امیرحمزہ دے دیس وچ

لکھت:رئوف کلاسرا

دو تن واری فون تے میسجز پڑھے جہڑے بیرون ملک توں کسے نے گھلے سن۔ پڑھ کے ایہناں نوں اگنور کر دتا۔ ایہ پیغام اومان دے شہر مسقط توں گھلے گئے سن تے گھلن والے نے اپنا ناں امیر حمزہ دسیا سی۔ اوہناں دا کہنا سی کہ دسمبر دے پہلے ہفتے وچ اومان وچ اک واٹر کانفرنس ہو رہی اے جہدے وچ دنیا بھر توں مسلمان ماہرین تے عالماں نوں سدیا جا رہیا اے۔ تسیں وی تشریف لیاؤ تے خوشی ہووے گی۔ میں دو تن وجوہات پاروں اومان نہ جان دا سوچیا۔ پہلی گل تے اسیں سرائیکیاں دی روایتی سستی تے اُتوں مونجھ تے فیر پردیس دا دکھ۔ اسیں سرائیکی سب کجھ برداشت کر سکنے آں پر ساڈے توں پردیس تے مونجھ برداشت نہیں ہوندی۔ ایس لئی سفر کرن دے حوالے نال اپنے آپ نوں کدی پرجوش نہیں پایا۔ دوجے میں سوچیا میں نہ مذہبی عالم آں تے نہ ای پانی دا ایکسپرٹ میں اومان جا کے کیہ کراں گا؟ ایس لئی اک دو دن تے ایس میسج دا جواب ای نہیں دتا پر فیر اوہی میسج ۔ ایس واری میں ایہو جواب دتا کہ جناب امیر حمزہ میرا ایس کانفرنس نال کوئی براہ راست تعلق نہیں بن رہیا۔ اک شائستہ آواز دے مالک اوہ صاحب بولے: دراصل ایتھے اومان وچ تقریباً پونے تن لکھ پاکستانی رہندے نیں۔ کافی لوک کہندے نیں کہ تہانوں سدیا جاوے۔ اوہ تہاڈے نال مذاکرہ چاہندے نیں کانفرنس تے اک طرح دا بہانہ اے ایتھے تہاڈی ملاقات اومان دے وزیراں تے آفیشلز نال وی ہو جاوے گی تے سب توں ودھ کے تسیں دنیا بھر دے عالماں نوں سن سکو گے جہڑے پانی تے وکھو وکھ زاویاں توں روشنی پان گے۔ ایس واری میں کجھ قائل ہویا کہ چلو چلنے آں۔
بچپن وچ امیر حمزہ دے کارنامیاں دی کئی کہانیاں پڑھ رکھیاں سن۔ اک تجسس جہیا جاگ گیا کہ چلو اک جیندے جاگدے امیر حمزہ دے دیس نوں ویکھ وی لینے آں۔ اوہ پاکستانی نیں تے اومان دی وزارت اوقاف دے مشیر نیں جہڑا وڈا عہدہ سمجھیا جاندا اے۔ جدوں ایئر پورٹ تے اترے تے پتہ چلیا کہ پاکستان توں کجھ ہور دوست وی اوتھے آ رہے نیں۔ وفاقی وزیر مذہبی امور نور الحق قادری وی آ رہے سن۔ انج تاں نور الحق قادری صاحب نے اپنے میزبان عرباں نوں اپنی عربی زبان تے انداز نال متاثر کیتا۔ ایئر پورٹ تے اینکر احمد قریشی نال وی ملاقات ہو گئی۔ میں احمد نوں صرف ٹی وی سکرین توں جاندا سی پر ایہناں تن چار دناں وچ احمد دی مڈل ایسٹ دی سیاست تے ڈونگھی نظر تے ایس نوجوان دی عربی زبان تے گرفت تے تبصریاں توں میں بڑا متاثر ہویا۔ نال سپریم کورٹ شریعت اپیلٹ کورٹ دے جسٹس محمد غزالی صاحب سن۔ کراچی توں وی کجھ علماء آئے ہوئے سن۔ جسٹس غزالی نال وی ٹاکرے ہوئے تے ایہناں دی اک گل نے مینوں متاثر کیتا کہ کئی واری ایہناں دی گلاں نال سخت اختلاف کیتا پر مجال اے ایہناں دے لہجے وچ کرختگی ابھری ہووے۔ پڑھے لکھے انسان نیں تے حس مزاح کمال دی۔
خیر ایئر پورٹ تے اک اومانی آفیشل لین آئے ہوئے سن۔ جدوں اسیں سامان لے کے باہر جا رہے ساں تے اک اہلکار نے روک کے آکھیا کہ اپنے سامان نوں سکیننگ مشین تے رکھو ایہدے تے اوس اومانی آفیشل نے اوہنوں اپنا کارڈ وکھایا تے دسیا کہ ایہ سلطنت اومان دے پروہنے نیں۔ اوہ کافی دیر تک بحث کردا رہیا پر اوہ اہلکار وی ڈٹا رہیا کہ نہیں سامان نوں سکیننگ مشین توں گزارے بناں نہیں جان دیواں گے۔ اسیں تن چار پروہنے ایہ سب کجھ ویکھ رہے ساں۔ آخر اوس اہلکار نے اپنی منوائی تے ساڈے ساریاں دا سامان سکیننگ مشین تے رکھیا گیا تاں جے ویکھیا جا سکے کسے دے سامان وچ کوئی منشیات وغیرہ تے نہیں اے۔ اینی سخت چیکنگ دا مینوں اندازہ نہیں سی پر بعد وچ جدوں کجھ پاکستانیاں نال ملاقات ہوئی تے پتہ چلیا کہ اومان یاں مڈل ایسٹ دے سب ممالک ایس معاملے وچ اینے سخت کیوں نیں۔ سارا قصور اومان دا نہیں کجھ اسیں وی ظالم واقع ہوئے آں۔
ایئر پورٹ توں باہر نکلے تے میرا خیال سی کہ اومان وی دوجے گلف ملکاں وانگوں اک نکا جہیا شہر یاں ملک ہووے گا پر مینوں اک گل دا اعتراف کرن دیو کہ جو کجھ اومان بارے میں سوچ کے گیا سی اوہ سب غلط نکلیا۔ تہانوں لگدا اے تسیں کسے یورپ دے ملک وچ آ گئے او ، جیویں اومان دے حکمراناں نے اپنے شہر تے ملک نوں ترقی دتی اے اوہ حیران کن اے۔ ایہناں تن چار دناں وچ مینوں ایہو لگیا کہ جے اومان نوں ویکھیا جاوے تے گلف ملکاں نوں اک پاسے چھڈو ایہ چین یورپ تے امریکہ توں ودھ نہیں تے ایہدے توں گھٹ ترقی یافتہ ملک وی نہیں اے۔
جدوں تک امیر حمزہ نال ملاقات نہیں ہوئی سی میری ایہ حیرانی دور نہیں ہوئی سی کہ اومان وی اک مسلمان ملک اے کیوں جے لگدا اے تسیں کسے یورپ دے ملک وچ رہ رہے او۔ جہڑی چیز نے مینوں متاثر کیتا اوہ عام اومانی لوکاں دا رویہ سی تے اوہناں دی سادگی یاں انکساری کہہ لو۔ اپنے کلچر تے تہذیب نال جڑے لوکاں نوں ویکھنا ہووے تے اومان ایہدی سب توں وڈی مثال اے۔ وزیراں توں لے کے عام لوکاں تک سب وچ ایہو ویکھیا کہ انکساری اے ایہناں دیاں اکھاں وچ پاکستانیاں لئی حقارت تکبر یاں احساس برتری نظر نہیں آندا۔ مینوں ایہناں تن چار دناں وچ کدھرے محسوس نہ ہویا کہ اوہ سانوں ایس طرح مسکین سمجھدے نیں جیویں دوجے عرب ملکاں وچ ایہ شکایتاں کیتی جاندیاں نیں۔ مینوں کجھ پاکستانیاں نے دسیا کہ ایتھوں دی چنگی گل ایہ اے کہ جے تہاڈا اومان دے مقامی نال جھگڑا ہو جاوے یاں ایشو ہووے تے عدالت یاں قاضی یاں سرکاری اہلکار انصاف نال کم لیندے نیں۔ اوہ نہیں ویکھدے کہ اپنے اومانی دی اسیں طرفداری کرنی اے۔ بھانویں کجھ پاکستانی شاکی وی سن پر ظاہر اے کہ تن لکھ دے قریب پاکستانی نیں سارے تاں خوش نہیں ہو سکدے۔ ایس توں ودھ کے جہڑی چیز میرے نزدیک اومان وچ نظر آندی اے اوہ صفائی اے۔ اینی صفائی تے میں شاید دنیا دے وڈے وڈے ایڈوانسڈ ملکاں وچ وی نہیں ویکھی ہووے گی۔ مسقط دے ساحل تے اینی خوبصورتی تے صفائی کہ بندے دا دل چاہوے سارا دن ایسے ساحل تے لیٹا رہوے۔ کوئی بدبو تہانوں محسوس نہیں ہوندی۔ مسقط توں دور اک پنڈ وچ جدوں خادم حسین جھکڑ مینوں نال لے گئے تے میری حیرت نہ رہی کہ ایس پنڈ وچ وی صفائی دا اعلیٰ انتظام سی۔
مینوں صحراواں تے پہاڑاں وچکار لانگ ڈرائیو چنگی لگدی اے۔ ایس لئی جدوں خادم حسین جھکڑ جہڑے نیسپاک پاکستان دے اومان وچ جنرل منیجر نیں ، نے آکھیا کہ اوہ اپنے اک پراجیکٹ تے جا رہے نیں تے میں ایہناں دے نال چل سکنا واں تے فوراً تیار ہو گیا۔ میرے لئی وی ایہ وڈی خبر سی کہ ایہ ادارہ ایس ویلے گلف دے کئی ملکاں وچ پراجیکٹ کر رہیا اے تے چنگا بھلا زرمبادلہ کما کے پاکستان گھل رہیا اے۔ ایہناں دناں اتفاقاً ایسے ادارے دے ایم ڈی ڈاکٹر طاہر مسعود وی اوتھے آ ئے ہوئے سن۔ اوہناں ملاقات ہوئی تے خوشی ہوئی کہ اک سمجھدار پروفیشنل ایس اہم تنظیم دا سربراہ اے۔ اوہ بارکلے یونیورسٹی توں پڑھے ہوئے نیں تے اپنا کم خوب جاندے نیں۔ اومان وچ ہون والی اک بریفنگ وچ اوہناں نوں ویکھیا تے اوہناںدا انداز پسند آیا کہ اوہ روایتی بابوز وانگوں ہٹو بچو ٹائپ بندے نہیں سگوں اپنی ٹیم دے لوکاں نوں عزت دے رہے سن۔ خیر خادم حسین جھکڑ دے نال اومان دے اک ہور شہر Soharتک جان دا اتفاق ہویا۔ ایس شہر وچ وی خاصے پاکستانی موجود نیں تے اوہ بہت وڈے وڈے کاروبار کر رہے نیں۔ ایہناں وچوں کئی پاکستان وچ سرمایہ کاری وی لیا رہے نیں۔ کھاریاں جہلم نال تعلق رکھن والے نوجوان احسان الحق نے ایتھے خوب ترقی کیتی اے تے ایس ویلے وڈے وڈے پراجیکٹ تے کنٹریکٹ ایہناں کول نیں۔ ایس گھٹ عمری وچ احسان الحق دی قابلیت ویکھ کے دل خوش ہویا۔ احسان الحق نے دسیا کہ اوہ اجے اپنے کجھ دوستاں دے نال پاکستان دے کجھ خوبصورت علاقیاں وچ ہوٹل بنا رہے نیں۔ اک مری وچ تے دوجا ایبٹ آباد دے نیڑے۔ اوہ اپنے منصوبے دسدے رہے کہ اوہ کیویں اوتھے مقامیاں لئی نوکریاں پیدا کرن گے۔
میں امیر حمزہ توں پچھیا کہ ایہ سب کجھ کیویں ممکن ہویا کہ اومان تہانوں اک ترقی یافتہ ملک لگدا اے۔ خطے وچ ہر پاسے جنگ اے پر مسقط جہڑا سعودی عرب ، ایران، یمن تے پاکستان دا گوانڈھی اے ایہ ایس جنگ توں دور تے نیوٹرل اے۔ اسیں لوک تے سمجھدے سی کہ ایہناں لوکاں نوں کجھ پتہ نہیں تے اسیں بڑے سمجھدار آں۔ ایہناں لوکاں نوں ویکھو جتھے بادشاہتاں نیں تے جمہوریت دا اوہ تصور موجود نہیں اے جہڑا پاکستان وچ اے ایہ کیویں اینی ترقی کر گئے نیں؟ امیر حمزہ مسکرائے تے بولے: ایہدے پچھے 50ورھے پرانی کہانی اے۔ میں توجہ نال سنن لگا۔