یتیماںدے آقا……

حضرت ابو ہریرہ توں مروی اے کہ حضور نبی اکرمۖ نے فرمایا: بیوہ عورت تے مسکین دے (کماں) لئی کوشش کرن والا راہ خدا وچ جہاد کرن والے وانگوں اے۔حضور نبی اکرمۖ نے فرمایا: اوہ ایس قیام کرن والے وانگوں اے جہڑا تھکدا نہیں تے اوس روزہ دار وانگوں اے جہڑا افطار نہیں کردا۔ ایہہ حدیث متفق علیہ اے۔ مذکورہ الفاظ مسلم دے نیں۔ حضرت عبداللہ بن دینار فرماندے نیں کہ میں حضرت عبداللہ بن عمر نوں حضرت ابو طالب دا ایہہ شعر پڑھدے ہوئے سنیا:
اوہ گورے مکھڑے والے آقاۖ جہناں دے چہرہ انور دے توسل توں بارش منگی جاندی اے تے تسیںۖ یتیماں دے والی تے بیواواں دا سہارا نیں۔
حضرت عمر بن حمزہ آکھدے نیں کہ حضرت سالم بن عبداللہ بن عمر نے اپنے والد ماجد توں روایت کیتی کہ کدی میں شاعری دی ایس گل نوں یاد کردا تے کدی حضور نبی اکرمۖ دے چہرہ اقدس نوں تکدا کہ ایس (رخ زیبا) دے توسل نال بارش منگی جاندی تے آپۖ (اجے منبر توں) اترے وی نہیں سی کہ سارے پرنالے وگن لگدے۔ مذکورہ بالا شعر حضرت ابو طالب دا اے۔ ایس حدیث نوں امام بخاری’ ابن ماجہ تے احمد نے روایت کیتا اے… صاف پانی دی زیرزمین بورنگ دے سلسلے وچ شکر بلتستان دے ہور اک پنڈ وچ دورہ کیتا جتھے وی ایس کارخیر لئی جاندے نیں پنڈ دے مرد’ زنانیاں ‘بچے اکٹھے ہو جاندے نیں۔ اوہناں دے شکرگزار چہریاں اتے رب دی احسان مندی دے جذبات سانوں ہور تقویت پہنچاندے نیں۔ پہاڑاں دے رہن والیاں دی زندگی بہت کٹھن اے مگر ہسدے مسکراندے قناعت پسند چہرے ساڈی ساری تھکاوٹ دور کر دیندے نیں۔ پنڈ دے پیارے پیارے بچیاں وچ اک بچے نے سارے ویلے ساڈی توجہ اپنے ول کرائے رکھی۔ اک بازو وچ بیساکھی پھڑے لنگڑاندا ہویا اوہ وی بچیاں دے نال خموش کھڑا پرامید نظراں نال سانوں تک رہیا سی جیویں اوہنوں وی اوہدے پنڈ وچ صاف پانی دا چشمہ پھٹن دی قوی امید ہووے۔ اٹھ سال دے لگ بھگ عمر ہووے گی ا وہدی اینا پیارا بچہ اکھاں وچ عجیب جئی اداسی لئے جیویں ساڈے دل وچ کھب گیا ہووے۔ کول کھلوتے اک مقامی باشندے نے جدوں ساڈا اضطراب ویکھیا تے دسیا ایس بچے دا پیو فوت ہو چکیا اے۔ ایہدے نال کھڑی کڑی اوہدی بھین اے۔ ماں نے دوجا ویاہ کر لیتا اے۔ دونویں یتیماں نوں غریب بڈھے دادا دادی پال رہے نیں۔ ایہہ سن کے دل ہور ڈب گیا تے اسیں اگے ودھ کے دونواں نوں اپنے نال لا لتا۔ اوہناں دے گھر جان دی خواہش کیتی۔ معذور بچہ بیساکھیاں دے سہارے ساڈے اگے چلداجا رہیا سی ۔ ایہہ جانے بغیر کہ پروہنے اوہدے گھر کیوں جانا چاہندے نیں۔ سارا پنڈ ساڈے نال ٹر پیا تے اسیں اوہدی بڈھی مسکراندی ہوئی دادی دے کول جا پہنچے۔ بچہ مسلسل سانوں تکدا جا رہیا سی۔ اوہدی بھین وی اپنی ننھی اوڑھنی سمیٹے بھرا دے نال کھڑی رہی۔ دادی نال بغلگیر ہوئے مگر اوہدی شکر گزار اکھاں وچ ویکھن دی جسارت نہیں سی۔ رب نوں سرگوشی وچ کجھ عرض کیتا تے معذور یتیم عباس تے ننھی بھین نوں پیار کر کے لوٹ آئے۔ کنے ای دکھی ضرورتمند گھرخاندان اپنے اگلے کسے دورے دے انتظار وچ اداس چھڈ آندے نیں مگر دل وی تے نال نہیں لے کے آندے بس خالی وجود لیتے لہور تے فیر نیویارک لوٹ جاندے نیں۔ بدن جتھے وی لے جائو روح پہاڑاں توں واپس آن توں ہن راضی نہیں۔ یتیمی دا کرب آقاۖ توں ودھ کون محسوس کر سکدا اے۔ قرآن حکیم دی سورہ البقرہ وچ ارشاد اے کہ لوک آپۖ نوں پچھدے نیں کہ اللہ دی راہ وچ کیہ خرچ کرئیے۔ فرما دیو کہ جس قدر وی مال خرچ کرو (درست ہے) مگر اوہدے حقدار تہاڈے ماں پیو نیں تے قریبی رشتے دار نیں تے یتیم نیں تے محتاج نیں تے مسافر نیں تے جہڑی نیکی وی تسیں کردے او بے شک اللہ اوہنوں خوب جانن والا اے۔ (سورہ البقرہ آیت 215سماجی)
بہبود دا بنیادی مقصد معاشرے دے محتاجاں’ بے کساں’ معذوراں’ بیماراں’ بیوا’ یتیماں تے بے سہارا افرا ددی دیکھ بھال تے اوہناں دی فلاح و بہبود اے۔ ایہہ مقصد اوسے صورت حاصل ہو سکدا اے جدوں ایسے لوکاں دی ضرورت تے معذوری دا خاتمہ کر کے معاشرے وچ دولت تے ضرورت دے درمیان توازن پیدا کیتا جاوے۔ جہڑے لوک معاشرے توں غربت تے افلاس تے ضرورت و احتیاج دور کرن لئی اپنا مال و دولت خرچ کردے نیں۔ اللہ تعالیٰ اوہناں دے خرچ نوں اپنے ذمے قرض حسنہ قرار دیندے نیں۔ نال ای ایس گل دی وی ضمانت دیندے نیں کہ اللہ دی راہ وچ خرچ کیتے گئے مال نوں کئی گنا ودھا کے دتا جاوے گا۔