سندھ دا مقدمہ

بدین وچ تیل’ گیس تے کوئلے دے وسائل نیں۔ ایہ شہر سندھ دی تریخ جناں پرانا اے۔ بدین ماضی وچ بہت اہم رہیا اے۔ مورخین دے مطابق مرزا عیسیٰ دے دو بیٹے مرزا صالح تے مرزا باقی دے وچکار 970 وچ سرزمین بدین تے جنگ لڑی گئی۔ ایس جنگ وچ مرزا باقی بیگ نوں شکست ہوئی۔ ایہدے بعد بکھر والے سلطان محمود نے تے مرزا باقی بیگ دی مدد نہ کیتی پر بدین دے رہائشی سورما مرید جت نے فاتح مرزا صالح نوں تلوار نال پاش پاش کر دتا۔ ایس طرح مرزا باقی بیگ دی بدترین تے حکمرانی قائم ہو گئی۔ مرزا باقی بیگ دی وفات دے بعد مرزا جانی بیگ حکمران بنیا۔ بدین نوں لاڑکانہ دا دل وی کہیا جاندا اے۔ ایہ بندرگاہواں دا دیس اے۔ ایتھے تجارت خوب ہوندی رہی اے۔ سکندراعظم دیاں فوجاں نے ایتھے قدم جمان دی کوشش کیتی سی پر بدین دی جت تے ملاح قوم دے بہادراں نے ایہ کوشش نکام بنا دتی۔ 1870 وچ مددخان پٹھان نے بدین نوں ساڑ کے سواہ کر دتا۔ تریخ دسدی اے کہ سندھ دے کئی بہادر حکمراناں دا تعلق ضلع بدین دے علاقیاں نال سی۔ تحصیل فاضل راہو وچ ماڑی وسابو تے پٹیل نال جڑی مسلمان آبادی تے مسجد دے آثار تریخ آپ بیان کردے نیں۔ آسیلی دی مسجد دے بوہے تے جو سکے لگے نیں اوہ محمد شاہ رنگیلا دے دور دے نیں۔ ایتھوں دے پٹیل دریا تے پران ندی دا ذکر تے شاہ عبداللطیف بھٹائی نے وی کیتا اے۔ ضلع بدین دے قصبے گلاب لغاری تو ںدو کلومیٹر دور ضلع ٹنڈواللہ یار تے ضلع بدین دے سنگھ تے اگھامانو اے یعنی اگھم کوٹ دا تریخی مینار۔ اگھم کوٹ بڑا قدیمی تے تریخی مقام اے پر حکومت دی توجہ توں محروم اے۔ راجہ اگھم لوہانو سنے کئی تریخی حقائق اگھم کوٹ نال ملدے نیں ایتھے قلعہ وی اے۔ سندھ دے نامور محقق’ ادیب’ شاعر’ افسانہ نگار تے سندھی زبان دے ماہر ڈاکٹر عبدالجبار جونیجو بدین دے رہن والے سن۔ ایسے طرح سندھی زبان دے نامور شاعر’ صحافی’ ڈرامہ نگار تے سندھی ادبی بورڈ دے جریدے مہران دے ایڈیٹر رہن والے شمشیر الحیدری وی بدین دے واسی سن۔ آزادی لئی لڑن والی انقلابی رہنما مائی بختاور لاشاری شہید ضلع بدین دی تحصیل ٹنڈوباگو دے پنڈ دودوخان سرکانی وچ پیدا ہوئیاں۔ تنزیلہ قمبرانی سندھ اسمبلی دی رکن نیں۔ بدین نال تعلق رکھن والی تنزیلہ قمبرانی شیدی قبائل دی پہلی خاتون نیں جو ممبر سندھ اسمبلی بنیاں نیں۔ شیدی لوک مشرقی افریقی نسل نال تعلق رکھدے نیں۔ ایہ صدیاں پہلے افریقہ توں ایتھے آ کے آباد ہوئے سن۔
بدین توں دو سیاسی جوڑیاں مشہور نیں۔ پاکستان وچ پہلی خاتون سپیکر قومی اسمبلی دا اعزاز پان والی ڈاکٹر فہمیدہ مرزا تے اوہناں دے شوہر سابق وزیر داخلہ سندھ ڈاکٹر ذوالفقار مرزا نے بڑی شہرت پائی۔ اوہناں دے صاحبزادے حسنین مرزا وی سندھ اسمبلی دے رکن نیں۔ دوجی جوڑی سیدعلی بخش شاہ المعروف پپوشاہ تے اوہناں دی بیوی یاسمین شاہ نیں۔ پپوشاہ ایم پی اے رہے نیں جد کہ یاسمین شاہ سینیٹر رہیاں۔
دوستو! میں کوشش کیتی اے کہ تہانوں سندھ بارے متعارف کروا سکاں۔ سندھ دے چھوٹے وڈے شہراں’ اوتھوں دیاں داستاناں’ شیواں’ شخصیات تے کہانیاں نوں تہاڈے سامنے رکھ سکاں۔ میں کوشش کیتی کہ سندھ دی عظیم دھرتی دی تہذیب و ثقافت’ تریخ تے ادب نوں تہاڈے سامنے پیش کراں۔ ایس پورے مقدمے وچ کجھ مسئلیاں دی نشاندہی وی کیتی’ کجھ تجویزاں وی دتیاں نیں۔ اک گل رہ گئی سی اوہ وی کردا جاواں کہ ون یونٹ دے خاتمے تے سندھ دی دو یونین کونسلاں ماچھکہ تے فتح پور کھروڑ یعنی اسٹیٹ آف ماچھکہ نوں پنجاب دے ضلع رحیم یار خان وچ شامل کر دتا گیا سی۔ ارباب اقتدار ایس علاقے نوں سندھ دے ضلع گھوٹکی وچ شامل کر دین تاں جے ایتھوں دے لوکاں دا دکھ درد تے احساس محرومی ختم ہو سکے۔٭