دو قسم دا سیاسی نظام

شکیل امجد صادق

پاکستان وچ لاگو سیاسی نظام دو قسم دا اے۔ اک ملٹری ڈکٹیٹر شپ تے دوجا سول ڈکٹیٹر شپ رائج الوقت اے۔
ملٹری ڈکٹیٹر شپ نوں مارشل لاء وی کہندے نیں ایہ لاء جدوں چاہندا اے حرکت وچ آ جاندا اے تے ورھیاں تک برسراقتدار رہن نوں ترجیح دیندا اے جد کہ دوجا سول ڈکٹیٹر شپ اے جہنوں عام طور تے جمہوریت دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ ایہ اوہ نظام اے جو جس پارٹی دے ہتھ لگ جاوے اوس پارٹی دے وزیر تے نمائندیاں دی پنجے گھی وچ نیں تے سر کڑاہی وچ ہوندا اے تے اوہناں دی چاندی ہو جاندی اے۔ ہن اسیں پاکستان دے عدالتی نظام تے اک طائرانہ نظر مارن دی کوشش کرنے آں۔
ایسے طرح پاکستان وچ دو طرح دیاں عدالتاں نیں‘ اک فوجی عدالت اے تے دوجی موجی عدالت دے ناں توں جانی جاندی اے۔
جدوں بندہ لٹکانا ہووے یاں اوہدا سارا کچا چٹھا کھولنا ہووے تے فوجی عدالت نال رجوع کرنا پیندا اے۔ ایہ عدالتاں ویلا ضائع کیتے بناں سائل دا دامن داغ دار ہون توں بچا لیندیاں نیں تے جدوں کیس لمکانا ہووے تے موجی عدالت نال رجوع کرنا پیندا اے ایہ عدالتاں تہانوں اپنے توں ایناں مانوس کر لیندیاں نیں کہ اکثر سائل ایہناں عدالتاں نوں اوڑھنا بچھونا سمجھ لیندا اے تے کئی واری عدالتاں دے برآمدیاں وچ وی بوریا نشین ہو جاندا اے۔ مزے دی گل اے ایسے طرح پاکستان دے قومی نظریہ تے خیال دے مطابق عوام تے حکمران دو وکھریاں قوماں نیں ایہناں دا رہن سہن‘ تہذیب‘ کلچر‘ مذہب تے تاریخ اک دوجے توں وکھرے نیں۔ ایس توں علاوہ جے اہم خیراتی شخصیات بارے جانکاری چاہیدی اے تے ملک ریاض اوہ واحد پاکستانی اے جنہے ہر پاکستانی دے مسئلے نوں سمجھیا تے اوہنوں چھیتی حل وی کیتا اے۔ ہنگامی بنیاد اوہناں دے اگے کوئی معنی نہیں رکھدی۔ مثلاً
بے گھر صحافی لئی پلاٹ‘ بے گھر سیاستدان لئی گھر‘ پلاٹ تے دوجیاں کئی سہولتاں دینا اوہناں دی پہلی ترجیح وچ شامل اے۔ بیکار سیاستدان لئی کاراں تے جہاز‘ نیک تے پرہیز گار بیوروکریٹ لئی حج تے عمرہ‘ رومانوی بیوروکریٹس لئی یورپی ٹرپ تے حسین منظر دی دید‘ بیروزگار ریٹائرڈ جرنیلاں تے ججاں لئی نوکریاں تے نیکوکاراں لئی وڈیاں وڈیاں مسجداں بنا دتیاں۔ اک فلاسفر وکٹر ہیوگو دا قول اے کہ ’’جدوں میں چوداں سال دا سی تے میں کھانے لئی روٹی دا اک ٹکڑا چوری کیتا جہدی وجہ نال اوہناں نے مینوں پھڑ کے جیل وچ سٹ دتا تے چھ مہینے تک مینوں مفت روٹی دیندے رہے بس ایہو انسانی عدالت اے‘‘۔
اوہ ویلا دور نہیں کہ جدوں بیروزگار‘ لاچار‘ غربت دے مارے‘ غیرشادی شدہ تے پڑھے لکھے لوک معمولی تے چھوٹے چھوٹے جرم صرف ایس لئی کرن گے کہ چلو جیل وچ روٹی تے ملے گی۔ بیروزگاری دی فکر تے نہیں ہووے گی۔ دیہاڑی نہ لگن دی فکر نہیں ہووے گی‘ چلو تن ویلے ڈھڈ دا دوزخ تے بھردا رہوے گا۔
دوستو! آئو ایس نظام نوں سمجھان لئی تہانوں اک مثال دینا واں۔ کسے زمیندار دی مجھ نے ددھ دینا بند کر دتا زمیندار دا گزارا ایسے ددھ تے ای سی۔ زمیندار بڑا پریشان ہویا تے مجھ نوں ڈاکٹر کول لے گیا۔ ڈاکٹر نے ٹیکے لائے‘ دوائیاں دتیاں پر کوئی فرق نہ پیا تھک ہار کے اوہ مجھ نوں پیر دے کول لے گیا۔ شاہ جی نے دھونی رمائی‘ دم کیتا‘ پھوک ماری۔ آٹے دا پیڑا دم کرکے دتا پر اوہ وی بیکار‘ مجھ نوں کوئی فرق نہ پیا۔ ایہدے بعد اوہ مجھ نوں کسے سیانے کول لے گیا‘ سیانے نے دیسی ٹوٹکے لائے‘ اپنا پورا ٹل ماریا (جس طرح سیاستدان جتن لئی ماردے نیں) پر اوہ وی بیکار ثابت ہوئے۔ آخر وچ زمیندار نے سوچیا کہ شاید کھانے دی مقدار ودھان نال مسئلہ ٹھیک ہو جاوے۔ زمیندار نے مجھ نوں چنگی طرح کھل بنولا کھوایا‘ سبز چارے دی بھرمار کر دتی کسے چیز دی کوئی کسر نہ چھڈی پر مجھ نے ددھ دینا شروع نہ کیتا۔ زمیندار آخر کار مایوس ہو کے مجھ نوں قصائی دے کول لے کے جان لگا کہ ایہ ہن کسے کم دی نہیں تے چلو ایہنوں قصائی دے ہتھ ویچنا واں تے اوہ کوہ کے ویچے گا‘ راہ وچ اوہنوں اک سائیں ملیا۔
سائیں بولیا: پریشان لگنا ایں‘ زمیندار نے اپنی پریشانی دسی۔
سائیں نے کہیا‘ توں کٹا کتھے بنھنا ایں؟ زمیندار بولیا مجھ دی کھرلی کول‘ سائیں نے پچھیا‘ کٹے دی رسی کنی لمی اے؟
زمیندار بولیا: کافی لمی اے۔
سائیں نے اچا جیہا قہقہہ لایا تے بولیا سارا ددھ تے کٹا چنگھ جاندا اے تینوں کیہ ملے گا‘ کٹے نوں مجھ توں دور بنھ۔
قومی اسمبلی تے سینٹ دیاں 50 کمیٹیاں نیں تے ہر کمیٹی دا اک چیئرمین اے۔ ہر چیئرمین دے ذاتی دفتر دی تیاری تے دو دو کروڑ روپیے خرچ ہوئے نیں۔ ہر چیئرمین اک لکھ 70 ہزار روپیہ مہینہ وکار تنخواہ لیندا اے اوہنوں گریڈ 17 دا اک سیکرٹری‘ گریڈ 15 دا اک سٹینو‘ اک نائب صدر‘ 1500 سی سی گڈی‘ 600 لیٹر پٹرول ماہانہ‘ اک رہائش‘ رہائش دے سارے خرچے بل وغیرہ ایس توں علاوہ نیں۔ ایس توں علاوہ اجلاساں تے لگن والے پیسے‘ دوجے شہراں وچ آن جان لئی فری جہاز دی ٹکٹ ملدی اے۔ اک اندازے موجب ایہ کمیٹیاں ہن تک کھرباں روپیے دا ددھ چنگھ چکیاں نیں۔ جے ایہناں کٹیاں دی رسی نوں گھٹ نہ کیتا گیا تے ایہ کٹے انج ای کھرباں روپیاں دا ددھ چنگھدے رہن گے۔ کیہ ڈھڈ تے پتھر بنھن تے کفایت شعاری لئی اقوال زریں صرف عوام لئی ای نیں؟۔٭٭