آبادی دے مسائل

رابعہ رحمن

تیجی دنیا دے ملکاں دے مسائل نہ صرف زیادہ نیں بلکہ خطرناک حد تیکر ودھدے چلے جا رہے نیں باوجود ایس دے کہ ایہناں مسئلیاں لئی نہ صرف رقم مختص کیتی گئی اے بلکہ عملی طور اُتے وی بوہت کجھ کیتا جاندا اے پر فیر وی کجھ مثبت نتیجے ویکھن وچ نہیں آ رہے ۔ مثبت نتائج نہ نکلن وچ سب توں وڈا عمل دخل کمزور حکمت عملی تے ساڈا خود اپنے آپ نال مخلص نہ ہونا اے۔ تیجی دنیا دے مسئلے کیہ نیں؟ سب توں وڈا مسئلہ تے آبادی دا اے۔ آبادی دے بعد جے ملک دے مسائل اُتے اک طائرانہ نظر پائی جائےتے تعلیمی پسماندگی، بیروزگاری، بیماری، مہنگائی، وسائل دی کمی، ذرائع آمد ورفت ، زرمبادلہ، زراعت، پانی، بجلی ، گیس دا بحران، کرپشن تے بھکاریاں وچ وادھا، ایہہ سارے انج دے مسئلے نیں کہ اج 73 سال لنگھن تے اک ایٹمی طاقت دے طور اُتے اپنے آپنوں عالمی سطح اُتے منوان دے باوجود اسیں نہ کشکول توڑ سکے نیں نہ کسے بھران تے مسئلے نوں مکمل طور اُتے حل کر سکے۔ہاں کجھ مسائل انج دے ضرور نیں کہ جتھے 10 فیصد توں لے کے 40 فیصد تیکر کجھ بہتری نظر آندی اے جویں کہ تعلیمی لحاظ نال ساڈے کول بوہت تیز رفتاری نال کم ہو رہیا اے۔ شہراں وچ تعمیرات اُتے خاطر خواہ کم نظر آ رہیا اے تے آئندہ وی انج دی پالیسیاں بنائیاں جا رہیاں نیں کہ ذرائع آمد و رفت آ سان ہو جائے پر ایس دے علاوہ اک انج دی حکمت عملی وی اے کہ جے اسیں ایس نوں اختیار کر لین تے مربوط طریقے نال ایس نوں پھیلان تے ساڈے بے شمار مسائل خودبخود حل ہو جان گے، اوہ اک اہم نقطہ آبادی دا ودھدا ہویا سیلاب اے۔ باقی مسلے تے اپنی تھا پر آبادی دی شرح وچ ایسے طرح وادھا ہوندا رہیا تے اسیں ایہناں مسائل وچ غرق ہو کے اپنا وجود وی کھو بیٹھن گے۔ آبادی دے مسئلے اُتے سنجیدگی نال سوچن لئی جے چین دی حکمت عملی ویکھیے جس وچ خاص طور اُتے نوجوان نسل نوں ایس گل لئی تیار کرنا اے کہ اوہ آبادی دے مسئلے اُتے سنجیدگی نال غور کریئے۔ ایسے طرح جس طرح کہ چین دے عوام نے سو چیا اے تے عمل کیتا ایہہ ساڈے لئی وی قابل تقلید ہونا چاہیدا اے۔ چین ترقی پذیر ملکاں وچ انج دا ملک اے جس نے ودھدی ہوئی آبادی اُتے موثر طریقے نال نہ صرف قابو پا لیا اے بلکہ آئندہ آن والی نسلاں نوں وی ذہنی طور اُتے 30 سال دے بعد شادی کرن تے دو بالاں اُتے ای اکتفا کرن لئی تیار کر رہیا اے۔ ایہہ ترقی پذیر ملک لئی بوہت وڈی کامیابی اے کہ ایس دے عوام آبادی دے ودھن والے مسئلیاں نوں سمجھ کے سارے مسلیاں دی جڑ ای ختم کر ن نوں تیار ہو گئے نیں۔ ساڈے اج دے بچے ای کل دے ماں باپ نیں جے اسیں اج توں ای ایہناں نوں سنگین صورت حال نال نمبڑن لئی تیار کرن تے شاید آبادی جہے مسئلے اُتے اگلے 10 ورھیاں تیکر قابو پایا جا سکے۔
سائنسی ایجادات نے گو کہ انسان نوں بوہت سارے کامیاب نتیجے نال نوازیا پر آبادی دا مسئلہ ایہناں ای سائنسی ایجادات دے سبب پیدا ہویا اے کیوں جے آبادی دے ودھن دی وجہ ایہہ نہیں سی کہ لوکاں دے کول شرح پیدائش ودھی آبادی دی اصل وجہ ایہہ سی سائنسی ایجادات دے ذریعے شرح اموات وچ بوہت زیادہ کمی آ گئی ایہہ کمی زیادہ تر شیر خوار تے گھٹ عمر بالاں دی موتاں وچ ہوندی تے ایس دی وجہ انسان دی صحت دے میدان وچ ترقی سی کیوں جے موذی وبائی امراض اُتے قابو پا کے کروڑاں بندیاں نوں ایہناں دا شکار ہون توں بچا لیا گیا تے دوائیاں دی فراہمی نال جنہاں وچ زیادہ تر پنسلین اے جنہوں 1928 وچ ایجاد کیتا گیا اے ہر طرح دی جراثیم نوں ختم کرن دی کامیاب کوشش ہوئی۔ آبادی دے مسئلے نال دو چار معاشرہ ہمیشہ دبائو دا شکار نظر آندا اے تے زیادہ تر غریب طبقہ جنہاں دے بالاں وچ بیماری تے بھُک پنپدی اے ایہناں دے سدباب لئی حکومت جنہی وی کوششاں کر لیئے خاطر خواہ کامیابی حاصل نہیں ہوندی۔ حالانکہ بہبود آبادی والے ایہناں لوکاں نوں ترغیب دیندے رہندے نیں کہ ایہناں دے مسائل دی وجوہات وچوں اک وجہ ایہناں دے کول زیادہ بالاں دی پیدائش اے کسے وی معاشرے وچ ایہناں دے مربوط نظام نوں کامیابی نال ہمکنار نہیں ہون دیندی۔ ملک دے دیگر مسائل نوں جے اسیں اک پاسے رکھ دیئے تے آبادی دے مسائل تے وسائل دا آپس وچ موازنہ کریئے تے ایہہ گل واضح طور اُتے سمجھی جا سکدی اے۔ انسان بحیثیت اشرف المخلوقات دوجے جانداراں توں محض ایس لئی ممتاز اے کہ اوہ مخلوق ہون دے باوجود منصوبہ بندی نال اپنا معاشرہ وی از خود تخلیق کرن دی صلاحیت رکھدا اے۔
منصوبہ بندی دا عمل مستقبل نوں اپنے انداز وچ ڈھالن دا عمل اے نہ کہ بے بسی نال خود نوں مستقبل دے حوالے کرن دا۔ شروع وچ ای گل ذہناں وچ پنہاں سی کہ انسان جتھے آبادی دی شرح اموات سائنسی ایجادات دے ذریعے گھٹا سکدا اے تے شرح پیدائش وی گھٹ کر سکدا اے تے آبادی متعلق سارے مسائل اُتے خود قابو پا سکن دی اہلیت وی رکھدا اے پر انسان خود توں اینا غافل ہو گیا اے کہ ایس نوں ودھی ہوئی اپنی تعداد دا احساس تے ہو رہی اے پر اوہ وزارت صحت محکمہ بہبود آبادی تے یونیسف والیاں دے کہن نوں در خوراعتنا نہیں سمجھ نہیں اسیں زندگی دے میدان وچ جتھے جتھے ترقی کر رہے نیں ایس دے مثبت نتیجے ساڈے تیکر ایس لئی اپڑ رہے کہ آبادی ساڈی کوششاں دی محنت نوں کامیابی وچوں منفی کر رہی اے۔ ایس گل نوں محسوس کیتا جائے تے بوہت وڈی گل اے کیوں جے اسیں ترقی پذیر ملک ترقی یافتہ بن سکدے نی پر ساڈی ودھدی ہوئی آبادی تے مسئلے سانوں ایس اعزاز توں محروم رکھ رہی اے۔ فیملی پلاننگ ایسوسی ایشن دا ادارہ مکمل طور اُتے کم تے کر رہیا اے پر خاطر خواہ نتیجہ ویکھن وچ نہیں آ رہیا۔ جے اج اسیں اپنی آبادی دی شرح کنٹرول کر لین گے تے ساڈے مسائل وی بتدریج ویلے دے نال قابو وچ آ ندے جان گے۔