دلیپ تے دیوداس

امرجلیل

اج گلاں ہون گئیاں دلیپ کمار دے بارے‘ دلیپ دے حوالے نال اسیں سب توں پہلاں گل کراں گے اپنے رویاں دی‘ 1947ء وچ انگریز سرکار نے ہندوستان دی ونڈ کیتی سی‘ تے پاکستان وجود وچ آیا سی اودوں دلیپ کمار دی دوجی یاں تریجی فلم جگنو ریلیز ہوئی سی۔ فلم جگنو میں بند روڈ تے واقع رادھے سینما وچ ویکھی سی۔ متروکہ جائیداد دے طور تے رادھے سینما جہڑے صاحب نوں ملیا سی‘ اوہناں نے رادھے سینما دا ناں بدل کے ناز سینما رکھیا سی۔ اج کل ناز سینما دی تھاں کپڑے لتے دی مارکیٹ اے۔ سپرہٹ فلم جگنو دے ریلیز ہون دے بعد دلیپ کمار لئی بے پناہ شہرت دے بوہے کھل گئے سن۔ ایہدے بعد دلیپ کمار نے پرت کے کدی نہیں ویکھیا۔ ہر ورھے دلیپ دی اک دے بعد اک سپرہٹ فلماں ریلیز ہون لگیاں‘ جوگن‘ انداز‘ دیدار‘ شہید‘ داغ‘ بابل‘ ہلچل وغیرہ۔
1954ء وچ‘ یعنی اج توں 66 ورھے پہلاں دلیپ دی معرکہ آرا فلم دیوداس ریلیز ہوئی سی۔ بنگالی ادب دے بے مثال ادیب سرت چندر چیٹرجی دے ناول دیوداس تے مبنی فلم دلیپ کمار دی زندگی دی علامتی فلم ثابت ہوئی۔ میں کئی واری ناول دیوداس پڑھ کے ویکھیا۔ کئی واری میں فلم دیوداس ویکھی۔ میں محسوس کیتا کہ سرت چندر نے ناول دیوداس دلیپ کمارلئی لکھیا سی۔ مینوں ایہ وی محسوس ہویا کہ دیوداس دا کردار نبھان لئی دلیپ کمار نے جنم لیا سی۔ اوہناں دیہاڑیاں کالج وچ سی دلیپ میرے لئی رول ماڈل‘ میرے ہیرو بن دے گئے۔ عظیم وکٹ کیپر بیٹس مین امتیاز احمد دی شخصیت دا جس طرح باریک بینی نال میں مطالعہ کیتا سی تے اوہ میرے ہیرو بن گئے سن۔ بالکل اوسے طرح دلیپ دی شخصیت دا مطالعہ کردے ہوئے میں محسوس کیتا کہ میں دلیپ دے ظاہر تے باطن نوں سمجھن دی کوشش نہیں سی کر رہیا۔ سگوں اک ناول پڑھ رہیا سی دلیپ اپنی ذات وچ مکمل ناول سن۔ جدوں تسیں حیران ہوندے او اودوں آگاہی دے بوہے اپنے آپ کھل جاندے نیں۔ سرت چندر دا ناول دیوداس 1913 وچ چھپیا سی۔ پنج ورھے بعد 1922ء وچ دلیپ پیدا ہوئے سن مینوں نہیں پتہ کہ فلم دیوداس وچ دیوداس دا کردار کرن توں پہلاں دلیپ کمار نے کنی واری ناول دیوداس دا مطالعہ کیتا سی۔ پر دلیپ دی عادت سی کہ اوہ فلم وچ کم کرن توں پہلاں فلم دے سکرپٹ‘ سکرین پلے دا چنگی طرح مطالعہ کردے سن۔ مکالمیاں وچ تبدیلی دی اجازت لیندے سن۔ اوہ اینی واری سکرپٹ‘ مکالمے تے سکرین پلے پڑھدے سن کہ فلم وچ تحلیل ہو جاندے سن۔ فلم دی کہانی دا جیوندا جاگدا کردار بن جاندے سن پچھلے اک سو ورھے توں سرت چندر چیٹرجی دا ناول دیوداس وکھووکھ زباناں وچ چھپ رہیا اے۔ ناول تے اج تک سٹیج ڈرامے‘ سیریل تے فلماں بن رہیاں نیں۔ کجھ ورھے ہوئے‘ شاہ رخ خان نے فلم دیوداس وچ دیوداس دا کردار ادا کیتا سی۔ دلیپ کمار دی فلم دیوداس توں بہت پہلاں کے ایل سہگل نے فلم دیوداس وچ دیوداس دا رول کیتا سی۔ اپنے گانے سہگل نے آپ گائے سن۔ ان گنت سٹیج ڈرامیاں تے بنگالی ٹیلی ویژن سیریلز آن دے بعد انمان یقین وچ بدل جاندا اے کہ سرت چندر نے ناول دیوداس دلیپ کمار لئی لکھیا سی تے ایہ کہ دیوداس نوں ناول دے پنیاں چوں کڈھ کے زندہ و جاوید کرن لئی دلیپ کمار نے جنم لیا سی۔
دلیپ نوں انگریزی تے اردو ادب تے دسترس سی ابتدائی فلماں ندیا کے پار‘ آرزو‘ شبنم اور شہید وچ اوہناں دی ہیروئن سن کامنی کوشل‘ کامنی کوشل بڑی پڑھی لکھی تے ادبی ذوق رکھن والیاں سن۔ نرم تے شائستہ لہجے وچ بولدیاں سن۔ بڑی سوہنی سی‘ اوہناں دیہاڑیاں انگریزی فلم مخزن فلم فیئر وچ دلیپ تے کامنی دے انوکھے رومان دیاں کہانیاں تے قصے چھپدے رہندے سن۔ قصے کہانیاں پڑھ کے‘ تے اوہناں دوہاں دیاں فلماں ویکھ کے لگدا سی کہ دلیپ تے کامنی اک دوجے لئی پیدا ہوئے سن۔ ایہ گلاں فلم دیوداس بنن توں پنج چھ ورھے پہلے دیاں سن۔ جس المناک سانحے توں دیوداس نوں گزرنا سی دلیپ نوں انج ای المناک سانحے توں چھ ورھے پہلاں گزرنا پیا سی۔ فلم شہید دی شوٹنگ دوران دلیپ تے کامنی وچکار طے ہو چکیا سی کہ فلم شہید مکمل کرن دے بعد اوہ ویاہ کر لین گے۔ المیے دستک نہیں دیندے‘ اچانک نازل ہوندے نیں‘ کامنی کوشل دی وڈی بھین دا انتقال ہو گیا۔ اوہ دو بچے چھڈ گئی سی بچیاں دی پرورش لئی فیملی نے منت سماجت کرکے کامنی نوں اپنے بھنوجے نال ویاہ کرن لئی تیار کر لیا۔ دلیپ تے کامنی دیوداس تے پاروتی وانگوں ہمیشہ لئی وکھ ہو گئے۔ کامنی کوشل ایس ویلے 95 ورھے دیاں نیں۔ پچھلے دیہاڑیاں دلیپ کمار دے انتقال تے میڈیا دے سوال دا ٹُٹے ہوئے لہجے وچ جواب دیندے ہوئے کامنی نے کہیا سی لوک سانوں دوہاں نوں اکٹھے ویکھ کے خوش ہوندے سن۔
فلم دیوداس وچ دیوداس دا ناقابل فراموش کردار کرن توں بہت پہلاں دیوداس‘ دلیپ کمار دے اندر‘ اوہناں دے شعور تے لاشعور وچ موجود سی۔ کامنی کونشل نوں کھون توں پہلاں دلیپ نوں فلم میلہ وچ موہن دا کردار ادا کردے ہوئے بچپن دی محبت منجو توں بچھڑنا پیا سی۔ دیوداس دی پاروتی وانگوں منجو نوں وی اک بڈھے نال ویاہ دیندے نیں۔ منجو دا کردار نرگس نے کیتا سی۔ اج مینوں لگدا اے کہ فلم میلہ وچ محمدرفیع دا گایا ہویا گیت یہ زندگی کے میلے دنیا وچ کم نہ ہوں گے‘ افسوس ہم نہ ہوں گے۔ دلیپ دی ترجمانی کردا اے دلیپ کمار اپنے آخری دیہاڑیاں تک دیوداس سن۔ خاموشی نال تے کدی مسکرا کے المیے اپنا لیندے سن۔ دلیپ دے حوالے نال ہور گلاں ہون گئیاں پر اگلے کالم وچ‘ تہانوں سن کے حیرت ہووے گی کہ دلیپ پنجاہ ورھے تک NAB دے سرکردہ رہے سن۔ ٭٭