پروفیسر وارث میر توں منیر احمد منیر تیکر

پاکستان دی صحافت نوں اپنی زندگی دے 50 سال دین والے منیر احمد منیر دا اپنا ای اک رنگ ڈھنگ اے

محمد آصف بھلی

منیر احمد منیر دا شمار پاکستان دے جید صحافیاں وچ ہوندا اے۔ انٹرویو نگاری وچ تے ایہناں نوں کمال حاصل اے۔ ایہناں دے انٹرویو اینے لمبے ہوندے نیں کہ کجھ مصروف شخصیات دے انٹرویوز پوری پوری کتاب دی صورت وچ شائع ہوئے نیں۔ قائداعظم دے حوالے نال ’’دی گریٹ لیڈر ‘‘ دے ناں توں منیر احمد منیر دیاں تن کتاباں شائع ہو چکیاں نیں۔ ایہہ کتاباں وی انج دی شخصیات دے انٹرویوز اُتے مشتمل نیں جنہاں دی ملاقاتاں قائداعظم نال رہیاں۔ ایہناں وچ سیاسی راہنما، کارکن، قائداعظم دے دوست، ذاتی معالج تے قائداعظم دے سرکاری سٹاف دے ممبران شامل نیں۔ منیر احمد منیر جے ایہناں انٹرویوز لئی کوششاں تے کاوشاں تے محنت و جستجو نال کم نہ لیندے تے تحریک پاکستان تے آپ قائداعظم دے حوالے نال اسیں اپنے قیمتی ترین تاریخی سرمایہ توں محروم ہو جاندے۔ ایسے اعتبار نال ویکھیا جائے تے منیر احمد منیر دا ایہہ کم ناقابل فراموش اے۔
پاکستان دی صحافت نوں اپنی زندگی دے 50 سال دین والے منیر احمد منیر دا اپنا ای اک رنگ ڈھنگ اے۔ اوہ اپنی پوری صحافتی زندگی وچ انتہائی محنت تے لگن دے نال اپنے فرائض دی ادائیگی دے باوجود معاوضے دے طمع وچ کدی مبتلا نہیں ہویا پر اخباراں دے مالکان دی تے ایہہ ذمہ داری سی کہ ایس دا حقِ خدمت ادا کیتا جاندا۔ خاص طور تے انج دے صحافیاں نوں جیہڑے اپنے فرائض پوری ایمانداری نال ادا کردے نیں تے جنہاں صحافیاں دی اپنی جائز تنخواہواں دے علاوہ کدی کسے ناجائز تے حرام ذرائع ول نہیں ویکھیا جے ایہناں صحافیاں نوں وی ایہناں دے واجبات ادا نہیں کیتے جاندے تے ایہہ صریحاً ظلم تے ناانصافی اے۔ بلکہ دیانت دار صحافیاں دا معاشی قتل اے۔ منیر احمد منیر وی میری طرح استاد محترم پروفیسر وارث میر دے شاگرد نیں ۔ پروفیسر وارث میر نوں وی ایہہ شکوہ رہیا کہ جدوں اوہ ’’نوائے وقت ‘‘ لئی لکھدے سن تے ایہناں دے واجبات صحیح طرح توں ادا نہیں کیتے جاندے سن۔ افسوسناک گل تے ایہہ وی اے کہ پروفیسر وارث میر دے واجبات دیانت داری نال ادا کرن دے بجائے ’’نوائے وقت ‘‘ ولوں ایہہ جھٹ وی بولیا جاندا کہ ’’ہن تہاڈا کوئی پیسہ ساڈے ذمے نہیں ‘‘۔ ایہہ تے ساڈے استاد محترم وارث میر دی ہڈورتی سی۔ پر منیر احمد منیر دے نال انج دا ’’حسن سلوک ‘‘ کئی اخباراں دے مالکان نے کیتا تے شاید ایسے حوالے نال ایہناں نوں آخری تلخ تجربہ روزنامہ دنیا وچ ہویا جس دے مالک اک ارب پتی سرمایہ دار میاں عامر محمود نیں۔ روزنامہ دنیا توں منیر احمد منیر دی بطور کالم نگار وابستگی دا باعث اک طرح دار صحافی تے بہترین دوست محمد سعید اظہر بنے۔ ’’دنیا‘‘ وچ کالم نویسی شروع کرن دی اک وجہ ایہہ وی سی کہ سہیل وڑائچ ’’جنگ ‘‘ توں وکھرے ہو کے اک مختصر وقت لئی روزنامہ دنیا دے گروپ ایڈیٹر مقرر ہوئے تے اوہناں نے وی اصرار کیتا کہ منیر احمد منیر ’’دنیا ‘‘ وچ کالم لکھن۔ منیر صاحب دے جدوں چار کالم دنیا وچ شائع ہو گئے تے اوہناں نے سہیل وڑائچ نوں فون کیتا کہ ایہناں دے چار کالماں دی اشاعت دے بعد وی معاوضے دے حوالے نال معاملات طے نہیں کیتے گئے۔ سہیل وڑائچ نے یقین دہانی دے باوجود معاملات نوں جوں کا توں ای رہن دتا۔ مجیب الرحمن شامی صاحب نے وی منیر احمد منیر دا معاوضہ طے کرن لئی سہیل وڑائچ نوں فون کیتا پر معاوضے دا معاملہ انج ای لٹکدا رہیا۔ 15 توں ودھ کالم شائع ہون دے بعد وی صحافت وچ 50سال توں وی ودھ تجربہ رکھن والے اک سینیئر صحافی دے نال ’’دنیا ‘‘ دے گروپ ایڈیٹر دا ایہہ طرز عمل ناقابل فہم سی۔ منیر احمد منیر نے طے کر لیا کہ ہن اوہ دنیا لئی مزید کالم نہیں لکھن گے پر سعید اظہر دی ضد اُتے منیر صاحب فیر رضا مند ہو گئے۔ مجیب الرحمن شامی صاحب نے دوبارہ سہیل وڑائچ نوں فون کیتا پر نتیجہ صفر ای رہیا۔ فون کرن دا ایہہ سلسلہ بعد وچ وی جاری رہیا پر سہیل وڑائچ شاید ایس معاملے وچ مکمل طور اُتے بے اختیار تے بے بس سن۔ حیرت دی گل اے کہ اک اخبار دا گروپ ایڈیٹر اپنے توں وی بوہت سینئر صحافی نوں اخبار وچ لکھن دی دعوت تے دے سکدا اے پر چار پنج مہینے تیکر مسلسل لکھدے رہن والے دا معاوضہ طے کرن دا اختیار ایہناں نوں حاصل نہیں سی تے کیہ سہیل وڑائچ اخبار دے مالک میاں عامر محمود نال وی ایہہ گل کرن دا اختیار نہیں رکھدے سن کہ اسیں 5 مہینے توں منیر احمد منیر توں کالم لکھوا چکے آں تے ایہناں دا معاوضہ نہیں دتا جا رہیا۔ مجیب الرحمن شامی جہے با اثر تے زور آور صحافی نے منیر احمد منیر دے حق لئی میاں عامر محمود نوں وی کہیا پر منیر صاحب نوں 25 ہفتیاں تے 25 کالماں دا معاوضہ نہ ملنا سی تے نہ ملیا۔ منیر احمد منیر نے اپنے نال ہون والی ایس ’’واردات‘‘ نوں اپنی اک کتاب وچ پیش لفظ دی صورت وچ محفوظ کر دتا اے۔ ایس کتاب دا ناں اے’’25ہفتے دنیا میں ‘‘ ایس کتاب وچ اوہ سارے کالم وی شامل نیں جیہڑے روزنامہ ’’دنیا ‘‘ وچ شائع ہوئے سن ایہہ کتاب شاید ایس صورت وچ کدی شائع نہ ہوندی تے اوہ 25 کالم جیہڑے ’’دنیا ‘‘ وچ شائع ہون دے باوجود میں تے ان گنت دوجے لوکاں نے وی نہیں پڑھے سن اوہ سارے تاریخی کالم جے ایہہ کتاب شائع نہ ہوندی تے اسیں کدی ایہناں کالماں دا مطالعہ نہ کر سکدے۔ میں ڈی ایچ اے فیز 1 توں اردو بازار لہور دا سفر محض منیراحمد منیر دی ایس کتاب دے حصول لئی کیتا۔ بھلا ہوئے دنیا اخبار دے مالک میاں عامر محمود تے معروف صحافی سہیل وڑائچ دا جنہاں نے منیر احمد منیر نوں کالماں دا معاوضہ نہ دے کے ساڈے لئی اک وسیلہ بنے۔ دنیا وچ لنگھائے گئے منیر احمد منیر دے 25 ہفتیاں دی داستان وی اسیں پڑھ لئی تے اوہ ناقابل فراموش کالم وی جہڑے صرف منیر احمد منیر ای لکھ سکدے سن۔ دو تن سیاسی کالم چھڈ کے باقی سارے کالم تحریک پاکستان تے قائداعظم دے موضوع اُتے نیں۔ تحریک پاکستان تے قائداعظم دے موضوع اُتے لکھن لئی جس جستجو، تلاش، چھان پھٹک تے محنت دی لوڑ اے اوہ اج دے صحافیاں دا مزاج ای نہیں۔ اک نام نہاد محقق تے مورخ ڈاکٹر مبارک علی نے جدوں ایہہ جھوٹ اک سیاست دان والی خان دی تقلید وچ تحریر کیتا کہ انڈیا دے اک وائسرائے لارڈ لنلتھگو نے اپنی ایگزیکٹو کونسل دے ممبر چودھری ظفر اللہ خان توں قرار داد لہور دا مسودہ لکھوا کے قائداعظم دے حوالے کر دتا سی۔ ایس بے ہودہ ، جھوٹے تے لغو الزام لان دا مقصد ایہہ ثابت کرنا سی کہ پاکستان دے قیام دا تصور انگریز حکومت دا دتا ہویا سی۔تحریک پاکستان دے اک ممتاز راہنما چودھری خلیق الزماں دی کتاب ’’شاہراہ پاکستان ‘‘ توں وی ایہہ حقیقت ثابت ہو جاندی اے کہ انگریز گورنمنٹ تے آپ چودھری ظفر اللہ خان قیام پاکستان دے سخت مخالف سن۔ منیر احمد منیر نے وی آپ لارڈ لنلتھگو دے خط تے ٹیلی گرام دے ناقابل تردید حوالیاں نال ڈاکٹر مبارک علی دے ایس دعویٰ نوں جھوٹ ثابت کر دتا کہ لارڈ لنلتھگو دا کوئی دور دا تعلق قرار دار لہور دے نال سی۔ منیر احمد منیر تے ایسے موضوع اُتے ڈاکٹر صفدر محمود دا اک کالم وی اینا مدلل تے زور دار سی کہ مبارک علی دا دعویٰ غلط ثابت نہیں ہویا بلکہ ایہہ وی ثابت ہو گیا کہ آپ مبارک علی دا محقق یا مورخ ہون دا دعویٰ وی مشکوک اے۔ ڈاکٹر مبارک علی نے 23 مار چ دے حوالے نال اک جھوٹ ایہہ وی تراشیا سی کہ ایس تاریخی دن نوں یوم پاکستان دے حوالے نال منان دا فیصلہ جنرل ایوب خان دے دور وچ کیتا گیا سی۔منیر احمد منیر نے تاریخی شواہد تے ثبوتاں دے نال مبارک علی دے ایس جھوٹ دی وی قلعی کھول کے رکھ دتی۔ منیر احمد منیر نے ثابت کر دتا کہ قائداعظم دی صدارت وچ ای فروری 1941ء وچ ایہہ فیصلہ کر لیا گیا سی کہ ہندوستان بھر وچ 23 مارچ نوں ہر سال یوم قرار داد لہور دے طور اُتے پوری شان و شوکت دے نال منایا جائے گا۔ قائداعظم تے آل انڈیا مسلم لیگ دے فیصلے دے مطابق 1941 توں لے کے 1947ء تیکر انتہائی جوش و خروش تے جذبہ و ولولہ دے نال 23 مارچ نوں یوم پاکستان دے طور اُتے منایا گیا۔ تے قائداعظم نے ایہناں موقعیاں اُتے اپنے تاریخ ساز خیالات دا اظہار کیتا۔ منیر احمد منیر نے صرف مبارک علی دے جھوٹی، من گھڑت، بے بنیاد، بے تُکی تے غیر منطقی گلاں دا ای جواب نہیں دتا بلکہ شریف الدین پیر زادہ توں لے کے رفیق تارڑ تے سرتاج عزیز تیکر جس نے وی تحریک پاکستان، قائداعظم، مسلم لیگ یا مسلم سٹوڈنٹس فیڈریشن دے حوالے نال کوئی غلط بیانی کیتی۔ شعوری یا غیر شعوری طور اُتے منیر احمد منیر نے تاریخ دے ریکارڈ نوں درست رکھن لئی اپنے کالماں وچ دلائل دے انبار لا دتے۔ منیر احمد منیر نے جو وی لکھیا تاریخ توں ایس دی سنداں ضرور پیش کیتیاں پر اینی تحقیق و تلاش تے محنت دا صلہ منیر احمد منیر دا کجھ وی نہ ملیا۔ منیر احمد منیر دی شرافت تے وضع داری ویکھو کہ ایس نے فیر وی کسے غم و غصہ دا اظہار نہیں کیتا۔ شکوہ کیتا وی اے تے بڑی شائستگی دے نال۔ ایس نے کلام نرم و نازک ای دا سہارا لیا چاہے ایس دی گل بے اثر ای رہی۔ منیر احمد منیر نے اپنی کتاب دا انتساب وی میاں عامر محمود دے ناں کیتا اے۔ میاں عامر محمود دی تصویر وی انتساب دے نال شائع کیتی گئی اے تے تصویر دے تھلے ساحر لدھیانوی دا ایہ شعر درج اے۔
اس دور میں محنت کا صلہ نہیں ملتا
محنت ہی وہ کہتے ہیں کہ محنت کا صلہ ہے
ایہہ کتاب 2018ء وچ شائع ہوئی سی۔ ہن اگست 2021ء اے ممکن اے ایہہ کتاب میاں عامر محمود تے سہیل وڑائچ تیکر وی اپڑی ہوئے پر نتیجہ اوہ ای نکلیا جیہڑا علامہ اقبال نے فرمایا سی۔
اے کہ تجھ کو کھا گیا سرمایہ دار حیلہ گر
شاخِ آہو پر رہی صدیوں تلک تیری برات