اسلام آباد وچ تنظیم برائے اقتصادی تعاون ECO دے پارلیمانی صدراں دی آمد

دوجی جنرل اسمبلی کانفرنس دا پاکستان وچ کامیاب انعقاد

بلال بٹ

پارلیمانی اسمبلی برائے اقتصادی تعاون تنظیم (پائیکو) دے زیر اہتمام اسلام آباد وچ پچھلے دناں دوجی جنرل اسمبلی کانفرنس دا کامیاب انعقاد کیتا گیا۔ 31 مئی توں 2 جون تیکر جاری رہن والی ایس کانفرنس دی میزبانی دے انتظامات ایس وار قومی اسمبلی آف پاکستان دے حصے وچ آئے۔ کانفرنس وچ افغانستان، ترکی ، ازبکستان، تاجکستان، آذر بائیجان، قازقستان تے کرغستان دے سپیکرز نے شرکت کیتی جد کہ ایران تے ترکمانستان دے نمائندہ اسپیکر ویڈیو لنک دے ذریعے کانفرنس وچ شریک ہوئے۔ اسپیکر قومی اسمبلی اسد قیصر نے افتتاحی اجلاس وچ مندوبین نال استقبالیہ خطاب کیتا۔ استقبالیہ خطاب دے بعد افغانستان، آذر بائیجان، ایران، کرغزستان، تاجکستان، ترکی، ازبکستان، قازقستان دے سپیکرز نے کانفرنس نال خطاب کیتا۔ کانفرنس دا مرکزی موضوع علاقائی اتحاد لئی پارلیمانی شراکت نوں فروغ دینا اے۔ کانفرنس وچ شریک ای سی او دے ممبر ملکاں دے وچکار پارلیمانی تعاون اُتے اتفاق کیتا گیا جد کہ کانفرنس وچ تجارت، سیاحت تے معاشی تعاون نوں فروغ دین دے مزید رستے تلاش کرن اُتے غور کیتا گیا۔ بین الاقوامی اہمیت دی حامل ایہہ کانفرنس اسپیکر اسد قیصر دے خصوصی کوششاں دے نتیجے وچ ممکن ہوئی۔ تنظیم دی ایگزیکٹو کونسل دا اجلاس اسپیکر قومی اسمبلی اسد قیصر دی صدارت وچ منعقد ہویا جس وچ اسپیکر قومی اسمبلی اسد قیصر نوں پارلیمانی اسمبلی اقتصادی تعاون تنظیم دی ایگزیکٹو کونسل دا متفقہ طور اُتے چیئر مین منتخب کر لیا گیا۔
اسلام آباد وچ ہون والی پائیکو دی دوجی جنرل کانفرنس دا اسلام آباد توںاعلامیہ جاری کر دتا گیا اے۔ اعلامیہ وچ پائیکو دے دائرہ کار وچ تجارت، علاقائی روابط تے رکن ملکاں دے عوام دے آپس وچ رابطیاں نوں ودھان دے ضمن وچ مزید تعاون دی لوڑ اُتے زور دتا گیا اے جد کہ فلسطین تے بھارتی مقبوضہ جموں و کشمیر دے مظلوم عوام دے نال یکجہتی دا اعادہ کردے ہوئے ایہناں دے نال وڈے پیمانے اُتے ہون والی انسانی حقوق دی خلاف ورزیاں دی مذمت کیتی گئی اے۔
اعلامیہ دے مطابق پائیکو (PAECO) دی پارلیماناں دے سربراہان (چیئر پرسنز/ صدور) نے اسلام آباد وچ یکم تے دو جون 2021 نوں اسلامی جمہوریہ پاکستان دی قومی اسمبلی دی میزبانی وچ پائیکو دی دوجی جنرل کانفرنس وچ شرکت کیتی۔ ایس دوران اقتصادی تعاون تنظیم (ای سی او) دے وسیع البنیاد اغراض و مقاصد دے حصول لئی پائیکو دی اہمیت اُتے زور دتا گیا۔ جس دے تحت رکن ریاستاں دی سماجی و اقتصادی ترقی نوں فروغ دینا اے۔ عام لوکاں دی بہبود لئی علاقائی تعاون ودھان وچ رکن پارلیمنٹ دی حوصلہ افزائی، آذر بائیجان دی توثیق دے بعد پائیکو چارٹر دے نفاذ تے آرٹیکل ب (IV) دے مطابق ایگزیکٹو کونسل ولوں پائیکو دے قواعد ، انصرام کاردی منظوری دا خیر مقدم کرنا شامل اے۔ دیگر امور وچ رکن ریاستاں نوں پائیکو دے چارٹر دی توثیق کرن اُتے راغب کرنا، پائیکو چارٹر دے اصول و قواعد لئی اپنے عزم دا اعادہ کرنا، ای سی او دے سماجی معاشی اہداف نوں پورا کرن وچ موثر ذریعے دے طور اُتے PAECO دی سرپرستی وچ پارلیمانی مذاکرات تے گل بات نوں فروغ دینا وی ایہناں اغراض و مقاصد دا حصہ اے۔ اعلامیہ دے مطابق کانفرنس وچ رکن ملکاں نے ای سی او دے خطے وچ علاقائی رابطے تے معاشی یکجہتی لئی پارلیمانی سفارتکاری دے امکانات توں استفادہ کرن وچ پی اے ای سی او سیکرٹریٹ دے کردار دی تعریف کیتی۔ کانفرنس دی میزبانی کرن تے 2013 توں ہن تک اپنی مالی ضروریات نوں پورا کرن دے ضمن وچ قومی اسمبلی پاکستان نال اظہار تشکر کیتا گیا۔ اعلامیہ دے مطابق کانفرنس وچ اتفاق کیتا گیا اے کہ پائیکو دے دائر کار وچ تجارت، علاقائی رابطے تے رکن ملکاں دے عوام دے آپس وچ رابطیاں نوں ودھان دے ضمن وچ مزید تعاون بروئے کار لیایا جائے گا۔ علاقائی تعاون تے یکجہتی نوں یقینی بنان دے نال ای سی او رکن ممالک تے ایہناں اُتے مشتمل خطیاں دے وچکار تجارت وچ وادھا کرن لئی بلاکس تشکیل دین دے ضمن وچ متعدد طریقہ ہائے کار دے تحت عمل درآمد کرن ایس نوں فعال تے مستحکم بنان لئی بھرپور تعاون تے حوصلہ افزائی کیتی جائے گی۔ ای سی او معاہدہ تجارت (ای سی او ٹی اے) ایس تنظیم دا بنیادی مقصد اے جس وچ ای سی او ملکاں دے وچکار تجارت و بینکاری وچ فروغ، ای سی او ری انشورنس کمپنی، ای سی او علاقائی ادارہ برائے معیار دے تحت درجہ بندی، ای سی او رکن ممالک دے وچکار سرمایہ کاری دے تحفظ تے فروغ دا معاہدہ، ای سی او ٹرانزٹ ٹرانسپورٹ فریم ورک ایگریمنٹ، تجارت، خزانہ مالیات تے سرمایہ کاری دے ضمن وچ علاقائی انضمام لئی دیگر ادارہ جاتی دائرہ کار نوں اگے ودھانا شامل اے۔ چارٹر دے آرٹیکل (الف ) دے مطابق پی اے ای سی او سیکرٹریٹ لئی بلاتاخیر عمومی فنڈ دا قیام تاکہ سیکرٹریٹ نوں مکمل طور اُتے فعال کیتا جا سکے، ایس دے علاوہ اجلاس بین الپارلیمانی یونین نوں بطور مبصر پائیکو دے نال منسلک کرن لئی پائیکو سیکرٹری دی کوششاں دا بطور خاص ذکر کیتا گیا۔ کانفرنس وچ دسیا گیا پائیکو دے بین الپارلیمانی سفارتکاری دے پہلوں نوں مکمل طور اُتے فعال کرن دی راہ وچ حائل رکاوٹاں دا جائزہ لین لئی چارٹر دے آرٹیکل (ح) دے مطابق اک کمپنی دا قیام ایہناں نوں دور کرن دی سفارش کردا اے، خطے وچ بین الپارلیمانی سرگرمیاں وچ تعاون فراہم کرن لئی چارٹر دے آرٹیکل (ج) دے مطابق رکن ریاستاں دی متعلقہ پارلیمنٹس وچ پائیکو برانچ (ای سی او پارلیمانی گروپ) دا قیام تے اپنی متعلقہ پارلیمنٹس وچ پائیکو معاملات دا جائزہ لیا گیا۔ اجلاس وچ ای سی او انشورنس کمپنی دے بلاتاخیر قیام دی حوصلہ افزائی کیتی گئی تاکہ قومی تے علاقائی بیمہ کاری تے زرمبادلہ نوں خطے دی صلاحیتاں وچ وادھے اُتے استعمال کیتا جا سکے تے ایس دی بیرون ملک گھٹ توں گھٹ ترسیل نوں یقینی بنان تے رکن ملکاں دی اقتصادی ترقی وچ معاونت کیتی جا سکے۔ ایس گل نوں تسلیم کیتا گیا کہ مستحکم سماجی و معاشی ترقی لئی تجارت تے معاشی نمونہایت اہم تے بنیادی حیثیت رکھدی اے جس دے نال نال کووڈ 19 دے نتائج بعد علاقائی سطح اُتے معاشی بحالی دی کوششاں وچ وادھا کرنا ہوئے گا۔ چونکہ فلسطین تے بھارتی مقبوضہ جموں و کشمیر دے مظلوم عوام دے حوالے نال انسانی حقوق دی کھلم کھلا خلاف ورزیاں اُتے توجہ مرکوز کرنا کانفرنس دے اغراض و مقاصد دا حصہ رہیا اے۔ لہٰذا کانفرنس وچ ایس گل دا اعادہ کیتا گیا کہ رکن ممالک مشرق وسطیٰ وچ فلسطینی عوام تے بھارتی مقبوضہ جموں و کشمیر دے مظلوم عوام دے نال اظہار یکجہتی کردے ہوئے ایہناں دے نال وڈے پیمانے اُتے ہون والی انسانی حقوق دی خلاف ورزیاں دی مذمت کردے نیں۔ یکطرفہ اقتصادی پابندیاں تے ماورائے قانون علاقائی دائرہ اختیار یا سیاسی دبا اُتے اظہار افسوس کرنا جنہاں نوں اقوام متحدہ دے چارٹر تے بین الاقوامی قانون دی خلاف ورزی وچ حربیاں دے طور اُتے استعمال کیتا گیا نیز انج دے غیر قانونی ہتھکنڈیاں توں متاثر ای سی او رکن ریاستاں لئی اپنی مکمل حمایت دا اظہار کیتا گیا اے۔
ایکو ممالک دے پارلیمانی سپیکر فورم دی ایہہ دوجی جنرل کانفرنس سی جس دی میزبانی کرن اُتے رکن ملکاں ولوں اسلامی جمہوریہ پاکستان دی قومی اسمبلی لئی تشکر دے جذبات دا اظہار کیتا گیا۔کانفرنس وچ اسلامی جمہوریہ افغانستان ولوں 2022 وچ کابل وچ پی اے ای سی او دی تیجی جنرل کانفرنس دے انعقاد لئی پیشکش دا خیر مقدم کیتا گیا اے۔ اسپیکر قومی اسمبلی اسد قیصر نے کانفرنس نال خطاب وچ کہیا کہ پوری پارلیمنٹ تے پاکستان دے عوام ولوں معزز مہماناں نوں خو ش آمدید کہنا واں۔ پوری دنیا ایس ویلے کووڈ۔19 دی لپیٹ وچ اے۔ عالمی وبا دی ایس خطرناک لہر وچ ای سی او دے پارلیمانی سربراہان اج اکٹھے ہوئے نیں۔ ای سی او دے سارے ملک مل کے خطے نوں ترقی دی بلندیاں تیکر لے جا سکدے نیں۔ای سی او دے برادر ممالک دی ثقافت، مذہب تے تاریخ اک اے۔ اوہناں نے کہیا کہ ای سی او دے سارے ملک مل کے خطے نوں ترقی دی بلندیاں تیکر لے جا سکدے نیں۔ 2013 وچ پیکو ممالک دے نمائندے اسلام آباد تشریف لیائے سن۔ پیکو کانفرنس وچ شریک اسپیکرز دے اعتماد اُتے پورا اترن لئی ہر ممکن کوشش کراں گا، اسپیکر قومی اسمبلی نے کہیا کہ مسلم ملکاں نوں مسئلہ فلسطین لئی متحد ہو کے کوششاں کرنیاں چاہیدیاں نیں۔ فلسطینیاں دے مسائب اُتے عالمی برادری توجہ دیوے تے اسرائیلی جارحیت نوں فوری طور اُتے روکیا جائے۔ صدر مملکت ڈاکٹر عارف علوی نے اقتصادی تعاون تنظیم (ایکو) دے رکن ممالک دے مابین تعاون تے رابطے نوں فروغ دین دی اہمیت اُتے زور دیندے ہوئے کانفرنس نال اپنے خطاب وچ کہیا کہ بین الاقوامی معاملات وچ مفادات نوں ترجیح حاصل اے جد کہ ایس ویلے دنیا نوں انسانیت تے اخلاقی اقدار دی حامل لیڈر شپ دی لوڑ اے۔ مسلمان ممالک اپنے معاشرت تے معیشت نوں مضبوط بنا کے عالمی برادری وچ اپنا جائز مقام حاصل کر سکدے نیں۔ اوہ منگل نوں ایتھے اقتصادی تعاون تنظیم دی پارلیمانی اسمبلی دی دوجی جنرل کانفرنس دے اختتامی سیشن نال خطاب کر رہے سن۔ صدر مملکت نے ایکو ممالک نال کانفرنس وچ شرکت کرن والے مندوبین دا خیر مقدم کردے ہوئے کہیا کہ ایہہ کانفرنس رکن ممالک دے مابین دوستی تے مل کے کم کرن دے عزم دا ظاہر کردا اے۔ صدر مملکت نے پچھلے 60 توں 70 ورھیاں دے دوران مسلم امہ نوں درپیش وڈے مسائل نوں اجاگر کردے ہوئے کہیا کہ مسلماناں نے دہشت گردی تے انتہا پسندی جہے چیلنجز نال بوہت نقصان اپڑیا اے۔ صدر مملکت نے مزید کہیا کہ مسلمان دنیا نوں دیگر مسائل دے نال نال اپنے خلاف تعصب دے معاملے نوں وی چُکنا چاہیدا اے۔ ایس مقصد لئی دنیا دے نال مکالمے تے گل بات دی لوڑ اے۔
وزیراعظم عمران خان نے اقتصادی تعاون تنظیم (ای سی او) دی پارلیمانی اسمبلی وچ مشترکہ چارٹر دی منظوری اُتے مبارک باد دیندے ہوئے کہیا کہ دنیا وچ ممالک نہیں خطے ترقی کردے نیں تے ایہنوں ساڈے خطے نوں موقعے ملن گے۔ اختتامی اجلاس نال خطاب وچ وزیراعظم عمران خان نے کہیا کہ رکن ممالک دے سارے نمائندیاں تے پاکستان آئے ہوئے پارلیمنٹرینز نوں خوش آمدید کہنا واں۔ اوہناں نے کہیا کہ ایہہ اینا وڈا خطہ اے کہ میرے خیال وچ جے اسیں ایس عددی صلاحیت نوں صحیح معنیاں وچ متحد کر کے تجارت ودھا لیے تے اپنے مسائل حل کر لیے تے ایہہ پورا پاور ہائوس بن جاندا اے۔ عمران خان نے کہیا کہ مینوں خوشی ہوئی کہ تساں تجارت رابطہ کاری دے نال نال سیاسی مسائل اُتے واضح اسٹینڈ لیا کیوں جے دو مسائل نال ساڈی جذباتی وابستگی اے کیوں جے اوتھے ناانصافی دی وجہ نال لوکاں اُتے ظلم ہو رہیا اے تے ایہناں نوں اوہ حق نہیں مل رہیا جیہڑا بین الاقوامی قانون نے دتا تے اقوام متحدہ دی سلامتی کونسل دی قرار داد ایہناں دے حق وچ نیں پر ایس اُتے عمل نہیں ہو رہیا۔ اوہناں نے کہیا کہ اک فلسطین تے دوجا کشمیر وچ لوک بڑی تکلیف وچ نیں۔ آپ نے ایس اُتے واضح طور اُتے قرار داد پاس کیتی۔ ایہناں دا کہنا سی کہ خطے وچ مزید مسئلے نیں، اک تے گلوبل وارمنگ دا مسئلہ اے، جے درجہ حرارت ایسے طرح اُتے جاندا گیا تے گلیشئرز والے ملکاں نوں زیادہ خطرہ اے کیوں جے ایہناں لئی پانی دا مسئلہ ودھدا جائے گا۔ اوہناں نے کہیا کہ جے اسیں ہُنے توں سخت اقدامات نہ کیتے تے کوشش نہ کیتی تے ساڈا مسئلہ، تاجکستان، کرغزستان، ازبکستان تے قازقستان سب نوں مسئلے آن گے۔ ایہناں دا کہنا سی کہ دنیا وچ موسمیاتی تبدیلی روکن لئی مہم چل رہی اے۔ ایس تحریک دا حصہ بن کے سانوں ہُنے توں کوشش کرنی چاہیدی اے کہ ایس دے اثرات گھٹ کریئے۔
وفاقی وزیر اطلاعات و نشریات چوہدری فواد حسین نے اپنے خطاب وچ کہیا کہ پاکستان اک پرامن تے خوبصورت ملک اے، وزیراعظم دا سیاحت اُتے فوکس اے۔ ایہہ شعبہ ساڈی معیشت لئی گیم چینجر ثابت ہو سکدا اے، سوئٹزر لینڈ ساڈے شمالی علاقیاں دا نصف حصہ بن دا اے پر اسیں سوئزر لینڈ نوں اہمیت دینے آں۔ اوہناں نے کہیا کہ سانوں ترکی توں سیاحت دے شعبے دے حوالے نال سکھنا چاہیدا اے۔ اوہناں نے کہیا کہ پوری دنیا وچ ساڈے سفارت خانیاں نوں ایس سلسلے وچ لوکاں دی رہنمائی کرنی چاہیدی اے۔ اوہناں نے کہیا کہ سانوں ویزا شرائط آسان کرنیاں ہون گیاں۔ ویزا تے سکیورٹی دی صورت حال نوں بہتر بنانا ہوئے گا تے پاکستان دے محفوظ ملک ہون دے احساس نوں اجاگر کرنا ہوئے گا۔