بچپنے توں وانجے بال

بچے خدا دا بہترین تحفہ نیں، ایناں دی حفاظت کرنی ساڈی مشترکہ ذمہ داری اے

فرحانہ مرزا

مینوں اج بیٹھے بٹھائے پتہ نہیں کیہ ہویا۔ دنیا دے مسائل تے سوچدیاں سوچدیاں بچے میرے ساہمنے آن لگ پئے۔ میرے گھر دے بیک پارڈ وچ بچے کھیڈ دے پئے سن۔ اوہناں دیاں قلقاریاں تے کھیڈاں اوہناں دی معصومیت ول میرے دل و دماغ نوں کھچ رہے سن بچے وی کیہ رب دی وڈی نعمت نیں جے بچے نہ ہون تے دنیا تے رونق نہ ہووے ہر پاسے ویرانی ای ویرانی ہووے۔ نہ پھُل کھڑن نہ تارے چمکن، نہ ہوائواں دے ہنڈولے آن، ناں ای دنیا کھڑی کھڑی جاپے۔ بچے تے پھُلاں وانگوں ہندے نیں پتہ نہیں ایہہ دنیا کجھ بچیاں لئے بھیانک تاریک تے ہنجوواں بھری کیوں ہوندی اے۔ بالاں دا بچپن کھو کے اوہناں نوں لڑکپن چوں گزارے بغیر جوان کر دیندی اے۔ اوہناں دے حصے ناں کتاباں آندیاں نیں نہ کھڈونے۔ روٹی کمان دے بوجھ نیں اوہناں کولوں اوہناں دا بچپن کھولیا اے۔
مینوں اج اوہ بچی بوہت یاد آ رہی اے جیہڑی اک جج دے گھر کم کردی سی۔ تے جج تے اوہدی بیوی اوہدے تے ظلم دے پہاڑ توڑ دے سن اوہنوں گرم استریاں لاندے سن۔ ماں پیو نال نہیں سی ملن دیندے۔ جنی زیادتی وی اوہدے نال ہوندی سی جج دی کوٹھی چ اوہدیاں چیخاں تے ہاواں ہو کے بند ہو کے رہ جاندے سن۔ کیونکہ اوہدے ماں پیو غریب سن تے کجھ مہینیاں دا ایڈوانس لئے چکے سن پر اوس ایڈوانس دا دان اوس کُڑی نے اپنی جان دے کے چُکایا۔ ایس طراں دے ہزارں لکھاں بچے جھڑکاں، ماراں تے ظلم سہندے نیں۔ اوہناں دی کوئی شنوائی نہیں ۔ ڈاہڈی ظالم دنیا اے میں ایس معاشرے نوں کیہ ناں دنواں جناں چ فلماں تے ڈرامیاں چ موجود تکلیف تے دُکھ تے رونا آ جاندا اے۔ لیکن حقیقت چ کسے دے دُکھ درد نوں ڈرامہ سمجھا جاندا اے ایناں معصوم بالاں نال کھڈونیاں دی کیہ گل کرنی اے حالات تے ایناں دا بچپنا وی چوری کر لیندے نیں ایناں دا بچپن گواچ جاندا اے۔
سکول جان دی عمر چ بچے دکاناں، ہوٹلاں، بس اڈیاں، ورکشاپاں تے مختلف تھاواں تے ملازمت تے مزدوری کرن تے مجبور نیں۔ قوم دے مستقبل دا اک وڈا حصہ اپنے بچپن توں محروم اے۔ پاکستان نوں قائم ہوئے 60 سال توں ودھ عرصہ لنگھ گیا اے پر ایہہ ساڈی بدقسمتی اے کہ چائلڈ لیبر نوں ختم کرن لئی کوئی عملی اقدامات نہیں چُک سکے۔
سماجی بہبود دے اعداد و شمار دے مطابق کم کرن والے مزدور بالاں دی تعداد 50 لکھ توں زیادہ اے۔ بھٹہ مزدوراں چ بہتے بچے نیں۔ ایناں اعداد و شمار چ اوہناں بچیاں د ی کوئی گنتی نہیں جیہڑے کھیتاں تے لوکاں دے گھراں چ کم کردے نیں۔ سیالکوٹ چ آلات جراحی بنان والے کارخانیاں چ کم کردے نیں تے ملک اوہناں دی محنت نال ارباں کھرباں دا زر مبادلہ کماندا اے ایناں بالاں دی صحت دا کسے نوں خیال ای نہیں کہ اے ریتی پر دھات گھسنے دے نال نکلن والے دھوئیں نوں اپنے اندر لئے جاندے نیں تے فیر پھیپھڑیاں تے ساہ دیاں بیماریاں ود جاندیاں نیں۔ اوہناں چوں کافی بچے پوری طراں جوان ہون توں پہلے ای موت دی وادی چ اُتر جاندے نیں۔ خاندان، ٹبر دا سہارا بنن والے اپنی حیاتی چار دیہاڑیاں چ پوری کر جاندے نیں۔ ہزاراں حسرتاں تے مراداں لئے کے قبر دے ہنیریاں چ کھو جاندے نیں۔ ساڈا روشن مستقبل تاریکی دی نظر ہو رہیا اے باہر دے ملکاں چ 18 سال توں گھٹ عمر دے بچے نوں کم کرن دی اجازت نہیں۔ یعنی اوہناں نوں پوری طرح تعلیم دتی جاندی اے۔ نکی عمر دے بال جد کم کردے نیں تے معاشرے چ بوہت ساریاں برائیاں تے قباحتاں جنم لیندیاں نیں۔ اوہناں دا ذہنی، نفسیاتی ، معاشرتی تے جنسی استحصال ہندا اے۔ جنہاں شعبیاں چ بالاں کولوں مزدوری لئی جاندی اے اوہناں چ کان کنی، بھٹہ، کوڑا چُگن دا کم، چوڑی بنان، ماہی گیری، قالین بانی تے چمڑے دی صنعت شامل اے۔ جتھے وڈی تعداد وچ کیمیکل استعمال ہوندے نیں۔ قالین بانی چ بچے دس توں بارہ گھنٹے پنجیاں دے بل بہہ کے کم کردے نیں جناں نال اوہناں دیاں ہڈیاں مُڑ جاندیاں نیں۔ سلائی کڑھائی دا کم وی کردے نیں۔ فٹ بال دی صنعت وی بالاں دے سر تے کھڑی اے۔ پوری دنیا چ تقریباً 20 ملین توں زیادہ بچے اپنی نکی جئی عمر چ کم کردے نیں۔ ایناں وچوں بہت سارے خطرناک علاقیاں چ خطرناک ملازمتاں کردے نیں دن بھر مشقت کرن دے باوجود ایناں نوں روٹی وی پیٹ بھر کے نہیں ملدی۔
ایناں بچیاں دا چاکا کھل گیا ہندا اے جد ایناں تے ظلم ہوندا اے تے ایہہ گھروں نس جاندے نیں فیر بعض غلط بندیاں دے ہتھے چڑی جاندے نیں ذرا جئے پیسے اے جمع کردے نیں تے گھر توں جان چھڈا لیندے نیں بعد چوں ایناں نال بہت ظلم ہوندے نیں۔ تے فیر ایہہ معاشرے دے ناسور بن جاندے نیں تے پورا معاشرہ کینسر زدہ ہو جاندا اے وڈے سیاستدان تے تنظیماں ایہناں نوں اپنے لئی استعمال کردیاں نیں تے جد ایہہ اوہناں دے خلاف ہندے نیں تے گولی مار دتی جاندی اے۔ میرے دیس چ تے بھُکھ ننگ پیریں نچدی اے کوئی ایناں دا والی وارچ ای نہیں ۔ ڈومیسٹک وائلنس دا قانون تے بنیا پر ایہدے تے عمل نہ ہو سکیا۔ بند دروازیاں دے پچھے کھانا پکائے ،کپڑے دھون، استری کردے نکے بالاں دی دیکھ بھال، گھر دی صفائی ستھرائی ورگے کم سرانجام دتے جاندے نیں۔ ایناں بچیاں دے تحفظ لئی ہیلپ لائن 1121 وی دتی گئی اے۔ پر فیر وی ذہنی، جسمانی تے جنسی تشدد دے واقعات دن بدن ودھدے پئے نیں۔ بالا دی گھریلو ذمہ داری غلامی دی اک جدید شکل اے۔ آئین پاکستان دے آرٹیکل ادارے تحت غلامی دی اک جدید شکل اے۔ آئین پاکستان دے آرٹیکل ادارے تحت غلامی دی سخت ممانعت ایں ۔ سانوں اک ذمہ دار پاکستانی بننا چاہیدا اے۔ میرے خیال چ تے سانوں سب نوں مل کے کجھ اقدام چکنے پین گے۔ معاشی طور اُتے غریب ٹبراں نوں ماہانہ الی مدد دتی جاوے۔ سکول جان والے بالاں دی مالی مدد کیتی جاوے۔ والدین کولوں بالاں دی ماہانہ تعلیمی رپورٹ لئی جاوے۔ باہر دے ملکاں وانگوں سکول چ اوہناں دے ناشتے تے لنچ دا انتظام کیتا جاوے پر سرکاری سکول چ ایہہ سہولت ہونی چاہیدی اے تاکہ غریب ٹبراں دے بال تعلیم حاصل کر سکن۔ تے چائلڈ لیبر دا خاتمہ ہو سکے۔
چائلڈ لیبر نہ صرف معاشرے تے اک دھبہ اے بلکہ بنی نوع انسان دا بدصورت ترین چہرہ اے۔ اک پاسے چن تے جان دیاں تیاریاں نیں سیاریاں چ انسان نوں آباد کرن دیاں تیاریاں ہو رہایں نیں دوجے پاسے مستقبل دے ہزاروں خلا باز، ڈاکٹر، انجینئر، ڈیزائنر دیاں زندگیاں اسیں دائو تے لا رہے آں۔
اک معاشرہ، اک قوم، اک ملک تے آخر کار دنیا دی ترقی اوہدوں ای ممکن اے جد اسی رل مل کے کم کریئے تے آن والی نسل نوں ہر چیلنج لئی تیار کرئیے۔ نہیں تے اک طبقہ ہمیشہ کیڑے مکوڑیاں دی حیاتی گزارے گا۔ چائلڈ لیبر دی بنیادی وجہ غربت تے بے روز گاری اے۔ خاندان دی کفالت لئی بالاں نوں کم کرنا پیندا اے۔ تعلیم مفت ہونی چاہیدی اے ایہہ قانون بنا دتا جائے کہ 15 سال توں کم عمر دے بچے کم نہیں کرن گے تے اوہدے تے سختی تے عملدرآمد کرایا جائے۔ غریب ٹبراں دی معاشی مدد کیتی جائے لوکاں نوں روزگار دے ودھ توں ودھ مواقع دتے جان۔ اندھا دھند خاندان ودان تے پابندی لائے جائے کیونکہ غریب خاندان ایس لئی ودھ بال جمدے نیں کیونکہ ایناں دیاں کمائی دیاں فیکٹریاں نیں۔
ہر بچے نوں اوہدا بچپنا دتا جاوے جو اوہدا بنیادی حق اے۔اوہناں دی حفاظت ، پرورش چنگی طراں کیتی جاوے تاکہ ساڈا مستقبل روشن ہو سکے۔ بچے خدا دا بہترین تحفہ نیں۔ ایناں دی حفاظت کرنی ساڈی مشترکہ ذمہ داری اے۔ اسیں رب نوں جواب دہ ایں۔
1