صدیاں توں لکھی جان والی آتم کتھا

امرجلیل

اک صوفی دی آتم کتھا بیان کرن توں پہلاں میں تہانوں کرشن چندر دے جگ مشہور ناول ’’غدار‘‘ چوں اک اقتباس سنانا چاہنا واں۔ تقسیم ہند دے آل دوالے ہون والے خونیں فسادات دے پس منظر وچ لکھے گئے ادب وچ ناول غدار اعلیٰ مقام رکھدا اے۔ ایس ناول دی برصغیر وچ لکھاں کاپیاں وِک چکیاں نیں۔ ناول سردست میرے سامنے نہیں ایس لئی اقتباس میں ہوبہو اوہو پیراگراف بالکل اوسے طرح لکھن توں قاصر آں پر پیراگراف دا پیرایہ اوہو اے۔ فسادات دی اگ نے برصغیر نوں اپنی لھویٹ وچ لے لیا سی۔ محبتاں‘ چاہتاں‘ دوستیاں‘ رشتے ناطے سڑ کے سواہ ہو رہے سن۔ اجہے حالات وچ ناول دا ہیرو بیجناتھ لہور توں امرت سر جان لئی دریا وچ چھال مار دیندا اے دریا دے وچکار بیجناتھ محسوس کردا اے کہ اوہدا کتا تردے ہوئے اوہدے پچھے آ رہیا سی۔ بیجناتھ پرت کے اپنے کتے نوں کہندا اے کہ توں نہ تے ہندو اے‘ نہ توں مسلمان ایں فیر توں کہدے توں جان بچان لئی نس رہیا اے؟ توں واپس چلا جا‘ کوئی تینوں کجھ نہیں کہوے گا۔
ہن تسیں اک صوفی دی آتم کتھا‘ آٹوبائیوگرافی سنو۔ ایہ چھ صفحیاں تے مشتمل آتم کتھا نہیں۔ ایہ چھ سو صفحیاں تے مشتمل آتم کتھا نہیں۔ ایہ چھ ہزار صفحیاں تے لکھی ہوئی آتم کتھا نہیں۔ ایس آتم کتھا دی شروعات اودوں ہوئی سی جدوں پہلے صوفی نے جنم لیا سی۔ ایہ لگاتار لکھی جان والی آتم کتھا اے ایہ آتم کتھا اودوں تک لکھی جاوے گی جدوں تک اک صوفی جنم لیندا رہوے گا تے کسے قدیم یاں جدید باب وچ سرعام وحدت الوجود دی تصدیق کردا رہوے گا۔ تہانوں اک اہم گل دسنا ضروری سمجھنا واں۔ میں پیدائشی جھوٹھا ضرور آں پر میں کسے توں کجھ نہیں چھپاندا۔ میرا صوفیاں نال کوئی لینا دینا نہیں۔ اک واری موج مستی دی کیفیت وچ جنرل مشرف نے پاکستان صوفی کونسل بنان دا فیصلہ سنا دتا سی۔ آپ پاکستان صوفی کونسل دے تاحیات صدر بن بیٹھے سن تے چوہدری شجاعت حسین نوں صوفی کونسل دا سیکرٹری جنرل لا دتا سی۔ من موجیاں دے دیکھا دیکھی‘ میں وی صوفی کونسل دا ممبر بنیا سی تے زندگی وچ پہلی واری صوفی کہلان وچ آیا سی۔ مینوں چنگا لگا سی اسیں کھاندے سی‘ پیندے سی تے رنگ رلیاں مناندے سی۔ جے صوفی انج دے ہوندے نیں تے فیر میں زندگی بھر صوفی بنن نوں تیار بیٹھا سی۔ پر میری بدقسمتی سی کہ اک دیہاڑے اساں عروج دا زوال ویکھیا‘ نہ رہے جنرل مشرف تے نہ رہی پاکستان صوفی کونسل۔ اسیں کجھ چر دے من موجی صوفی تتر بتر ہو گئے۔ اک اعتراف کر دیواں‘ ضروری سمجھنا واں۔ جنرل مشرف دے صوفی کونسل وچ من موجی صوفی بنن دی انج دی لچٹ پئی کہ میں تے صوفی کونسل دے دوجے من موجی صوفی اج تک صوفی کہلان وچ آئونے آں۔ اسیں من موجی صوفی تگڑم قسم دے صوفی ہوندے آں۔ ساڈے تگڑم صوفیاں دی اک وڈی پچھان ایہہ وے کہ جو ناقص کندھ اسیں آپ بنانے آں اوہ کندھ جدوں ڈگن لگدی اے اودوں اوس کندھ نوں آخری دھکا اسیں آپ دینے آں۔ ساڈے تگڑم صوفیاں دی اک اہم پچھان ایہ وی ہوندی اے کہ اسیں پرانے رشتے ناطے توڑن تے نویں رشتے جوڑن دے ماہر ہونے آں۔ تہانوں سن کے خوشی ہووے گی کہ پاکستان وچ من موجی صوفیاں دی بھرویں طریقے نال افزائش ہو رہی اے۔ من موجی صوفیاں دی گنتی ہولی ہولی ودھدی جا رہی اے جے تسیں چاہو تے تسیں وی من موجی صوفیاں دی صف وچ شامل ہو سکدے او۔ ایہدے لئی تہانوں کسے قسم دی تپسیا کرن دی لوڑ نہیں۔ بس کھائو‘ پیو تے موج کرو تے ببانگ دہل اپنے آپ نوں صوفی کہلوائو۔ پر صدیاں توں آتم کتھا لکھن والے اپنے آپ نوں صوفی ظاہر نہیں کردے۔ جدوں تسیں صوفی ہوندے او اودوں تہانوں کسے قسم دا سوانگ رچان دی لوڑ محسوس نہیں ہوندی۔ ایہ ساڈے جھوٹھیاں دا ظرف اے کہ جو صوفی ہوندے نیں۔ اوہناں دا موازنہ اسیں اپنے من موجی صوفیاں نال نہیں کردے۔ ساڈے جھوٹھیاں دی گل یاد رکھو کہ تسیں پیدائشی‘ فطرتاً صوفی ہوندے نیں۔ تسیں صوفی بن نہیں سکدے تسیں کھان پین والے من موجی صوفی تے بن سکدے او پر تسیں صدیاں توں لکھی جان والی آتم کتھا دے صوفی مصنف نہیں بن سکدے۔ سدھی جہی گل اے تسیں صوفی ہوندے او یاں فیر تسیں صوفی نہیں ہوندے۔ تسیں کسے وی قیمت تے صوفی نہیں بن سکدے۔ تسیں صوفی ازم دے بارے اک ہزار اک کتاب پڑھ لوو۔ تسیں صوفی مت تے لیکچر تے دے سکو گے پر تسیں صوفی نہیں بن سکو گے۔ وجہ؟ صوفی ہوندے نیں صوفی بن دے نہیں۔ صوفی ہونا تے صوفی مت دے با رے علم رکھنا دو وکھریاں حقیقتاں نیں کسے دن وکھر ی ایس موضوع تے گل بات کراں گے۔
ساڈے تگڑم قسم دے صوفی بڑے ای استاد قسم دے آدمی ہوندے نیں۔ اسیں سس نوں بہو تے بہو نوں سس بنان دا ہنر جاننے آں۔ کیوں جے اسیں کاپی کلچر وچ پل کے جوان‘ ادھیڑ تے بڈھے کھوسٹ ہوئے آں۔ ایس لئی تانک جھانک توں باز نہیں آئوندے۔ صدیاں توں لکھی جان والی اک صوفی دی آتم کتھا تک میری رسائی نہیں تانک جھانک دوران جو سطر‘ جو پیراگراف پڑھن نوں مل جاوے تہانوں ساریاں نوں سنانا واں۔٭٭