غازیاں‘ جانثاراں تے شہیداں نوں سلام

طلعت عباس خان

یوم دفاع ہر ورھے پورے ملک وچ جوش و جذبے نال منایا جاندا اے۔ ایہ دن اوہناں دی یاد دواندا اے جو چھ ستمبر 1965ء دی پاک بھارت جنگ دے موقعے تے سرحداں دی راکھی کردے ہوئے شہید ہوئے سن۔ ایہ اوس جذبہ دی یاد دواندا اے جہدے وچ شہری نے اپنا کردار ادا کردے ہوئے ایہ جنگ جتی سی۔ چھ ستمبر دی رات نوں بھارتی فوج جنگ دا اعلان کیتے بناں پاکستان تے رات دے انھیرے وچ حملہ کر دتا سی۔ دشمن دا ارادہ سی کہ سویرے لہور وچ وڑ کے ناشتہ کراں گے تے شام نوں جم خانہ توں ساریاں نوں خبر دیاں گے پر پاک فوج تے پاکستانی عوام نے بھارتی فوج نوں لوہے دے چنے چبان نوں دتے سن۔ صدر ایوب خان نے چھ ستمبر دی سویر ریڈیو تے قوم نال خطاب کردے ہوئے آکھیا کہ میرے عزیز ہم وطنو! دشمن نے بڑی چالاکی تے ہشیاری نال رات دے انھیرے وچ ساڈے تے حملہ کر دتا اے۔ اوس ویلے توں ساڈے فوجی جوان ڈٹ کے دشمن دا مقابلہ کر رہے نیں۔ ایہ جنگ ستاراں دیہاڑے تک جاری رہی فیر اسمان نے ویکھیا کہ بھارت دے ارادیاں تے منصوبیاں تے اوس ویلے پانی پھر گیا جدوں وکھووکھ محاذاں تے بھارت نوں منہ دی کھانی پئی۔ چونڈہ دے محاذ تے بھارت نے ٹینکاں نال سیالکوٹ وچ وڑن دی نکام کوشش کیتی سی ایس موقعے تے پاک فوج نے سو توں ودھ ٹینک دشمن دے تباہ کر دتے سن تے کئی ٹینکاں تے پاکستانی فوج نے قبضہ کر لیا سی۔ چونڈہ دا ایہ علاقہ بھارتی ٹینکاں دا پاکستانی فوج نے قبرستان بنا دتا سی۔ اج وی ایہ علاقہ بھارتی ٹینکاں دے قبرستان دے ناں توں مشہور اے۔ لہور سیکٹر برکی وچ میجر عزیز بھٹی نشان حیدر نے چھ دیہاڑ تک بھارتی ٹینکاں دے سامنے سیسہ پلائی ہوئی کندھ بن کے ڈٹ کے مقابلہ کردے رہے تے باراں ستمبر نوں بھارتی ٹینک دا گولا چھاتی تے لگن نال میجر عزیز بھٹی شہید ہوئے۔ اوس ویلے تک دشمن دے حوصلے ٹٹ چکے سن۔ بھارتی فوج نے لہور تے ستاراں دیہاڑیاں وچ تیراں حملے کیتے پر بھارتی فوج نوں پاک فوج دے جواناں نے لہور وچ نہ وڑن دتا۔
پاکستانی فوج تے عوام دے جوش دا ایہ عالم سی کہ شہری چھتاں تے کھڑے ہو کے فضائی جنگ دے نظارے کردے سن۔ پاکستانی فوج لئی ہر کوئی دعاواں کردا سی۔ گلوکار‘ موسیقار تے قلم کار ساریاں نے اپنا اپنا کردار خوبصورت انداز وچ ایس جنگ وچ نبھایا۔ ایہ میری زندگی دی پہلی جنگ سی۔ گھراں دے باہر گھر دا اپنا مورچہ جہنوں خندق وی کہندے سن اوتھے میں موجود سی۔ چھوٹی فیملی لئی ایل شکل دی خندق تے وڈی فیملی لئی ڈبلیو شکل وچ خندق بنائی جاندی سی۔ جیویں ای سائرن وجدے گھر دے سارے ممبر اپنے اپنے مورچیاں وچ جا کے بہہ جاندے۔ دن نوں بچے ایہناں مورچیاں وچ کھیڈدے۔ مسجداں وچ رمضان ورگا رش ہر نماز وچ ویکھن نوں ملدا سی۔ ہر کوئی اللہ اللہ دا ورد کردا وکھائی دیندا سی۔ گھراں وچ عبادت ہو رہی ہوندی سی۔ ہر کوئی ریڈیو دے نیڑے بہہ کے خبراں سن دا۔ سارے پاکستان دی فوج لئی دعاواں کردے ہر تھاں دی اجہی بلڈنگ جہڑی رات نوں چمک دے رہی ہوندی سی اوہدے تے مٹی مل دتی جاندی سی۔ رات نوں ساریاں لائٹاں بند کر دتیاں جاندیاں۔ رات نوں بی بی سی دیاں خبراں تے سیربین بڑے شوق نال سنے جاندے۔ سارا سارا دن ریڈیو پاکستان تے قومی ترانے سنن نوں ملدے۔ ایس جنگ وچ پاکستان نے دنیا نوں اک نواں ہتھیار روشناس کروایا سی۔ ایہ ہتھیار پہلی واری بھارت خلاف ایس جنگ وچ پاکستان نے ورتیا سی۔ ایس ہتھیار دا ناں قومی جوش و ولولہ سی۔ جنگ دے موقعے تے قومی ترانے لکھے تے گائے۔ ملی نغمے لکھ کے گا کے اپنے جذبہ حب الوطنی دا یادگار ثبوت دیندے سن۔ اوہ اج وی ساڈے دِلاں وچ محفوظ اے۔ ایس جنگ وچ پاکستانی فوج نے جس جرأت تے بہادری دلیری دا مظاہرہ کیتا سی ایہدی مثال اج تک نہیں ملدی۔ ایہ اوہ موقع سی جدوں پوری قوم یک جان سی۔ ایس ستاراں دیہاڑ جنگ وچ کوئی سندھی‘ بلوچی‘ پٹھان‘ پنجابی نہ رہیا۔ سارے پاکستانی سن۔ سب دے سب اک لڑی وچ وکھائی دتے۔ میڈیا نور جہاں نے اپنی آواز دا نذرانہ ترانیاں‘ نغمیا ںدی صورت وچ پیش کیتا۔ ایس جنگ دے بعد نورجہاں نوں ملکہ ترنم دا خطاب دتا گیا سی۔ میڈم نے ان گنت ترانے‘ نغمے تے گیت گائے۔ ایہناں وچ پنجابی دا مشہور نغمہ میریا ڈھول سپاہیا‘ ایہ پتر ہٹاں تے نہیں وکدے ‘ جنگ کھیڈ نہیں ہوندی زنانیاں دی‘ صوفی تبسم‘ مظفروارثی‘ رئیس امروہی‘ تنویر نقوی‘ فیض احمد فیض‘ احسان دانش‘ حمایت علی شاعر‘ جون ایلیا‘ حبیب جالب ورگے شاعراں نے لکھیا تے ایہناں نوں ملک دے مشہور گلوکار اں نے دلوں گایا وی۔ مہدی حسن، نورجہاں، سلیم رضا، نسیم بیگم ، تاج ملتا نی ، احمد رشدی ، مسعود رانا ، روشن آرا بیگم ، ،تاج ملتانی ، عشرت جہاں، شہناز بیگم ، مجیب عالم ، طاہرہ سید ، منیر حسین ، استاد امانت علی ، ناہید نیازی ، عنایت حسین بھٹی، شوکت علی ورگے عظیم گلوکاراں نے قومی نغمے گا کے دلاں نوں گرماندے۔ ایس جنگ وچ فنکاراں‘ گلوکاراں دا کردار قابل دید سی۔ خطہ اے لاہور تیرے جانثاروں کو سلام‘ غازیوں کو شہریوں کو جانثاروں کو سلام بڑا مشہور ہویا۔ ایہ جنگ پاکستان دے ہر شہری نے پاکستانی فوجاں دے نال رَل کے دل نال لڑی تے جواناں نے بہادری دا مظاہرہ کردے ہوئے اپنیاں جاناں دا نذرانہ پیش کیتا۔ ایہ جوش و جذبہ ای سی جنہے پاکستان دی مٹھی بھر فوج نے بھارت دی کئی گنا وڈی فوج نوں شکست دتی سی۔ ڈاکٹر علامہ اقبال نے ٹھیک فرمایا سی:
نہیں ہے نا امید اقبال اپنی کشت ویراں سے
ذرا نم ہو تو یہ مٹی بہت زرخیز ہے ساقی