طالبان دی کامیابی

پاکستان نے افغانستان لئی سب توں زیادہ قربانیاں دتیاں نیں تے اج
وی تقریباً 20 لکھ دے نیڑے افغان مہاجرین پاکستان وچ آباد نیں

رابعہ رحمٰن

طالبان دے افغانستان تے خاص طور دارالحکومت کابل اُتے اینی جلدی تے آسانی نال قبضے نے دنیا نوں حیرت وچ پا دتا اے، امریکی صدر بائیڈن نے جدوں اقتدار سنبھالن دے بعد افغانستان توں امریکی تے اتحادی فوج دے انخلا دا اعلان کیتا سی تے عام خیال ایہو سی کہ اشرف غنی دی حکومت افغان فوج دی مدد نال نظام حکومت چلاندی رہوے گی باوجود ایس دے کہ ایہہ خدشہ بہرحال موجود سی کہ افغان طالبان ہن اپنی کاروائیاں وچ مزید شد پیدا کرن گے ایہہ تے سنیا سی کہ تاریخ اپنے آپ نوں دہراندی اے پر ایس طرح حالات کروٹ لین گے شاید کسے دے وہم و گمان وچ وی نہیں ہوئے گا۔ اکتوبر 2001 وچ طالبان دی شکست دا اعلان کردے ہوئے اوس ویلے دے امریکی صدر جارج بش نے دنیا نوں نوید سنائی سی کہ طالبان دا کالا دور ہن کدی واپس نہیں آئے گا تے افغان عوام ہن آزادی نال اپنی مرضی دے مطابق زندگی لنگھا سکن گے۔ دو دہائیاں اُتے مشتمل ایس جنگ دے دوران تقریباً دو لکھ دے نیڑے افغانیاں دی زندگیاں گئیاں جنہاں وچ عام شہری، طالبان، جنگجو تے افغان سکیورٹی فورسز دے بندے شامل سن جد کہ تن ہزار توں ودھ امریکی تے اتحادی فوجی وی ہلاک ہوئے ،ایس دے علاوہ امریکہ نے وی ایس جنگ اُتے تقریباً 3 ٹریلین ڈالر خرچ کیتے، افغان آرمی نوں از سر نو منظم کیتا، تربیت دتی تے جدید اسلحے نال لیس کیتا، بوہت سارے ترقیاتی منصوبے مکمل کیتے تے کجھ اُتے کم ہن وی جاری اے۔ افغانستان نوں جدید ترین اسلحے دی تجربہ گاہ بنایا لوک اودوں وی ایہو کہندے رہے کہ امریکہ تے ایس دے اتحادی افغانستان دی تاریخ تے ایتھے دے زمینی حقائق نال واقف نہیں اوہ افغانستان نوں وی عراق، شام، فلسطین تے لیبیا ای سمجھدے رہے۔ ایہناں 20 ورھیاں دے دوران شاید ای کوئی دن انج دا ہوئے جدوں طالبان نے ملک دے کسے نہ کسے حصے وچ کارروائی نہ کیتی ہوئے۔ طالبان دے خلاف بھرپور طاقت دا استعمال کیتا گیا تے ایہناں دی ساری اعلیٰ قیادت نوں بار بار نشانہ بنایا گیا پر ایہناں دے پایہ استقلال وچ کمی نہیں آئی اوہ اپنے آپ نوں بار بار منظم کردے رہے تے اعلیٰ حکمت عملی دے تحت اپنی کاروائی نہ کیتی ہوئے۔ طالبان دے خلاف بھرپور طاقت دا استعمال کیتا گیا تے ایہناں دی ساری اعلیٰ قیادت نوں بار بار نشانہ بنایا گیا پر ایہناں دے پایہ استقلال وچ کمی نہیں آئی، اوہ اپنے آپ نوں بار بار منظم کردے رہے تے اعلیٰ حکمت عملی دے تحت اپنی کاروائیاں نوں جاری رکھیا۔ جدوں امریکہ نے افغانستان توں اپنی باقی ماندہ فوج دا انخلا شروع کیتا تے طالبان نے وی اپنی پیش قدمی شروع کر دتی، ایتھے ایہہ گل قابل ذکر اے کہ امریکی فوج پہلے وی بگرام، قندھار تے کجھ اہم شہراں تیکر محدود سی جد کہ ملک دے طول عرض وچ سکیورٹی دی ذمہ داریاں افغان آرمی دے ہتھ وچ سن۔ طالبان اک دے بعد دوجا شہر تے قصبہ فتح کردے ہوئے آخر کار کابل تیکر اپڑ گئے تے اوتھے دا کنٹرول وی سنبھال لیا، ارباں ڈالر دی مدد نال منظم کیتی گئی افغان آرمی ریت دا ڈھیر ثابت ہوئی تے طالبان نے بغیر کسے قابل ذکر مذاحمت دے پورے ملک دا کنٹرول سنبھال لیا۔شمالی اتحاد نال جڑے لوکاں ولوں وی کسے قسم دی مزاحمت نہ کرنا تے طالبان ولوں مجموعی خیر سگالی دے جذبے دا اظہار وی یقینا حیران کن اے۔ دنیا دی تاریخ وچ شاید ای کوئی مثال انج دی ملدی ہوئے جتھے ایس طرح نال اک گروہ نوں بھرپور فوجی کارروائی دے ذریعے باہر کڈ دتا تے فیر 20 ورہے دے بعد اوہ ای گروہ پہلے توں زیادہ طاقت دے نال واپس آیا ہوئے۔ امریکہ لئی ایہہ گل یقینی طور اُتے سوچن دی اے کہ ایہنوں دوجی جنگ عظیم دے بعد ویت نام ، عراق تے ہن افغانستان وچ بھرپور ہزیمت چکنی پئی اے تے بھاری مالی و جانی نقصان دے بعد پسپا ہونا پیا، جے مقاصد صرف وقتی سن تے فیر وی شرمندگی دی گل اے، افغانستان دی تیزی نال بدلدی ہوئی صورتحال نے خطے وچ بوہت غیر یقینی جہی صورتحال پیدا کر دتی اے۔ جتھے اک پاسے دنیا مجموعی طور اُتے تشویش دا شکار نظر آندی اے تے دوجے پاسے طالبان دے ہن تیکر دے رویے تے حکمت عملی نے وی سب نوں حیران کر دتا اے۔ مجموعی تاثر ایہو سی کہ طالبان ماضی وانگوں شدت پسند رویہ اپنائون گے تے قتل و غارت دا اک نواں بازار گرم ہوئے گا پر ہن تیکر انج نہیں ہویا تے طالبان دی قیادت نے بوہت ذمہ داری تے رواداری دا مظاہرہ کیتا اے جو کہ اک انتہائی خوش آئند گل اے پچھلے 20 ورھیاں دے دوران طالبان دی اک نویں نسل پیدا تے جوان ہو چکی اے تے لگدا ایہو اے کہ اوہناں نے وی حالات توں سبق سکھیا اے ایہو وجہ اے کہ خطے دے ملکاں نے وی خاص طور تے بین الاقوامی برادری نے بالعموم ہجے تیکر زمینی پیش رفت اُتے محتاط نقطہ نظر اپنایا ہویا اے طالبان ترجمان تے ممکنہ صدر عبدالغنی برادر نے وی بوہت حوصلہ افزاء عام معافی دا اعلان تے خواتین سنے ایہناں دے حقوق دے تحفظ دے اعلانات یقینا بوہت حوصلہ افزاء نیں جنہاں نال طالبان دا اک مجموعی تاثر ابھر کے ساہمنے آیا اے۔
پاکستان افغانستان دا نہ صرف اک قریبی گوانڈھی اے بلکہ تاریخی اعتبار نال وی پاکستان تے افغان عوام دے بوہت قریبی مذہبی تے سماجی رابطے نیں، پاکستان نے افغانستان لئی سب توں زیادہ قربانیاں دتیاں نیں تے اج وی تقریباً 20 لکھ دے نیڑے افغان مہاجرین پاکستان وچ آباد نیں جوکہ دنیا وچ کدھرے وی مہاجرین دی سب توں وڈی تعداد اے۔ پچھلے 20 ورھیاں دے دوران پاکستان نے وی افغان جنگ دی بوہت بھاری قیمت چکائی اے تقریباً ستر ہزار پاکستانیاں نے اپنی جاناں دا نذرانہ پیش کیتا اے جد کہ مالی نقصان دا اندازہ تقریباً 50 بلین ڈالر توں وی زیادہ اے ساڈے ازلی دشمن ہندوستان نے وی افغانستان دی جنگ دے دوران اوتھے دی سرزمین نوں ساڈے خلاف بھرپور طریقے نال استعمال کیتا اے تے اج طالبان دی حیرت انگیز کامیابیاں اُتے ہندوستان ایس لئی چیخ و پکار کر رہیا اے۔ پاکستان دی فوج تے انٹیلی جنس اداریاں نے افغان امن عمل تے مذاکرات دے دوران بھرپور تے قابل ستائش کم کیتا اے۔ امید اے کہ افغان طالبان ہن دوست تے دشمن وچ تمیز کردے ہوئے پاکستان دے مفادات دا بھرپور تحفظ کرن گے۔ساڈی حکومت نوں بہرحال جلد بازی وچ کوئی فیصلہ نہیں کرنا چاہیدا تے بھرپور مشاورت نال اپنی افغان پالیسی نوں از سر نو ترتیب دینا چاہیدا اے، کجھ افغان طالبان دے پاکستان تے پشتون علاقیاں دے بارے وچ بیانات تشویش دا باعث نیں جس نوں نظر انداز نہیں کیتا جا سکدا۔ طالبان دی کامیابی اُتے فی الحال جشن منان دی بجائے ویکھو تے انتظار کرو دی پالیسی اختیار کیتی جائے تے بہتر ہوئے گا طالبان دی قیادت نے بہرحال اک گل سچ ثابت کر دتی اے کہ جے اللہ اُتے ایمان تے یقین ہوئے تے کوئی منزل وی مشکل نہیں۔