افغانستان دی موجودہ صورتحال

احمد وقاص ریاض

افغانستان چوں امریکی فوج دے مکمل انخلاء دی تریخ نیڑے آن دے نال ملک وچ خوف و ہراس‘ بدامنی تے خون خرابے وچ وادھا ہو رہیا اے ایس تنازعے دے دو وڈے فریق امریکہ تے طالبان وگڑدی ہوئی صورتحال دا ذمہ دار اک دوجے نوں قرار دے رہے نیں جد کہ اشرف غنی دی سکڑدی حکومت بے بسی نال آن والے طوفان نوں اڈیک رہی اے۔ امریکی حکومت تے لوک اپنے ہزاراں فوجیاں دی ہلاکت تے ارباں ڈالر ایس بے مقصد جنگ وچ جھونک دین دے بعد ایس نتیجے تے اپڑے کہ نااہل تے کرپٹ افغان حکومت دی ہور حمایت توں کجھ حاصل نہیں ہووے گا ایس لئی طالبان دے نال دوحا وچ ادھورے امن معاہدے دے بعد امریکن فوجاں دی واپسی شروع ہو گئی۔ طالبان جو شاید سمجھ رہے نیں کہ روس دے بعد دوجی سپرپاور امریکہ نوں وی اوہناں نے ہرا دتا اے اپنی سٹرٹیجک پیش قدمی جاری رکھے ہوئے نیں پر کابل فتح کرن دی اوہناں نوں کوئی اینی جلدی نہیں۔
دسمبر 1979ء وچ روس نے افغانستان وچ فوجاں داخل کیتیاں تے مدمقابل سپرپاور امریکہ نے روس دے ودھدے ہوئے قدم روکن دی ٹھان لئی تے فیر پاکستان دی سرزمین توں مزاحمتی جنگ شروع ہو گئی۔ روس دے توسیع پسندانہ عزائم‘ گرم پانیاں تک اپڑن دی خواہش توں ڈرے تے کجھ حد تک ڈالراں دے لالچ وچ پاکستان ایس گریٹ گیم وچ مرکزی مہرہ بن گیا۔ افغانستان وچ بدامنی ہوئی تے لکھاں افغانی مہاجراں نے پاکستان دا رخ کیتا تے پاکستان دی حکومت تے لوکاں نے بلاتفریق تاجک‘ ہزارہ‘ ازبک‘ پشتون‘ شیعہ سنی سارے مہاجرین نوں پناہ دتی۔ غاصب لادین روسی فوجاں نال مقابلے لئی اسلامی جذبہ جہاد اجاگر کیتا گیا تے مجاہدین دی لازوال قربانیاں دے نتیجے وچ روس ہر کے افغانستان چوں نکلن تے مجبور ہو گیا۔ اوہدا بھرم ٹٹ گیا کجھ ورھیاں وچ اوہدے حصے وکھرے ہو گئے تے ایس طرح امریکہ دنیا وچ واحد سپرپاور بن گیا۔ امریکہ تے خدمات دا معاوضہ دے کے پرت گیا پر ایس خطے وچ ایہدے بعد امن قائم نہ ہو سکیا تے سب توں ودھ قیمت افغانستان تے پاکستان دے لوکاں نوں بھرنی پئی۔ علاقے وچ عدم استحکام دافائدہ چکدے ہوئے بھارت نے پاکستان دی سرحد دے نیڑے ہرات‘ قندھار‘ جلال آباد تے مزار شریف وچ اپنے قونصل خانے قائم کیتے حالاں کہ ایہناں شہراں وچ کجھ سو بھارتی وی نہیں رہندے مقصد صرف پاکستان وچ بدامنی تے شورش برپا کرنی سی۔ پاکستان وچ اج وی ویہہ لکھ توں ودھ افغانی مہاجرین موجود نیں جہناں وچ طالبان دے حمایتی تے مخالف وی وڈی گنتی وچ ہون گے جد کہ ہزاراں لوک ہر روز تجارت‘ روزگار یاں علاج معالجے لئی بارڈر کراس کردے نیں۔ پاکستانی حکومت دا موقف ٹھیک اے کہ ایہناں ساریاں نوں کنٹرول نہیں کیتا جا سکدا ایہدا حل تے ایہو اے کہ سارے مہاجرین واپس افغانستان ٹر جان تے بارڈر مکمل بند کر دتا جاوے تاں جے امراللہ صالح تے حمداللہ محب ورگے احسان فراموش دا منہ بند کیتا جا سکے جو مسلسل پاکستان خلاف الزام تراشی وچ مصروف نیں پر ایہ سب ممکن نہیں۔
پاکستان دی حکومت تتے لوک افغانستان وچ امن دے خواہش مند نیں کیوں جے اوتھے حالات ہور خراب ہوئے تے لکھاں افغانی اک واری فیر پاکستان دا رخ کرن گے جہدا پاکستان متحمل نہیں ہو سکدا۔ ایسے لئی اک تجویز ایہہ وی اے کہ مہاجرین لئی افغانستان دی حدود اندر کیمپ بنا دتے جان۔ افغانستان جو کھنڈرات دا ڈھیر بن چکیا اے جتھے بنیادی سہولتاں میسر ن ہیں جتھے بچے کھڈونیاں دی تھاں بمباں‘ گولیاں دے خولاں نال کھیڈدے نیں۔ جھولیاں دی تھاں نکارہ ٹینکاں تے توپاں تے جھولدے نیں اوتھے امن قائم کرنا افغان حکومت‘ طالبان‘ گوانڈھی ملکاں سنے پوری دنیا دی ذمہ داری اے جہدے لئی ساے سٹیک ہولڈراں تے مشتمل قومی حکومت دی تشکیل ایس حوالے نال پہلا قدم ہووے گا۔٭