فاروق قیصر عرف انکل سرگم دیاں علمی گلاں

لكهت:تنور ظہور

عید دے دوجے یعنی ٹرو والے دن فاروق قیصر عرف انکل سرگم نے جان‘ جاں آفریں دے حوالے کر دتی۔ بنیادی طور تے اوہ رائٹر سن۔ پتلی تماشا نوں اوہ ثقافت دا حصہ سمجھدے سن۔ اوہناں دے خیال وچ ثقافت ای ملک دی پچھان ہوندی اے۔ قیام پاکستان توں لے کے ہن تک ثقافت ساڈا اک مسئلہ رہیا اے۔ کہیا جاندا اے کہ ساڈی ثقافتی پچھان کوئی نہیں۔ ایس سلسلے وچ دو وکھووکھ آراء نیں اک تے سانوں اجہی پچھان لبھنی چاہیدی اے جو مسلم ثقافت دے نال وابستہ ہووے تے دوجا اوہدے مخالف اے کہ ثقافت دا تعلق ہمیشہ زمین نال ہوندا اے تے اوہدا مذہب نال کوئی تعلق نہیں ہوندا۔ ایہ دو سکول آف تھاٹ ہمیشہ توں رہے نیں۔ اک دا کہنا اے کہ اسیں پرانے عربی کلچر نال اپنا تعلق جوڑیئے۔ ایہدے بارے احمدندیم قاسمی دا نقطہ نظر ایہہ سی کہ پنجاب‘ سندھ‘ بلوچستان تے خیبرپختونخوا دے لوکاں نوں ملن نال جو کلچر پیدا ہو رہیا اے اوہ پاکستانی کلچر اے تے اوہ صورت پذیری دے عمل وچوں گزر کے پیدا ہو رہیا اے۔ رہیا مسلم کلچر تے مسلم کلچر ناں دی کوئی شے نہیں۔ کوئی وی مسلم کلچر لے لوو‘ اوہ دوجے مسلم ملکاں دے کلچر توں وکھرا ہووے گا۔ ایہدے وچ بنیادی دینی اعتقادات تے اکو جہے ہون گے پر ساڈی آب و ہوا‘ ساڈی تریخ تے ساڈے تجربے وکھرے نہیں تے اوہ اسلامی کلچر کس طرح پیدا ہو سکدا اے۔ اجیہا اسلامی کلچر جہڑا روس توں لے کے ملائیشیا تے انڈونیشیا تک اک ای ہووے ساڈے ایتھے اجیہا کلچر نہیں۔ ایس لئی جدوں اسیں پاکستان دا ذکر کرنے آں تے اوہدا آغاز محمد بن قاسم توں کیوں کریئے؟ کیہ محمد بن قاسم توں پہلاں ایس دھرتی تے کوئی نہیں سی رہندا۔ اوہناں دا اپنا کلچر سی تے اوہ کلچر ساڈے تک یعنی موہنجوداڑو دا کلچر وی ساڈا کلچر اے۔
حبیب جالب دا موقف سی کہ پاکستان دے چار صوبے نیں۔ ہر صوبے دی اپنی زبان اے اوہناں دے اپنے رقص نیں‘ اوہناں دی اپنی تہذیب اے‘ اوہناں دا لباس اے۔ ایہناں ساریاں چیزاں نوں تسیں اسلامی کلچر دے تابع کیویں کر سکدے او؟ موسیقی‘ رقص‘ شاعری‘ گانے‘ لباس‘ میلے ٹھیلے‘ ایہو کلچر اے۔ کئی تقریباں تے ہندوئواں دے زمانے توں سانجھیاں چلیاں آ رہیاں نیں۔ عرب ملکاں دا جہڑا کلچر اے‘ اوہنوں اسیں عربی کلچر تے کہہ سکنے آں پر اسلامی نہیں۔ فاروق قیصر نے اپنے اک انٹرویو وچ پاکستان دیاں ساریاں علاقائی زباناں دے فروغ دی گل کیتی سی۔ ایہدے نال اوہناں دا ایہ وی کہنا سی کہ اگلے کجھ ورھیاں وچ صرف انگریزی زبان دا راج ہووے گا۔ فاروق قیصر دی ایہ گل کسے حد تک ٹھیک اے۔ پرائیویٹ سکولاں وچ انگلش میڈیم لاگو اے۔ اردو میڈیم سرکاری سکولاں تک محدود رہ گئی اے۔
ہن پنجابی ماواں وی اپنے بچیاں نال اردو یاں انگلش وچ گل کردیاں نیں۔ مادری زبان والی گل نہیں رہی۔ میرا پوتا انیق حمیر تن ورھے دا اے۔ یوٹیوب تے کارٹون ویکھ کے اوہ انگلش بولدا اے۔ اردو بولدا اے نہ سمجھدا اے۔ اوہدے والدین وی اوہدے نال انگلش وچ گل کردے نیں۔ حنیف رامے نے مینوں اک خط وچ لکھیا سی تعلیم تے ہن پہلی جماعت توں امیر غریب ساریاں لئی انگریزی وچ ہونی چاہیدی اے۔ پنجابی زبان نوں شاعری‘ ادب تے موسیقی راہیں ای اگے ودھایا جا سکے گا۔
جناب مجید نظامی نے 2011ء وچ چانن جریدے نوں اپنے انٹرویو وچ کہیا سی بچیاں نوں شروع توں پنجابی پڑھانا جہالت ول لے جانا ہووے گا۔ سانوں اوس زبان دا پتہ ہونا چاہیدا اے جہدے وچ سائنس تے ٹیکنالوجی دے علم حاصل کیتے جا سکن۔ جے اسیں صرف پنجابی تیکر رہندے تاں ساڈے لئی ایٹمی طاقت بننا ناممکن سی۔ فاروق قیصر دا انٹرویو وچ ایہ وی کہنا سی کہ قائداعظم محمدعلی جناح دے بعد کوئی پاکستانی لیڈر پیدا نہیں ہویا۔ زیادہ صوبائی لیڈر ای سن۔ بھٹو سندھی تے نوازشریف نوں پنجابی لیڈر کہہ سکنے آں۔
فاروق قیصر نے سماجی کماں دے حوالے نال عمران خان دے نال کم کیتا پر اوہناں دا کہنا سی کہ جدوں عمران خان سیاست وچ آئے تے میں وکھ ہو گیا۔ خودنمائی انسان دی فطرت وچ پر فاروق قیصر نے پس پردہ رہ کے کم کرن نوں ترجیح دتی۔ اوہناں دا کہنا سی کہ ایسے وجہ نال مینوں لوکاں توں محبت ملی۔ میں ساری حیاتی اکلے پچھے رہ کے کم کیتا۔ ویلے دے حاکماں توں کجھ نہیں لیا۔ کسے دا دل نہیں دُکھایا‘ میں نظام دے خلاف آں‘ کسے سیاستدان نوں تنقید دا نشانہ نہیں بنایا۔ جنگاں نال مسئلے حل نہیں ہوندے۔ ڈائیلاگ ای اصل حل اے گوانڈھیاں نال چنگے تعلقات ہونے چاہیدے نیں۔٭