دوطاقتورطبقے……

لكهت: صوفیہ بیدار

نظام بدلدے نیں پر چنگیاں بھلیاں زمیناں کروٹاں تے مخصوص اقتصادی تبدیلیاں دے زیراثر جو وکھووکھ دور وچ وکھووکھ تاریخ دے نال رونما ہوندیاں نیں جیویں برصغیر دی سیاسی تاریخ تے برطانوی فتوحات دا دو اک صدی پچھلے دا نظام… اجے تک تے مغلاں‘ مرہٹاں‘ راجپوتاں تے سکھ مہاراجیاں دے اثرات وی نہیں گھٹے۔تے کیہ اسیں ’’تبدیلی‘‘ لئی اتاولے ہو رہے آں اوہ تبدیلی جہڑی قلب و نظر تے عقیدے دے در کھولدی اے سب توں وڈی تبدیلی کہلاندی اے تے جہدے ماخذ انبیاء کرام سن فیر اولیاء فیر مفکرین ایہناں وچوں وی مشرق و مغرب دے اقتصادی نظام مع نظریہ حیات والے وکھرے وکھرے‘ چین‘ روس‘ مغرب تے مشرق دے مفکرین نے لمی ریسرچ تے سوچ دے نتیجے وچ نظریات دتے۔ چین دے کنفیوشس‘ روس دے لیلن‘ جرمنی دے کارل مارکس نطشے بالترتیب سیاسی نظریے سوشل ازم کمیونزم‘ میٹریل ازم تے دوجے نظام ہائے ریاست تے مبنی اقتصادیات و سماجی رویے‘ صدیاں دی سوچ وچ پیدا ہون والے نتیجہ کن نظام جو کسے نہ کسے وڈے مفکر دے نظریے چوں ماخوذ نیں۔
مشرق دی تخلیقی‘ ادبی‘ تہذیبی سوچ وچ پرورش پان والی سوچ زیادہ تر حتمی نظریے مستعار لیندی رہی اقبال تے نطشے دے اثرات ’’سپرمین‘‘ بامعنی مردمومن لکے چھپے نہیں… سوچ نوں چاندی دے ورق وچ لھویٹ کے اپنانا وی چنگا اے اقبال بڑے مغربی مفکرین دے معتد رہے نیں۔ سیاست تے تخیل قائد تے اقبال دی صورت وچ اکٹھے مل کے برطانوی تسلط توں نجات وچ معاون ہویا جد کہ ذہین ہندو سیاست دان زیرک سوچ تے گاندھی دا صوفیانہ رویہ وی رہن سہن سنے برطانوی چلاکیاں توڑن لئی موجود سی۔ ایس ساری بحث وچ میرا مطلب ہن دی سطحی سوچ دی تذلیل نہیں سگوں بلبلے اڑاندی سوچ‘ سوچ توں عاری نعرے‘ طعنے تے اجہے کہ موصوف خان بہادر دوجے لیڈراں دے بچے باہر رہن دے طعنے دیندے نیں…چہ معنی دارد؟
چلو من لیا مفکرین صدیاں تک زمینی رس پی کے پروان چڑھدے نیں تے پچھلی صدی ٹرک زدہ‘ نالائق بچیاں والی تے بڑی ناآشنائے تاریخ و ادب اے اوہناں دی تعلیم کھیڈنا‘ مغرب وچ رہنا دنیا وچ لاگو ہزاراں لکھاں کھیڈ وچوں اک کھیڈ دے اسرار و رموز توں ہلکی پھلکی واقفیت سہی سوال ایہ پیدا ہوندا اے کہ توقعات بنھن والے تے اوہناں توں وی ودھ نالائق ہوئے ناں…سانوں تے ماضی دی گہری سوچ وی میسر نہیں اک کھڈاری توں کیہ توقعات بنھاں گے؟۔ پچھلے دیہاڑیاں اک رمضان بازار وچ محترمہ ڈاکٹر فردوس عاشق اعوان نے اک سرکاری بچی دی لاہ پھاہ کرکے رکھ دتی‘ سربازار بے عزتی توں فارسی دا معروف شعر یاد آ گیا…
بیاجاناں تماشہ کن کہ درانبوہ جانبازاں
بصد سامان رسوائی سرِ بازار می رقصم
مینوں واقعے توں ہٹ کے دو وکھووکھ شعبہ ہائے حیات دیاں عورتاں دا تجزیہ مرغوب اے ناں نال فرق نہیں پیندا میں آپ اپنے دفتر وچ بطور ڈائریکٹر اوہناں سیاسی خواتین نوں بتیری واری مل چکی آں محترمہ فردوس صاحبہ نال تے بطور کالم نگار تعارف اے سرکاری مشینری دا آپ حصہ آں‘ ایس لئی بڑے قریب توں ایہناں شعبیاں دے تفاخر تے طاقت دے اظہار توں واقف آں تھوڑے جہے طریقے دے فرق دے نال ساریاں دے اپنے اپنے تفاخر تے طاقت دے سورس نیں سرکاری طور تے ڈرائیورز‘ گن مین تے فیلڈ وچ کم کرن لئی نفری ہوندی اے ایہو سرکاری گڈیاں سیاسی گدیاں دے کول بیٹھن والیاں دے کول ہوندیاں نیں مع ڈرائیور تے گارڈز میریاں کجھ فوٹواں عملے تے آرٹس کونسل دے گارڈ دے نال بن جاندیاں نیں اجہی تھاواں تے تعیناتی لئی اسلحہ بردار ضروری ہوندے نیں ہالز وچ کسے ویلے وی بھاجڑ پے سکدی اے ایس لئی پولیس وی نال ہوندی اے فیر وی آئی پیز دی آمد… ذاتی طور تے بہت سارے تعارف جیویں شاعرہ‘ افسانہ نگار‘ کالم نگار‘ ریسرچر سرکاری افسر وچوں مینوں بطور قلمکار ای چنگا لگدا اے۔ موسیقار‘ مصور تے تخلیق کاراں وچ رہنا ای چنگا لگدا اے سرکاری افسری نوں کدی دشنام نہیں بنن دتا ہمیشہ سوچ‘ نظریے تے فکر نوں اہمیت دتی… جس نتیجے تے میں اپڑی آں ایہ گارڈ‘ گڈیاں‘ افسریاں کجھ وی نہیں ہوندیاں تے رہ گئی سیاست تے اک نالائق وزیراعلیٰ نوں اہل ثابت کرن دی خوشامدی ڈیوٹی توں محترمہ دی اپنی ڈاکٹری دی تعلیم زیادہ معتبر اے۔
سونیا صدف جے کالے انگریزاں دی کھیپ وچ منتخب ہو کے آئی اے تے اوہناں دا کیہ قصور‘ مڈل کلاس گھرانیاں دے بچے انج ای خواب ویکھدے نیں سسٹم تے اساں اپنا رکھیا اے برطانوی اثرات توں ای اشرافیہ دا تعین ہوندا اے تے فیر نوکری توں کیوں نہیں…؟
توکاں نوں کسے دا ساتھ دین دی لوڑ نہیں کہ دوویں اپنے اپنے شیل وچ بند نیں جہنوں جو سہولت جتھے مل رہی اے اوہ اوتھے لگا ہویا اے۔ دوویں قابل رحم نہیں ماسوائے ساڈی اخلاقی اقدار دے جہدا جنازا برسرعام ٹرالیاں تے نکل چکیا اے۔ سیاستداناں نوں لوکاں نوں ’’باندر‘‘ بنا کے مقصد حاصل ہوندا اے تے سرکاریاں نوں رعب وکھا کے‘ ایہ لوکاں دے حاکم طبقے نیں تے بیک وقت خدمت دے دعوے دار وی‘ دعا اے اللہ سے سچے خادم نال واہ پائے نہیں تے لوک اپنے کم آپ ای کرن گے۔٭٭