خطرناک بیماری دا سامنا کیویں کیتا جاوے؟

طلعت عباس خان

نیویارک دے فلم فیسٹیول وچ تن ایوارڈز جتن والی فلم ساز نگہت شاہ دی شارٹ فلم ’’دریا کے اس پار‘‘ وچ ایس سوال دا جواب لبھن دی کوشش کیتی گئی کہ 2007ء توں 2016ء تک چترال وچ پنج سو لوکاں نے خودکشیاں کیوں کیتیاں نگہت شاہ نوں داد دینے آں جنہے ایس خطرناک بیماری نوں اجاگر کیتا۔ ایہ فلم لوکاں دے نال حکمراناں نوں وی ویکھن دی لوڑ اے۔ خودکشیاں ہر دور وچ ہر ملک وچ ہوندیاں رہیاں نیں تے اج وی ہو رہیاں نیں۔ ایہناں خودکشیاں نوں روکنا ساڈے ساریاں تے فرض اے۔ ایہدے وچ کوئی ذات پات‘ کوئی رنگ نسل‘ کوئی مذہب‘ کسے فرقے نوں نہ ویکھیا جاوے اوہنوں ایس فعل توں روکیا جاوے۔ اسلام وچ خودکشی حرام اے۔ اللہ تعالیٰ اجہے بندیاں نوں پسند نہیں کردا جو اپنے واسطے موت دی دعا منگے تے جو اپنے ہتھاں نال اپنی حیاتی دا خاتمہ کرے۔ جہڑے لوک خودکشی کرن والیاں لئی حالات پیدا کرنے نیں ایہ قاتل سمجھے جاندے نیں۔ ایس خطرناک مرض نوں نفسیاتی بیماری دا ناں دتا گیا اے ایہنوں شیزوفیرینیا وی کہندے نیں فیر جدوں ایہدا علاج نہیں ہوندا تے انجام خودکشی دی شکل وچ آئوندا اے۔ شیزوفیرینیا نفسیاتی بیماری دا علاج ممکن اے پر ساڈے وچوں اکثر ایس مرض نوں بیماری نہیں سمجھدے۔ ایس بیماری دی اک وجہ غربت‘ جہالت تے شعور دی کمی وی کہہ سکنے آں ایہنوں بیماری سمجھیا ای نہیں جاندا۔ دوجی وجہ اوہ شہری نیں جو جہناں دی فیملی نہیں چاہندی کہ کسے نوں پتہ لگے کہ ایہ نفسیاتی مریض اے۔ ایس بیماری دا مریض ڈاکٹر کول جانا پسند نہیں کردا ایہ جہالت اے‘ ایس بیماری نوں پڑھے لکھے بندے لکان دی کوشش کردے نیں۔ ڈاکٹر توں علاج نہیں کراندے ساڈی ایس حوالے نال ڈاکٹر صاحب نال گل ہوئی پچھیا کہ ایہ کیویں پتہ لگے کہ ایس بندے نوں نفسیاتی بیماری اے۔ اوہناں دسیا کہ اجہے مریض دیاں علامتاں دو طرح دیاں نیں یعنی منفی تے مثبت جدوں اوہدے آل دوالے کوئی وی نہ ہووے تے اوہنوں آوازاں سنائی دین لگدیاں نیں۔ مریض نوں ایہ آوازاں حقیقی لگدیاں نیں مریض دا مکمل یقین ہووے پر اوہناں دی کوئی حقیقت نہ ہووے۔ مریض نوں لگدا اے کہ اوہناں دے خیالات نوں کوئی کڈھ لیندا اے یاں اوہناں دے ذہن وچ جو خیالات نیں اوہدے اپنے نہیں۔ اوہناں دی مرضی خلاف کوئی کم اوہناں توں کرواندا اے۔ مریض لئی کماں تے گلاں تے دھیان دینا اوکھا ہو جاندا اے۔ اوہ سمجھدے نیں اوہناں دے دماغ تے کوئی دھند جہی چھائی ہوئی اے۔ منفی علامتاں ایہ کہ ایہ سمجھدا اے کہ اوہناں دی حیاتی وچ دلچسپی‘ توانائی‘ احساسات سارے ختم ہو گئے ہون۔ اوہناں نوں کسے گل توں بڑی خوشی ہوندی اے تے نہ ای کجھ کرن دا جذبہ ہوندا اے۔ ایہ علامتاں دماغی کمزوری دی وجہ نال ہوندیاں نیں۔ انج ذہنی دبائو دی وجہ نال وی ہوندا اے۔ اجہے مریض علاج نال ٹھیک ہو جاندے نیں جے اوہناں دا علاج نہ ہووے تے فیر ایہ خودکشی ول وی جا سکدے نیں۔ اجہے مریضاں نوں علاج لئی ہسپتال وچ داخلے دی لوڑ نہیں پیندی۔ گولیاں‘ سیرپ‘ کیپسول دوا دے طور تے دتے جاندے نیں جہدے نال تن چار ہفتیاں وچ ای ایہ نارمل ہو جاندے نیں۔ مریض دے نال جھگڑا نہ کرو اوہدے نال بحث وچ نہ الجھو۔ سائیکاٹسٹ نوں ملو تے علاج کروائو۔
ڈاکٹر صاحب نے دسیا کہ جدوں اسیں طالب علم سی کئی واری نیندر نہیں سی آئوندی پڑھن نوں دل نہیں سی کردا تے اسیں آپ ماہر نفسیات کول اپنا علاج کران جاندے سی۔ اوہ ساڈا علاج کردے تے اسیں اوہناں دے علاج نال شفایاب وی ہو جاندے۔ ہن جے ایہو سوچدے رہندے کہ ساڈے دوجے کلاس فیلو ساڈے بارے کیہ سوچن گے تے علاج نہ کرواندے تے اسیں ڈاکٹر نہ بن دے مریض بن جاندے پر اسیں علاج نال ڈاکٹر بنے۔ ساڈے ایتھے ایہ بیماری عام ہوندی جا رہی اے جہنوں اسیں سنجیدہ نہیں لیندے۔ ایس بیماری توں فیملی لائف وی ڈسٹرب ہوندی اے۔ طلاق دا رجحان اے‘ کئی پڑھے لکھے بیماری دے ہتھوں اپنا ٹیلنٹ برباد کر دیندے نیں۔ ایہ بیماری ہن اسمبلی ممبران تک اپڑ چکی اے۔ ایہ غصے نوں کنٹرول نہیں کر پاندے۔ اساں ویکھیا کہ اوہناں نوں ایہ سمجھ نہیں سی آ رہی کہ بجٹ بک نوں پڑھنا اے یاں اوہنوں پتھر اٹاں وانگوں دوجیاں نوں مارنا اے۔ اسمبلی وچ بحث کرنی اے یاں ساتھیاں نوں گالھاں کڈھنیاں نیں۔ ایہ اوہ اشارے نیں جو شو کردے نیں کہ بہت سارے ممبران اسمبلی ایس بیماری دا شکار ہو چکے نیں۔ جے اجیہا عمل کسے دے اشارے تے کیتا اے تے ہور گل نہیں تے اشارہ کرن والے نوں وی علاج دی ڈاڈھی لوڑ اے۔
سپیکر قومی اسمبلی نے اوہناں ست ایم این اے دی نشاندہی کر دتی سی اوہناں نو ںاسمبلی وچ داخل ہون تے پابندی تے لا دتی سی بڑا چنگا ہوندا کہ اوہناں نوں نفسیاتی ڈاکٹراں دے کول جان دا مشورہ وی صادر فرما دیندے تے کہندے جدوں تک ڈاکٹر اوہناں نوں کلیئر نہ کرن ایہ اسمبلی دی کاروائی وچ حصہ نہیں لے سکن گے پر انج نہیں ہویا۔ اوہناں دی وجہ نال پہلے ای اک خاتون ممبر اسمبلی زخمی وی ہو چکیاں نیں۔ جے ایہناں ممبران دا علاج نہ ہویا تے ایہ خطرناک زون وچ داخل ہو کے اپنے تے دوجیاں لئی اوکڑاں پیدا کر سکدے نیں۔ ایہنوں سیریس لینا چاہیدا اے ایس لئی علاج کرانا بڑا ضروری اے۔ ہن ڈر اے کہ اوہناں دے کہ اوہناں دے گھر والے اوہناں نوں کسے بابا والے دے کول جن کڈھوان نہ لے جان کہ اوہناں نوں جن پیندے نیں یاں اوہناں تے جن دا سایہ اے یاں اوہناں دے دوست یاں اوہناں دے گھر والے اوہناں نوں پیراں‘ فقیراں تے نہ کدھرے لے جان۔ ساڈے ایتھے اکثر اجہے مریضاں دے نال ایہو سلوک ہوندا اے بدقسمتی نال صحت لئی ایناں بجٹ نہیں رکھیا جاندا جناں ہتھیاراں لئی رکھدے نیں۔ ایس ملک وچ کرونا مریضاں توں ودھ گنتی نفسیاتی مریضاں دی اے۔ ایہ بیماری ہن سیاستداناں دے نال ہر اداریاں وچ وی کھلردی جا رہی اے۔ سوچیا جاوے ایہ بیماری جے شہریاں وچ کھلر گئی تے ایس ملک دا کیہ بنے گا؟ کیہ اجے تک چترال دیاں خودکشیاں نوں روکن لئی کوئی کم شروع ہو سکیا اے ڈاکٹر اوتھے اپڑ چکے نیں لگدا اے کجھ نہیں ہویا۔ عام بندہ جہڑا ایس بیماری نال اپنا ہوش حواس کھو بیٹھدا اے اسیں اوہنوں مرشد تے پہنچی ہوئی ہستی من کے اوہدے توں مشورہ لینا شروع کر دینے آں۔ یاں فیر اسیں اوہناں نوں جن دے چکراں وچ پیراں دے کول لے جانے آں پر ڈاکٹر توں علاج نہیں کرواندے۔ حکومت اجہے بیماری والے مریضاں لئی اوہناں پیراں تے چھیتی پابندی لاوے سنجیدگی نال ایس بیماری دے خاتمے لئی حکومتی سطح تے کم کیتا جانا بڑا ضروری اے۔٭٭