آہ! ساڈے پاء جی اعظم بٹ شہیدؒ !

لکھت:محمد آصف عنایت

9اگست دی سویر 9وجے امریکہ توں اک دوست جس دی اواز بوہت تیز کناں نوں کیہ روح و قلب تے جگر نوں چیر گئی کہ تہاڈے بھرا اعظم بٹ صاحب دا بوہت افسوس ہویا اے میں چونک گیا کہ سویر دے 9 وجے نیں کوئی انج دی گل نہیں۔ تسیں امریکہ توں کیہ خبر دے رہے او۔ ایس نے میرے گوجرانوالہ وچ گوانڈھی دا ناں لیا میں ایس دا فون بند کر کے پاء جی اعظم صاحب نوں فون کیتا۔ ایس خاہش دی شدت دے نال فون اٹھن دا انتظار کیتا کہ اللہ کرے دوجے پاسے پاء جی دی اواز آئے تے ایس المناک خبر دی تردید ہوئے پر میری بھتیجی عائشہ نے فون چکیا جیہڑی رو رہی سی چاچو تسیں کتھے او؟ میں کہیا پتر کیہ اے؟ کہن لگی بس تسیں آ جائو۔ بس اک اک جہاں سی جیہڑا تہہ و بالا ہو گیا گویا ! تے میرے وڈے بھرا پاء جی اعظم بٹ صاحب شہید دا اللہ دے حکم نال وصال ہو چکیا۔ (جنہاں نے کدی کسے رشتے نوں مایوس کیتا نہ صلہ منگیا) میں کہیا میرے اللہ تو مالک اے، تیری مرضی تے رضا دے اگے کون بول سکدا اے پر تو لوکاں دی تے تقدیر لکھی جد کہ سانوں دنیا وچ گھل کے ساڈے فسانے بنا دتے۔ ہجے میرے وچ سکت نہیں کہ ایہناں دے متعلق کجھ لکھ سکاں۔ کدی ہمت پئی تے ایہناں دی شخصیت تے حیاتی دے بارے ضرور لکھاں گاں۔ ایہناں دی غریب پروری ایہناں دا دستر خوان، مہمان نوازی، خلوص ، خوش اخلاقی، خوش گفتاری، لوکاں نال وابستگی، وضعداری، مزاح، احساس، عظمت، حمیت، عفوودرگزر، جرات کہ بقول جناب محمد سلیمان کھوکھر نے جیہڑے اپنے کالم وچ لکھیا کہ (اوہ گوجرانوالہ دا منہ متھا سن، اوہناں نے پچھے توں وار کرنا تے سکھیا ای نہیں سی)۔ میرے وچ اینی ہمت نہیں البتہ اینا ضرور کہواں گا کہ جے ایہناں دی حیاتی نوں میں دو لفظ دیواں تے اوہ قربانی تے خلوص اے۔اسیں خوش نصیب آں کہ ساڈے وڈے بھرا نیں۔ میرے والد جناب حاجی عنایت اللہ شہزادہ صاحب دے کردار دا اوہ تسلسل سن۔ ہجے میرے والد صاحب دی خدمت خلق تے دنیا نال حسن سلوک دیاں کہانیاں پوریاں نہیں ہوئیاں کہ جیل روڈ لہور دے چیئر مین معظم بٹ جیہڑے میرے وڈے بھرا سن دی دوست نوازی تے غریب پروری دے قصے تے صدمہ جاری سی کہ پاء جی اعظم بٹ شہید دا المناک سانحہ ہو گیا۔ پاء جی اعظم بٹ شہید دی فراخ دلی، زندہ دلی، عفودرگزر، دوست نوازی، غریب پروری بلاتفریق سی۔ مینوں ہمیشہ تلقین کردےکہ لوکاں نال وفا دی امید نہ رکھیا کرو بس اپنا آپ تے اللہ دی رضا مدنظر رکھو۔ بدل بارش دے باوجود ہر شعبہ زندگی نال ہزاراں لوک ایہناں دے سفر آخرت وچ شریک ہوئے۔ ہر اکھ اشک بار سی۔ بس! ایہناں دے دونویں پتر پروفیسر حسین اعظم، بیرسٹر عمیر اعظم (کینیڈا) تے پتراں جہیا بھتیجا پروفیسر ڈاکٹر ہمایوں معظم (آسٹریلیا) توں فلائیٹاں دی وجہ نال شریک نہ ہوئے جیہڑے دو دیہاڑ بعد اپڑے۔

شرکاء وچ کوئی ہوئے گا جس دے پاء جی اعظم بٹ شہید مشکل ویلے وچ کم نہ آئے ہون تے شاید ای کوئی ہوئے جیہڑا ایہناں دے دستر خوان اُتے مہمان نہ بنیا ہوئے۔ اک معصوم دل تے سادہ روح دے مالک سن۔ فی البدیعہ مزاح، دوجیاں لئی دردمندی، حسن سلوک، اعلیٰ اخلاق، بہترین کھانا تے پہناوا ایہناں دی نمایاں خصوصیات سن۔ پاء جی اعظم شہید اک طرز زندگی دا ناں اے جس نوں اپنیاں ، بیگانیاں، دوستاں تے جانن والیاں نے وی اپنان دی کوشش کیتی۔ اوہ ہزاراں چاہن والیاں دے دلاں وچ وسدے سن۔رب کعبہ دی قسم کھاندے پیندے درجناں نہیں سینکڑاں لوکاں نے مینوں کہیا کہ اج اوہ یتیم ہو گئے۔
میرے دوست جاندے نیں جدوں میں اداس ہونا واں تے جتھے میرے آقا کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا ذکر میری کمزوری اے اوتھے میری طاقت وی اے۔ آقا کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی حیات طیبہ اہل بیعت و صحابہ اجمعین رضی اللہ عنہ دیاں زندگیاں ٹٹدے ہوئے انسان نوں انمول سہارا دیندیاں نیں۔
بے شک میرے پاء جی نال لوکاں نے بوہت محبت کیتی پر اوہناں نے ہر رشتے نال عشق کیتا۔ سماج تے معاشرت وچ ایہناں دا 45 سالہ بے لوث خدمات دا دور ساڈے لئی مشعل راہ اے۔ انشاء اللہ تعالیٰ اللہ ایس صدمے نوں ساڈی قوت وچ بدلے گا تے روحانی پاکیزگی دا سبب بنے گا۔ اللہ تے انسان دا جہاں خالق تے مخلوق، معبود تے خالق، بندگی تے اطاعت دا تعلق اے اوتھے مان دا تعلق وی اے۔ انسان بشری تقاضیاں پاروں کدی اللہ دا مان رکھن توں قاصر رہے پر اللہ تے کسے دا محتاج نہیں۔مینوں اللہ توں ایہہ گمان اے، میرا ایمان و مان اے جویں میرے پاء جی دی حیاتی مکمل ہوئی ایہناں دی اکھ جنت وچ کھل گئی، میرے رب نے ایہناں نوں بغیر حساب کتاب دے جنت وچ داخل کر دتا۔ آقا کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلیم نے فرمایا کہ (مفہوم) جے تہانوں تہاڈے دکھ تنگ کرن، غم پریشان کرن تے میرے دکھ تے غم یاد کر لیا کرو۔
آقا کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے اپنے والد ماجد جیہڑے مکہ دے سب توں حسین جوان جناب حضرت عبداللہ سلام اللہ علیہ نوں ویکھیا نہیں سی۔ والدہ ماجدہ 7 ورہے دی عمر وچ ابواء دے مقام اُتے مسافرت وچ وصال پا گئیاں۔ دادا 8 ورہے دی عمر وچ تے فیر چچا حضرت زبیر دے بعد چچا حضرت ابوطالب تے ام المومنین حضرت خدیجۃ الکبریٰ کفار توں بھرپور دشمنی دے دور وچ ایس ویلے دنیا چھڈ گئے کہ شدت غم وچ سرکار نے ایس ورہے نوں عام الحزن غم دا سال قرار دتا۔ منافق قسم دے دوستاں دا اسیں گلہ کرنے آں پر میرے آقا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نوں منافقین نے کس کس انداز وچ تنگ کیتا؟ حضرت علی ؑجانثاران تے منافقین دے نرغے وچ رہے۔ جناب سیدہ فاطمہ زہرہؑ پوری حیاتیمغموم رہیاں۔ صحابہؓ نے جیہڑی مصبیتاں چکیاں اوہ دنیا وچ اپنی مثال نہیں رکھدیاں۔ منافقت تے جفا نے تے آقا کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی آل نوں ذبح کر چھڈیا۔ اسیں گناہگار کیہ حیثیت رکھنے آں بس اک دعویٰ اے سرکار دی غلامی تے شفاعت دا جیہڑا ساڈی ڈھارس اے۔ اللہ کریم ایس دے بدلے وچ ساڈے دلاں نوں ٹھنڈک تے ساڈے شہید بھرا نوں بغیر حساب کتاب دے جنت وچ داخل کر دیوے تے درجات بلند کر دیوے۔ ہن تے ایہہ میرے تے میرے جہے انج دے باقی لواحقین تے دوستاں دا صدمہ اے جیہڑا چاہے عزاداراں وچ ہوئے یا عزیزاں وچ کہ سوئمنگ پول اُتے اوہناں نے کنج اپنی نویں نسل دی جان بچان لئی بسم اللہ الرحمن الرحیم تے لا الہ الا اللہ محمد رسول اللہ پڑھ کے انسان توں فرشتے دا روپ دھاریا تے مالک حقیقی توں وصال ہو گیا۔

ہر دوست تے عزیز دی حالت ایہہ وے کہ !
سنے کون قصہ درد دل کا میرا غمگسار چلا گیا
جسے آشناؤں کا پاس تھا وہ وفا شعار چلا گیا
جسے میں سناتا تھا درد دل وہ جو پوچھتا تھا غم دوراں
وہ گدا نواز بچھڑ گیا، وہ عطا شعار چلا گیا
تاجدار چلا گیا
میرے ابا جی کہیا کردے سن اعظم تو رات نوں جیہڑے پیسے بچ جاندے نیں اوہ گھر دی چھت اُتے کھلو کے باہر سٹ دینا ایں۔ ہجے پاء جی اعظم شہید دے بیمار غم نال اینا ای باقی ایہناں دی حیاتی، احباب تے متعلقین دے بارے وچ مضمون وچ اپنی کتاب دے سکاں گا ۔ اللہ کریم ایہناں دی شہادت قبول فرمائے۔ سانوں تے ایہناں دے دوستاں تے غم خواراں دی صورت وچ ایہناں دی صورت نظر آندی اے جیہڑے سراپا آنسو بن چکے نیں جنہاں لئی گوجرانوالہ ہن پروفیسر من موہن سنگھ دی پنجابی نظم ’’امبی دا بوٹا‘‘ بن کے رہ گیا اے۔ شہر دے لوک ایہناں نوں پاء جی اعظم جد کہ بچے پاپا آکھ کے سددے سن۔
انسان دے وس وچ اینا ای اے کہ اوہ اپنے آپ نوں بے بس تسلیم کر لوے۔
ہجے تے ہر اک دی حالت ایہہ وے کہ :
دل گیر بہت ہوں مرا دم گھٹنے لگا ہے
اک تیرے بچھڑ جانے سے بچھڑا ہوں میں خود سے
دنیا ہوئی ویران مری کچھ ایسی کہ
اب شہر خموشاں ہی میں دل لگنے لگا ہے
پاء جی اعظم شہیدؒ صاحب ابھی اتنی ہی، ہمت نہیں ہے۔۔۔
گر لکھا تھا مقدر میں، مقدر ہی سے لڑنا
آدم کو بھی صاحب مقدور کیا ہوتا