حج، مسلماناں دی اجتماعی محبت دا سبب!
لکھت:عتیق انور راجا
فلسفہ حج دی گل کریے تے حج مسلماناں دے اندر اجتماعی محبت نوں پیروان چڑھان دا ناں اے کیوں جے حج دے موقعے اُتے پوری دنیا توں ہر رنگ و نسل دے مسلمان مکہ اپڑدے نیں۔ جس نال مسلماناں دے اندر اتحاد بین المسلمین پیدا ہون دے امکانات دے موقعے بن دے نیں ۔ حضرت ابراہیم علیہ السلام نے تے اللہ دی رضا لئی اپنے پتر دے گلے اُرے چھری رکھ دتی سی، پر اج دا مسلمان اللہ دے حکم اُتے اپنی انا اُتے سمجھوتا کرن نوں تیار نظر نہیں آندا۔ اج دا مسلمان اپنی انا دے ہتھوں مجبور دے ظاہری نمودو نمائش دا ایس قدر عادی ہو چکیا اے کہ ایس دیاں عبادتاں وچ وی وکھاوے دی جھلک عام ہو چکی اے۔ایہناں دناں لوک اک دوجے توں ایس دا حال گھٹ پچھدے نیں پر ایہہ ضرور پچھ رہے نیں کہ قربانی کس جانور دی کر رہے او تے اوہ جانور کنے دا لیا اے۔لوک رب دی رضا دے نال اپنے آلے دوالے وسن والے لوکاں دے ڈر توں قربانی دا جانور مہنگا تے خوبصورت خریدن اُتے مجبور نیں۔ میں تے ایہہ آکھا گا کہ اج دا مسلمان باطنی توں زیادہ عبادات دا عادی ہو چکیا اے۔ ایس دے متھے اُتے محراب بن جاندا اے پر دل اُتے جمی میل صاف نہیں ہو رہی اے۔ لکھاں روپیاں نال قربانی دا جانور خریدن والا مسلمان اپنے رشتہ داراں تے قریبی لوکاں نال تعلقات وچ پئی دراڑ ختم نہیں کردا۔ قربانی تے اصل وچ ناں اے رب دے حضور اپنی پسندیدہ شے قربان کرنا۔ حضرت ابراہیم علیہ اسلام نے رب دی رضا لئی اپنے پتر دی گردن اُتے چھری چلا دتی سی پر اللہ نے حضرت اسماعیل علیہ سلام نوں بچالیا۔ حضرت ابراہیم ؑ اللہ پاک دے اوہ نیک تے محبوت نبی ہوئے نیں جنہاں نال اللہ پاک نوں بوہت ای محبت سی تے حضرت ابراہیم ؑ وی اللہ دی محبت وچ شرمسار سن۔ قربانی دااصل فلسفہ ایہناں ای دے گھر نال جڑیا ہویا اے۔ آپ ؑ دے پتر حضرت اسماعیل ؑ ہجے شیر خوار ای سن کہ اللہ پاک نے آپ ؑنوں حکم دتا کہ اپنی بیوی تے ننھے پتر نوں مکے دی بے آب و گیاں وادیاں وچ چھڈ آئو۔ اللہ دے حکم اُتے اللہ دے خلیل حضرت ابراہیم علیہ سلام اپنی نیک سیرت بیوی نوں تے جان دے ٹوٹے حضرت اسماعیل ؑ نوں مکہ دی ایس وادی وچ چھڈ آئے جتھے ایس ویلے کوئی ہور ذی روح قیام پذیر نہیں سی۔ حضرت اسماعیل ؑ نوں پیاس دی شدت نے تڑپایا تے حضرت حاجرہ اپنے پتر ئی پانی دی تلاش وچ صفہ و مروہ دی پہاڑیاں دے وچکار نس نس کے پانی دی تلاش لئی نکلیاں۔ اک چکر لا کے پانی لبھدیاں فیر واپس آ کے اپنے جگر دے ٹوٹے نوں ویکھدیاں فیر نس کے جاندیاں فیر پتر دی محبت وچ نسدی ہوئی واپس آندیاں۔ آخر جدوں ستویں وار واپس آئیاں تے کیہ ویکھدیاں نیں کہ ننھے اسماعیل علیہ سلام دے ننھے پیراں دے تھلےتوں پانی نکل رہیا اے۔ آپ نے پتر نوں پانی پلایا تے اللہ دا شکر ادا کیتا تے جدوں وکھیا کہ پانی زمین توں نکلدا ای جا رہیا اے تے آپ نے اوہ الفاظ (زم زم ) ادا کیتے جیہڑے اج ساری دنیا وچ ایس پانی لئی استعمال کیتے جاندے نیں۔ اللہ پاک نوں حضرت حاجرہ ؑ دی اپنے بچے دی محبت وچ صفہ و مروہ دیاں پہاڑیاں وچ دوڑ انج دی پسند آئی کہ اللہ پاک نے ایس دوڑ نوں اپنی نشانیاں آکھ دتا۔ پانی دا نکلنا سی کہ ہولی ہولی قافلے آ کے ایدھے رکدے رہے تے مکہ شہر بن گیا۔ حاضر آں اے اللہ اسیں حاضر آں۔ سب تعریفاں ، سب نعمتاں اللہ پاک دیاں نیں تے ایس دا کوئی وی شریک نہیں ۔ ہر ورھے لکھاں مسلمان اللہ دے گھر اللہ دی کبریائی دے نغمے الاپدے نیں تے مکہ شہر دیاں فضاواں وچ لبیک اللہھم لبیک دی صداواں اُچیاں کیتے جاندے نیں۔ ارکان حج نوں اللہ پاک نے اپنی نشانیاں کہیا اے۔ جدوں حضرت اسماعیل علیہ سلام کجھ وڈے ہوئے تے اللہ پاک نے حضرت ابراہیم ؑ نوں حکم دتا کہ اللہ دا گھر کعبہ تعمیر کیتا جائے جیہڑا ساری دنیا دے لوکاں لئی اک مرکزی حیثیت رکھے گا۔ حضرت ابراہیم ؑ اپنے پتر حضرت اسماعیل ؑ دے نال اللہ دا گھر تعمیر کر رہے سن تے نال اللہ نال دعا وی کیتے جا رہے سن کہ اے اللہ تو میری اولاد وچوں اک رسول گھل جیہڑا ایہناں نوں پاک صاف کرے تے ایہناں نوں حکمت دیاں گلاں وی دسے۔ فیر آپ ؑ نے اپنے رب نال دعا کیتی کہ اے میرے اللہ ایس شہر (مکہ) نوں امن دا گہوارہ بنا دے تے ایس دے رہن والیاںدی حفاظت فرما تے ایہناں نوں بہتر رزق عطا کر۔ اللہ پاک نوں حضرت ابراہیم ؑ دی دعا اینی پسند آئی کہ اللہ پاک نے ساڈے پیارے نبی حضرت محمد ﷺ نوں ایس دنیا وچ گھل دتا جیہڑے ساری دنیا لئی ہدایت رے رہنمائی دا پیغام لے کے آئے۔ جنہاں نے گناہواں دی دلدل وچ پھسے لوکاں نوں پاک صاف حیاتی لنگھان دا پیغام دتا۔ اللہ پاک نوں اپنی بندی حضرت حاجرہ ؑ دا صفہ و مروہ دیاں پہاڑیاں دے وچکار نسنا اینا پسند آیا کہ اللہ نے ایس عمل نوں حج دا اہم رکن بنا دتا۔ اک انج دا رکن جس اُتے سارے عمل کردے نیں ہر ورہے جدوں حج دا مقدس مہینہ آندا اے تے سارے مسلمان نس نس کے ایہہ مقدس فریضہ ادا کردے نیں۔ حضرت حاجرہ ؑ تے اپنے پتر دی پیاس بھجان لئی نسیاں سن پر اج دے حاجی دے کول ہر ویلے ٹھنڈے پانی دا بوہت سٹاک موجود رہندا اے پر فیر وی سارے نس رہے ہوندے نیں۔
بادشاہ وی نسدے نیں فقیر وی نسدے نیں نکے بال نسدے وکھائی دیندے نیں تے وڈے، بزرگ وی نسدے وکھائی دیندے نیں۔ حضرت ابراہیم ؑ اک عاشق صادق سن۔ آپؑ دا عشق سچا سی۔ ایسے لئی حج وی اک عاشقانہ عبادت اے۔ حج ابتدا توں لے کے پوری عبادت عشق نال اے۔ ساری دنیا دے مسلمان اپنے دلاں وچ اللہ دے گھر دی زیارت تے رسول اللہ دے در دی حاضری دی تمنا لئے حرمین شریفین اپڑدے نیں۔ ہر پاسے اللہ دی حمد و ثنا دیاں بہاراں وکھائی دیندیاں نیں۔ حج دی عبادت عرفات دے میدان وچ حاضری نال ادا ہوندیاں نیں۔ ایہہ اوہ ای عرفات دا میدان اے جتھے قیامت دے دن محشر بپا ہوئے گا۔ لکھاں مسلمان ہر ورہے حضرت ابراہیم دی دتی ہوئی صدا دا جواب دین ایتھے حاضر ہوندے نیں۔ مکہ دی بے آب و گیاہ وادیاں وچ اللہ دا گھر تعمیر کردے ویلے حضرت ابراہیم نے اپنے پاک پروردگار نال عرض کیتی سی کہ ایتھوں میری صدا کون سنے گا۔ ایس دے جواب وچ اللہ پاک نے فرمایا سی کہ صدا لانا تیرا کم اے لوکاں تیکر ایس نوں اپڑانا ساڈا کم اے۔ ہر ورہے پوری دنیا توں مسلمان اللہ دے گھر حاضری دی خوشی وچ دیوانہ وار مکہ جاندے نیںتے پکاردے نیں کہ اے اللہ تیرا کوئی شریک نہیں۔ تیری ذات سب صفات دی مالک اے۔ سب نعمتاں تیرے ای قبضہ قدرت وچ نیں ملک وی تیرے حکومت وی تیری۔
اللہ پاک نے اپنے خلیل نوں آزمایا تے جدوں اللہ دا دوست اللہ دی آزمائش وچ کامیاب ہویا تے فیر اللہ پاک نے رہندی دنیا تیکر اپنے خلیل دی یاد وچ ہر ورہے مسلماناں نوں قربانی کرن دا حکم دے دتا۔ اک عجیب بحث ہر ورہے عید قربان دے موقعے تے شروع ہو جاندی اے کہ اینی وڈی تعداد وچ مسلماناں دی طرفوں جانوراں نوں قربان کرنا مناسب عمل نہیں۔ کجھ تنظیماں تے کجھ لوک کجھ ہور طرح نال ایس گل نوں ودھاوا دین دی کوشش کردے نیں۔ پر میں اک گل کہنا چاہنا واں کہ ہر ورہے میکڈونلڈ، کے ایف سی تے دوجے غیر مسلم برینڈز اک ارب توں زیادہ جانوراں نوں ہلاک کر کے ایہناں توں گوشت حاصل کر کے کھرباں دی کمائی کردے نیں تے پوری دنیا توں جانوراں دے حقوق لئی کوئی اواز کیوں نہیں اُچی ہوندی؟ کیوں ایہہ ساریاں اوازاں مسلم مذہبی تہواراں دے خلاف ای اُچیاں ہوندیاں نیں تے کیوں بوہت سارے مسلم جانے انجانے وچ ایہناں اوااں دا حصہ بن جاندے نیں۔ صاحبو! اسلام دی ایہہ خاصیت اے کہ ایہہ اپنے منن والیاں نوں آپس وچ اک دوجے دا خیال رکھن دی تلقین کردا اے۔ اپنیاں خوشیاں وچ اپنے رشتہ داراں، مسکیناں، غریباں نوں شامل کرن دی تلقین کردا اے۔ قربانی دے گوشت وچ ایسے لئی رشتہ داراں تے مسکیناں دا حصہ رکھیا گیا اے کہ اک مسلمان آپس وچ اک دوجے نوں تحفے دین دے عادی ہو جان تے غربا و مساکین دے نال حسن سلوک نوں اپنا شعار بنا لین۔ اج لکھاں نہیں کروڑاں مسلمان ہر ورہے قربانی کردے نیں پر افسوس اج دتی جان والی قربانی وڈی حد تیکر اک وکھاوا ای بن دی جا رہی اے۔ عید قربان مسلمان اُتے جانور قربان تے کیتے جاندے نیں پر گوشت قربان کردے ہوئے بوہت سارے لوک سوچ وچ پئے جاندے نیں۔ کجھ لوک اینے سیانے نیں کہ گاہ دا سارا گوشت ونڈ دیندے نیں تے بکرے دا سارا گوشت اپنے کول رکھ لیندے نیں، حیرت اے کہ لوک بھل چکے نیں کہ اللہ دے کول نہ تے قربانی دے جانوراں دا گوشت تے نہ ای لہو اپڑدا اے بلکے اللہ تے اپنے بندیاں دی نیت ویکھدا اے۔ عید دے دن اک صاحب حیثیت مسلمان دی پہلی ترجیح قربانی دا گوشت تن برابر حصیاں وچ ونڈ کے اپنے رشتہ داراں، تے غریباں تیکر اپڑانا ہونا چاہیدا اے۔ جیہڑے ایس مہنگائی دے دور وچ نہ جانے کنے ورہے توں ایس نعمت خداوندی توں محروم رہندے نیں۔ساڈے کول بوہت سارے گھراں وچ سارا سال گوشت پکدا اے جے انج دے لوک عید والے دن قربانی دا اپنا حصہ فریج وچ رکھن دی بجائے غریب تے نادار لوکاں تے سفید پوش لوکاں وچ ونڈ دین تے ایہہ اک بہترین عمل ہو سکدا اے۔ تے اج دے مسلماناں نوں ایہہ وی خیال کرنا ہوئے گا کہ جے قربانی دے جانوراں دی کھل وی صحیح تھاں اُتے دینی چاہیدی اے۔ دعا اے کہ اج دے مسلماناں نوں قربانی دا اصل فلسفہ سمجھ آ جائے گا تے ایہہ جان جان کہ اللہ دی رضا لئی نہ صرف جانور بلکے اپنی انا دی قربانی دے کے رشتہ داراں تے معاشرے دے دوجے لوکاں نال چنگا سلوک رکھنا کنا مقبول عمل ہو سکدا اے۔ اصل ثواب دے حق دار اوہ ای ہون گے جنہاں نے رب دی رضا نوں مدنظر رکھدے ہوئے اپنے اعمال سرانجام دین دی کوشش کیتی۔
