آہ ۔۔۔ ڈاکٹر راحت اندوری

لکھت:اختر سردار چودھری

جدوں سوشل میڈیا دا زمانہ آیا اے اودوں توں وڈے وڈے نامور تے حقیقی ادیب دب کے رہ گئے نیں۔ ایس اُتے ادب دوست احباب نوں سوچنا چاہیدا اے۔ نویں ٹیکنالوجی نے اک سحر طاری کر دتا اے۔ سب کجھ اپنی لپیٹ وچ لے لیا اے۔ ہن معیار و مقدار دی وی قدر نہیں رہی۔ بیشتر شعراء دی مقبولیت وچ کمی آن لگی اے۔ کجھ انج محسوس ہوندا اے ہن مشاعریاں دا زمانہ ختم ہو چکیا اے۔ اوہ شاعر جیہڑا شاعری دی الف بے توں وی واقف نہیں صاحب دیوان بن بیٹھے نیں۔ ایہناں دا کہنا سی اج کل دو ٹکے دے لوک وی اپنے آپ نوں وڈا شاعر بنا کے پیش کردے نیں۔ ایس دور وچ وی اسیں ویکھیا کہ راحت اندوزی دی مقبولیت وچ کمی آن دی بجائے ودھدی چلی گئی۔
ایس دی وجہ ایہہ سی کہ اوہ زمانے دے نال چلے، اوہناں نے جیہڑی ایس دور وچ غزلاں آکھیاں ایہہ ایہناں دا ای کم سی اسیں برملا کہہ سکنے آں کہ راحت اندوری ہر زمانے دا شاعر اے۔ ایس توں علاوہ اسیں دوجے پاسے ویکھنے آں۔ راحت اندوری پاک و ہند وچ یکساں مقبول سن۔ بوہت سارے احباب نوں تے ایس دا علم ای نہیں سی کہ اوہ پاکستانی نیں یا ہندوستانی نیں۔ کجھ لوک تے ایہناں نوں ناں دی وجہ ہندو تے کجھ مسلمان سمجھدے سن۔ ایہناں دی شاعری دا رنگ سب توں وکھرا پر سب وچ بے حد مقبول سی۔ اصل وچ ایہناں دی شاعری سچ دی شاعری اے۔ سچ اپنا آپ منوا لیندا اے ایہناں دی شاعری آپ بیتی تے سی ای زیادہ جگ بیتی سی سب دے دلاں تے اردو دی توانا آواز سی۔ ایہہ ای وجہ اے کہ سمندر پارک تیکر ایس دی دھوم سی۔ راحت اندوری پاکستان، امریکہ، آسٹریلیا، کویت، متحدہ عرب امارات، انگلینڈ و دیگر کئی ملکاں وچ بے پناہ مقبولیت رکھدے سن۔ ایہناں دی شاعری زندہ اے تے زندہ رہوے گی۔ محبت کرن والے ایس جہاں توں اک اک کر کے جا رہے نیں۔ نوول کرونا نے وی اکثر ایہناں نوں ای شکار کیتا جیہڑے محبت لئی جیندے سن تے محبت دا پیغام ودھاندے سن۔ نفرت ونڈن والے، ودھان والے ایس موذی کرونا توں محفوظ نیں۔
جنازے پر مرے لکھ دینا یارو
محبت کرنے والا جا رہا ہے
ملک وچ ہون والے لاک ڈائون توں اوہ بوہت پریشان سن۔ ایہناں نوں اپنی بیماری توں زیادہ مسجد دی بے رونقی دا صدمہ سی۔ ایہناں دے آخری شعر ایس دی عکاسی کردا اے۔
خاموشی اوڑھ کے سوئی ہیں مسجدیں ساری
کسی کی موت کا اعلان بھی نہیں ہوتا
ایس کرونا نے دنیا نوں بدل کے تے رکھ ای دتا اے بوہت سارے پیاراں نوں وی جدا کر لیا اے۔ ایہناں دی وفات دی خبراں جدوں نشر ہونا شروع ہوئیاں تے پوری دنیا وچ اردو ادب نال محبت کرن والے صدمے نال دوچار ہوئے۔ خبراں وچ دسیا گیا کہ ’’راحت اللہ قریشی عرف راحت اندوری بن رفعت اللہ قریشی 11اگست 2020ء بروز منگل بوقت 5وجے شام موت توں ہار من گئے، اوہناں نے اربندو ہسپتال انورمدھیہ پردیش وچ آخری ساہ لئی، اوہ قلب دے مریض سن تے ذیابیطس(شوگر) نے ایہناں دے قوی نوں پہلے توں ای نڈھال کر رکھیا سی، کرونا دا بہانہ ہو گیا تے دو دن وچ سب کجھ تمام ہو گیا۔‘‘
اوہناں نے کرونا پازیٹو ہون دی خبر آپ ای اپنے ٹیوئٹر اُتے دتی سی، کرونا توں متاثر ہون دی وجہ نال ایہناں دا جنازہ ہسپتال توں ایہناں دے گھر نہیں لے جایا جا سکیا تے ایسے دن رات دے ساڑھے نو وجے اندور وچ اے بی روڈ واقع چھوٹی خزرانی قبرستان وچ جنازہ پڑھن والیاں دی محدود تعداد دی موجودگی وچ ایہناں دی تدفین عمل وچ آئی۔ پسماندگان وچ اوہناں نے اہلیہ سیما راحت، تن پتر، فیصل راحت، ستلج راحت، سمیر راحت، تے اک دھی شبلی عرفان نوں چھڈیا۔ وفات ویلے ایہناں دی عمر تقریباً 70 ورہے سی۔
دو گز ہی سہی یہ میری ملکیت تو ہے
اے موت تو نے مجھے زمیندار کر دیا
راحت اندوری دا اصل ناں راحت اللہ قریشی سی۔ قلمی ناں راحت اندوری سی۔ ایہناں دے والد دا ناں رفعت اللہ قریشی سی۔ اندور وچ یکم جنوری 1950ء بروز اتوار پیدا ہوئے۔ ایہناں دے والد کپڑے دے اک کارخانے وچ کم کردے سن، ہائر سیکنڈری تیکر دی تعلیم اندور دے نوتن اسکول توں حاصل کرن توں بعد اوہناں نے اسلامیہ کریمیہ کالج توں 1973ء وچ بی اے، برکت اللہ یونیورسٹی توں 1975ء وچ ایم اے، تے مدھیہ پردیش دی بھوچ اوپن یونیورسٹی توں 1985ء ”اردو میں مشاعرہ” دے موضوع اُے تحقیقی مقالہ لکھ کے ڈاکٹریٹ دی ڈگری حاصل کیتی، تدریسی زندگی دا آغاز آئی دے کالج اندور توں کیتا۔1968ء وچ ڈاکٹر راحت اندوری نے شاعری شروع کیتی۔
ہم سے بھاگا نہ کرو دور غزالوں کی طرح
ہم نے چاہا ہے تمہیں چاہنے والوں کی طرح
1986ء نوں ایہناں سیمانامی خاتون نال ہوئی ، جیہڑی بعد وچ سیما راحت توں مشہور ہوئیاں۔
1988 ء وچ اوہناں نے مشہور شاعرہ انجم رہبر توں نکاح کر لیا ایہناں دے بطن توں اک منڈا سمیر راحت پیدا ہوئے پر ایہہ ازدواجی زندگی ایہناں نوں راس نہیں آئی۔1993ء وچ ایہہ رشتہ طلاق اُتے ختم ہویا۔ بچیاں دی جدائی دا صمہ ایہناں نوں عمر بھر رہیا ۔ ایہناں دی مشہور کتاباں دے ناں درج ذیل نیں۔
’’دھوپ دھوپ، میرے بعد، پانچواں درویش، رت بدل گئی، ناراض، موجود، چاند پاگل ہے، دو قدم اور سہی‘‘۔
مرحوم راحت اندوری عاشق رسول ﷺ سن۔ ایہناں دی نعت دے ایہہ اشعار ویکھو۔
اندھیرے پائوں نہ پھیلا سکیں زمانے میں
درود پڑھیے کہ ہر سمت روشنی ہو جائے
گزرتا کیسے ہے ایک ایک پل مدینے میں
اگر سنانے پہ آئوں تو اِک صدی ہو جائے
بے شک اندوری صاحب نے وی کروڑاں لوکاں دے دل جتے نیں۔ ایہناں دے درجناں اشعار زبان زد عام نیں۔ ایہناں دا ہر شعر دا رنگ وکھرا اے تے اپنے اندر معنی دا اک جہاں لئے ہوئے نیں ۔ ایہناں دی شاعری دے زیادہ تر موضوعات سماجی، سیاسی تے عوامی مسائل اُتے محیط نیں۔
سرحدوں پر بہت تناؤ ہے کیا؟
کچھ پتہ کرو چناؤ ہے کیا؟
ہمارے سر کی پھٹی ٹوپیوں پہ طنز نہ کر
ہمارے تاج عجائب گھروں میں رکھے ہیں
سب کی پگڑی کو ہواؤں میں اچھالا جائے
سوچتا ہوں کوئی اخبار نکالا جائے
آنکھوں میں پانی رکھو ہونٹوں پر چنگاری رکھو
زندہ رہنا ہے تو ترکیبں بہت ساری رکھو
ڈاکٹر راحت اندوری بھارتی فلماں لئی گیت وی لکھدے رہے، چالی توں ودھ فلماں وچ ایہناں دے گانے مختلف اداکارواں اُتے فلمائے گئے تے مقبول ہوئے۔ جنہاں وچ کجھ مشہور فلماں درج ذیل نیں۔
منا بھائی ایم بی بی ایس ،قریب ، گھاتک،عشق آشیاں، مرڈر،غدار وغیرہ