ فلم 13دسمبر 1978 نوں ریلیز ہوئی۔