پاک سعودیہ بہتر ہوندے تعلقات

پاکستان بدترین معاشی حالات نال دو چار ضرور اے پر عسکری قوت دے حوالے نال دنیا دی دسویں طاقت اے

تحریر حمیداللہ بھٹی

آرمی چیف قمر جاوید باجوہ تے وزیراعظم عمران خان دا حالیہ دورہ سعودی عرب نہایت اہمیت دا حامل اے پاکستان دی دو اہم شخصیات دی آمد نال ریاض تے اسلام آباد دے تعلقات وچ موجود سرد مہری ختم ہو رہی اے تے ایہہ امکان ودھ گیا اے کہ مستقبل وچ دونویں ملک اک وار فیر علاقائی تے عالمی سطح اُتے یک آواز ہون گے۔ ایس توں پہلاں بھارت ولوں کشمیر دی حیثیت تبدیل کیتے جان والے متنازعہ فیصلے اُتے پاکستان دے سخت رد عمل توں پاک سعودی تعلقات کشیدہ ہو گئے حالات ایس نہج اُتے پہنچ گئے کہ معاشی سہارے لئی موجودہ حکومت نوں دتے سعودیہ نے تن بلین ڈالر دی واپسی دا تقاضہ کر دتا گل ایتھوں تیکر ای محدود نہ رہی اسلام آباد نوں ادھار تیل دین دے معاہدے دی تجدید کرن توں وی انکار کر دتا ایہہ فیصلے تے طرز عمل پاکستان لئی تعجب دا باعث بنے پر موجودہ ملاقاتاں بدگمانیاں ختم ہون دی نوید سناندی محسوس ہوندی اے پر لوڑ ایس امر دی اے کہ پاکستان سعودی دی سلامتی نوں پیش آئے خطرات وچ تعاون دی دیرینہ پالیسی تے جاری رکھے پر افغانستان دے متعلق امریکی فرمائش دی تعمیل لئی سعودی قیادت دا دبائو قبول کر کے اپنے لئے خطرات ودھان توں گریز کرے۔
پاکستان بدترین معاشی حالات نال دو چار ضرور اے پر عسکری قوت دے حوالے نال دنیا دی دسویں طاقت اے دوجے پاسے مالی لحاظ نال مستحکم سعودی عرب نوں دفاعی حوالے نال کئی چیلنجز درپیش نیں اک پاسے حوثی باغیاں ولوں حملے جاری نیں تے اوہناں نے امن لئی مذاکرات دی میز اُتے بیٹھن توں انکار کر دتا دوجے پاسے سعودیہ نوں انسانی حقوق دے حوالے نال امریکی دبائو نوں سامنا اے ولی عہد محمد بن سلیمان دی کجھ پالیسیاں بلخصوص صحافی جمال خاشقجی دی ترکی وچ ہلاکت نال امریکہ سعودی تعلقات کھنچائو آ گیا اے ممکن اے ایس لئی ممکن اے ریاض تے اسلام آباد بدلدے عالمی منظر نامے دی وجہ نال نیڑے آ رہے ہون یا دونواں نوں چینی بلاک نیڑے لیان دی وجہ بنیا ہوئے پر اک گل طے وے کہ پاک سعودیہ بہتر ہوندے تعلقات وچ کوئی ابہام نہیں رہیا تے لنگھے کجھ ورھیاں دے دوران کجھ وجوہ نال باہمی تعلقات وچ رونما ہون والی سرد مہری تیزی نال ختم ہو ئی اے تے دونویں ملک علاقائی، و عالمی معاملات وچ اک دوجے دی حمایت و معاونت دے از سر نو عہد و پیمان کرن لگے نیں پاکستان دی عسکری و سویلین قیادت نوں سعودی قیادت نال قریبی رابطے بحال کرن وچ کامیابی ہوئی اے اگلے مہینے ولی عہد محمد بن سلیمان دی پاکستان آمد نال اتفاق و اشتراک دا سفر مزید آسان ہو جائے گا۔
پاکستان تے سعودی عرب باہمی اشتراک نال اک دوجے دی مشکلات گھٹ کر سکدے نیں مثال دے طور اُتے اک اندازے دے مطابق اگلے 10 ورھیاں دے دوران سعودی عرب نوں تعمیر و ترقی لئی اک کروڑ افرادی قوت درکار ہوئے گی جے وعدے دے مطابق مطلوبہ ضرورت دا زیادہ تر حصہ پاکستان توں لیا جاندا اے تے نہ صرف پاکستانی بے روزگار بندیاں نوں چنگا روزگار ملے گا بلکہ ترسیلات زر وچ نمایاں وادھا ہون نال ملک دی معاشی مشکلات وچ کمی آئے گی۔ عمران خان تے ولی عہد شہزادہ محمد بن سلیمان نے اک مفاہمتی یادداشت اُتے وی دستخط کیتے نیں جس دے تحت دونویں ملکاں دے وچکار اک اعلیٰ سطح دی کوارڈی نیشن کونسل بنائی گئی اے جیہڑی تعاون دے شعبیاں دی نشاندہی کرن دے نال قریبی رابطے وچ بہتری لیائے گی انفراسٹرکچر نوں بہتر بنان تے آبی وسائل دی ترقی لئی سعودی ڈویلپمنٹ فنڈ نال سعودی عرب پاکستان نوں پنج سو ملین ڈالر دیوے گا ولی عہد نے سعودیہ دی جیلاں وچ بند پاکستانی قیدیاں دے جرمانے ادا کرن لئی ذاتی گروہ توں سوا کروڑ ریال وی دتے نیں جس نال ایس تاثر نوں تقویت ملی اے کہ دونویں برادر مستحکم بنان وچ کردار ادا کر سکدے نیں کیوں جے 27 اپریل نوں یونین نے پاکستان نوں دتی جان والی جی ایس پی پلس دی سہولت اُتے اعتراض کردے ہوئے ایس معاہدے اُتے نظر ثانی دی قرار داد بھاری اکثریت نال پاس کیتی اے جس نال پاکستان نوں برآمدات دے حوالے نال کئی رعایتاں ختم ہون دا امکان ودھ گیا اے تاں لوڑ ایس امر دی اے کہ پاکستان انج دے اسلامی ملکاں ول توجہ مبذول کرے جتھے مال دی کھپت دے امکانات روشن ہون۔ ایس توں علاوہ پاکستان ہتھیار سازی وچ تیزی نال خود کفالت دی منزل ول رواں دواں اے تے اسلامی ملکاں دی دفاعی ضروریات بڑی حد تیکر پوری کرن دے قابل ہو گیا اے پاکستان سعودی تعلقات وچ بہتری دفاعی حوالے نال وی اہم پیش رفت ہو سکدی اے۔
مسلم امہ لئی حالات ساز گار نہیں جس دی وڈی وجہ آپس دی نااتفاقی اے ایسے بنا اُتے فلسطین، کشمیر تے میانمار وچ مسلمان بدترین ظلم و جبر تے نسل کشی دا شکار نیں پر مشرقی تیمور ہوئے یا جنوبی سوڈان دی غیر مسلم اقلیت، ایہناں نوں آزادی دا حق دلوان لئی دنیا اتحاد کر لیندی اے جے مسلمان باہمی نفاق چھڈ کے اک ہو جان تے کوئی وجہ ای نہیں کہ کمزوری دا تاثر ختم نہ ہوئے اپنی گل نہ منوا سکیاں پر صورت حال ایہہ وے کہ بھارت کشمیر دی خصوصی حیثیت دا خاتمہ کردا اے تے پاکستان باوجود کوشش دے 56 اسلامی ملکاں دی تنظیم او آئی سی دا اجلاس تیکر نہیں بلا سکدا عام تاثر ایہہ وے کہ اجلاس نہ ہون دی سعودی نال ساڈے تعلقات دی سرد مہری وجہ بنی تے سعودی قیادت نے اپنی سرمایہ کاری نوں تحفظ دین لئی بھارت دے خلاف گل کرن توں اجتناب کیتا ہن دونویں ملکاں دے بہتر ہوندے تعلقات نال امکان پیدا ہو گیا اے کہ مسلم امہ نوں پیش آئے مسئلے اُتے زبانی جمع خرچ دی بجائے نتیجہ خیز اقدامات ول توجہ دتی جائے گی۔ پاکستان دی معاشی حالت کمزور سہی پر مسلمان ملکاں دی دفاعی ضروریات پوری کرن لئی اہم کردار ادا کر سکدا اے تے سعودیہ جنہوں قومی سلامتی دے حوالے نال بے شمار چیلنج درپیش نیں پاکستان نال تعاون ودھا کے سعودیہ سلامتی نوں لاحق خطریاں توں بے نیاز ہو سکدا اے۔
وزیراعظم دے دورے دی کامیابی دی اہم وجہ آرمی چیف دی موجودگی اے تے سعودی قیادت نے جامنی رنگ دا انتخاب کر کے ایہہ دسیا کہ پاکستانی قیادت دا آنا انج ای اے جویں ملک وچ بہار آ گئی ہوئے۔ حالانکہ صدر زرداری جدوں بادشاہ دی رحلت اُتے افسوس کرن گئے تے پاکستانی وفد نوں ملاقات لئی تیجے دن دا ویلا دتا گیا ایسے دوران جدوں زرداری نوں بھٹو خاندان دے اہم بندے دی طبیعت سخت خراب ہون دی خبر ملی تے اک سویلین دی مدد نال شاہی قیادت نال بمشکل دوجے دن ملاقات دا ویلا مل سکیا پر عمران خان دے استقبال لئی ولی عہد دا خود آنا ثابت کردا اے کہ سعودی قیادت نال تنائو دی کیفیت دا خاتمہ ہو گیا اے پر ظاہری گرمجوشی وچ عسکری قیادت دا ہتھ کسے طور نظر انداز نہیں کیتا جا سکدا پر کشمیر نوں بلائے طاق رکھن دی فرمائش دی تعمیل مناسب نہیں ہوئے گی کیوں جے معاہدیاں دے ثمرات لئی لمبا انتظار ممکن اے پر بھارت جہے شاطر ولوں پیدا کیتی جان والی بدگمانیاں دونواں برادر ملکاں لئی سود مند نہیں۔