سارک دا مستقبل

لکھت:تحریر حمیداللہ بھٹی

سارک تنظیم آبادی تے وسائل دے لحاظ نال دنیا وچ منفرد مقام رکھدی اے تے ایس وچ وی کوئی شک نہیں کہ جے ممبر ملک باہمی تنازعات حل کر لین تے نہ صرف پورا خطہ خوشحال ہو سکدا اے بلکے کسے بیرونی طاقت نوں دخل اندازی توں وی روک سکدے نیں پر انج سوچیا جا سکدا اے پر ممکن وکھائی نہیں دیندا، کیوں جے تصفیہ طلب مسئلیاں دے خاتمے وچ بھارت مسلسل رکاوٹ اے جنہوں دور کرنا کسے ہور ملک دے وس وچ نہیں جدوں تیکر بھارت آپ اپنے رویے نظر ثانی نہیں کردا مسئلے اُنج ای رہن گے اک پاسے خطے توں باہر ملکاں نال قریبی تعلقات بنان لئی دہلی بے قرار اے پر اپنے گوانڈھی ملکاں نال بگاڑ ٹھیک نہیں کر رہیا حالاں کے کسے نوں ڈرا کے تعلق ودھائے نہی جا سکدے بھارت ایہہ حربہ اختیار کر کے نیپال تے بھوٹان نال نراضگی پیدا کر چکیا اے جد کہ شہریت دے متعلق متنازعہ قانون بنان نال بنگلہ دیش توں دوری وی نوشتہ دیوار اے پاکستان نال پہلے ای کشیدگی اے انج دے حالات وچ جدوں سارک دے مستقبل دے بارے وچ قیافے لان دی کوشش کیتی جائے تے چنگے آثار وکھائی نہیں دیندے انج لگدا اے کہ اج نہیں تے کل سارک اپنی افادیت کھو سکدی اے۔
چین نوں سارک دا ممبر بنان دی تجویز دی پاداش وچ ناکہ بندی تے تجارتی سرگرمیاں دی بندش دی صورت وچ نیپال سزا بھگت چکیا اے حالاں کے چین پہلے ای دنیا دی وڈی طاقت اے ایس دے ممبر بنن نال سارک دی اہمیت تے حیثیت وچ وادھا ہوندا انج ہون دی صورت وچ دنیا دی ادھی آبادی دی تنظیم توں نال ہر ملک تعلقات بنان دی کوشش کردا۔ ایس توں علاوہ بھارت چین نال تصفیہ طلب مسئلے حل کرن دی زیادہ بہتر پوزیشن وچ ہو جاندا پر عقل منگن نال نہیں لبھدی حالات دا تجزیہ کرن لئی گھلیا ورتنا پیندا اے پر دہلی حکومت نوں ہوش نال کوئی غرض نہیں اوہ فیصلا کردے ہوئے جوش نال کم لیندی اے پر ایہہ جوش ہن خطے وچ انتہا پسندی تے دہشت گردی جہے مسئلیاں دا پہاڑ بنا رہیا اے جس نال خطے وچ امن دے آثار معدوم تے سارک بے جان ہوندی جا رہی اے۔
بھارت دا خیال اے کہ اوہ ڈرا کے ای خطے دی بالادست طاقت بن سکدا اے تے جدوں توں چین نے شاہراہواں، ہوائی اڈے، بندر گاہواں بنا کے دنیا دے نیڑے ہونا تے نویں تجارتی منڈیاں لبھنیاں شروع کیتیاں نیں بھارت نے تقلید کرن دی کوشش کیتی اے پر طاقت دے بے جا استعمال تے نیپال دے علاقے وچ سڑک بنا کے اک انج دے ملک نوں اپنے آپ توں دور کر لیا اے جس دی فوج دیاں تنخواہواں بھارت ادا کردا اے جس دے شہری بھارتی فوج وچ ملازم نیں جیہڑا تجارت لئی وی بھارتی سرزمین استعمال کردا اے ہن صورتحال ایہہ وے کہ نیپال بھارت مخالف مظاہریاں دا مرکز بن چکیا اے۔ ذرائع ابلاغ وچ بھارت مخالف مہم عروج اُتے اے ثابت ہویا ڈرا کے بالادست طاقت بننا اوکھا اے ایس پالیسی نال بھارت توں متنفر ملکاں وچ وادھا ہون دے نال اک ایس دی ناکہ بندی ہون لگی اے تے ایس ناکہ بندی وچ چین یا پاکستان دا کوئی ہتھ نہیں بلکے ایہہ انتہا پسند ہندو قیادت دیاں حماقتاں دا شاخسانہ اے پر بھیڑے حالات دی بھارتی قیادت نوں پرواہ نہیں ایس لئی ایہہ توقع رکھنا کہ اوہ سارک دی بحالی اُتے توجہ دیوے گا خام خیالی ہوئے گی۔
سارک دی بجائے بھارت دی توجہ مخالف ملکاں دا گھیرائو کرن اُتے اے اوہ چین نوں تے سارک دا ممبر بن دا ویکھ نہیں سکدا پر آسٹریلیانال مل کے چین دے خلاف فضا بنان وچ دلچسپی رکھدا اے پاکستان دے خلاف کاروائیاں کرن لئی سرزمین دین اُتے افغانستان نوں جھٹ سارک دا ممبر بنا لیندا اے تے ہن کوشاں اے کہ افغانستان، ایران تے وسط ایشیائی ملکاں دے نال اک انج دی تنظیم بنائی جائے جیہڑی چین تے پاکستان دے خلاف ریشہ دوانیاں وچ بھارت دے نال ہوئے جے سارک دے خلاف انج دے منصوبے بھارتی ترجیحات دا پردہ چاک کردے نیں، ایہہ وکھری گل اے کہ ایس دی ترجیحات خطرے دے مفاد دے منافی نیں جے اینوں خطے دا مفاد ہوندا تے نیپال دی طرفوں 2014 وچ کھٹمنڈو سربراہ کانفرنس دے دوران چین نوں ممبر بنان دی تجویز دی مخالفت نہ کردا کیوں جے چین دے سارک وچ آن نال سلامتی کونسل دے مستقل ممبر دا آنا خوشگوار وادھا ہوندا۔
سارک وچ سارے فیصلے اتفاق رائے نال ہوندے نیں تے ایس شق دا ہمیشہ بھارت نے ناجائز فائدہ چُکیا اے جدوں وی سارک دی میزبانی پاکستان دے حصے وچ آندی اے بھارت دی طرفوں اعتراضات ساہمنے آ جاندے نیں جیہڑے زیادہ تر بلاجواز ہوندے نیں پر بھارت ایس طرح اصل وچ اپنی طاقت دا مظاہرہ کردا اے ہن وی محض پاکستان نوں الگ تھلگ کرن لئی بھارت نے سارک ملکاں دے بنگلہ دیش، نیپال نوں نال ملا کے BBIN تنظیم بنا لئی اے ایس تنظیم وچ برما نوں وی شامل کیتا گیا اے واقفانِ حال تے ایتھوں تیکر کہندے نیں کہ بھارت نے مالدیپ تے سری لنکا نوں وی سارک دے علاوہ بھارت دے نال مل کے وکھری تنظیم بنان دی تجویز پیش کیتی اے پر سری لنکا ہنوز محتاط اے تے فی الحال پس و پیش نال کم لے رہیا اے کیوں جے سری لنکا دے چین مخالف کسے اتحاد وچ شامل ہون دے امکانات نہ ہون دے برابر نیں سری لنکن بندرگاہ دا کنٹرول حاصل کرن تے کئی وڈے قرضیاں لئی قرض دے کے چین سری لنکا وچ حکومتی سطح تیکر فیصلیاں اُتے اثر انداز ہون لگیا اے۔ ایس لئی غالب امکان اے کہ شاید ایتھے نیپال، بھوٹان تے برما دی طرح بھارت نوں پذیرائی نہ ملے پر بھارتی حکمت عملی نوں سمجھن والے بخوبی جان گئے نیں کہ سارک نوں بھارت اپنے مفاد توں متصادم تصور کرن لگیا اے۔
نیپال ، بھوٹان، بنگلہ دیش، سری لنکا تے مالدیپ جہے ملک کسے وی حوالے نال بھارتی سلامتی لئی خطرے دا کارن نہیں بن سکدے فیر وی دہلی دی کوشش اے کہ گوانڈھی ملکاں دے خلاف ڈر نوں ختم کر دتا جائے عین ممکن اے بھارت اپنے مقصد وچ کامیاب ہو جاندا پر جس طرح امریکی مقصد پورے کرن لئی بھارت نے موہڈا پیش کر رکھیا اے ایسے طرح جنوبی ایشیا دے نکے ملکاں نے چین دی چھتری تھلے پناہ لے لئی اے افغانستان وچ بھارتی خفیہ ایجنسیاں متحرک نیں پر اوہ ویلا زیادہ دور نہیں جدوں اینوں وی احساس ہو جائے گا کہ بھارتی مقصد لئی پاکستان تے چین دے خلاف استعمال ہونا دانشمندی نہیں بھارت کسے وی حوالے نال چین دا مقابلا کرن دی ہمت نہیں رکھدا کیوں جے چین کسے دے خلاف جارحانہ عزائم نہیں رکھدا۔ ایہہ ایس دی امن پسندی اے کہ چودہ وچوں بارہ ملکاں دے نال تنازعات حل کر لئے نیں پر بھارت انج نہیں کر سکیا زیادہ تر گوانڈھی ملک تنازعات نہ صرف اونج ای نیں بلکے چین تے پاکستان دے بعد نیپال تے بھوٹان دیاں سرحداں اُتے وی تنائو وچ وادھا کر لیا اے ایس حالات وچ سارک دی موت بھارتی مفادات اُتے کاری ضرب ہو سکدی اے پاکستان چیمبر دے صدر ہن سارک چیمبر دی صدارت دا منصب سنبھال چکے نیں عمران خان وی سارک نوں اہم قرار دے کے فعال بنان دا عزم ظاہر کرن گے نیں پر سارک چیمبر دے صدر تے عمران خان نوں خوش فہمی دا شکار ہون دی بجائے زمینی حقائق توں چشم پوشی نہیں کرنی چاہیدی۔