خوش فہمی نہیں احتیاط

افغانستان وچ طالبان دی آمد دے حوالے نال اک طبقہ خوشی نال جھوم رہیا اے تے نا پسند کرن والیاں دی تعداد وی گھٹ نہیں

تحریر حمیداللہ بھٹی

عام تاثر ایہہ وے کہ امریکہ 9/11دا بدلہ لین افغانستان اُتے حملہ آور ہویا پر ایہہ خیال قومی تر ہون لگیا اے کہ 9/11 واقعات نہیں بلکہ امریکہ سرمایہ دارانہ نظام دے مقابل کسے نظام نوں کامیاب ہون توں روکن لئی حملہ آور ہویا روس دے بعد چین نال مخاصمت وچ وی ایہو سوچ کارفرما اے روس تے چین وڈیاں طاقتاں سہی پر افغانستان جہیا نکا جہیا ملک سرمایہ دارانہ نظام نوں چیلنج کرے امریکہ برداشت نہیں کر سکدا ایس لئی دہشت گردی دی آڑ وچ چڑھائی کیتی تے معدنیات اُتے وی ہتھ صاف کر لیا۔ فیر سوچے سمجھے منصوبے دے تحت اسامہ بن لادن دا خاتمہ کیتا تے طالبان نال سلسلہ جنبانی شروع کر دتا پر لسانی و نسلی تفریق دے شکار ملک وچ سیاسی تصفیے توں پہلوں ایہہ انخلا امریکی اہداف دے عین مطابق اے روس نوں چیچنیا وچ الجھان تے چین وچ ایغور مسلماناں دی شورش نوں ہوا دین لئی سیاسی تصفیے دے بغیر انخلا ہویا اے تاکہ سرمایہ دارانہ نظام نوں چیلنج کرن والے ملک روس، چین تے افغانستان آپس وچ ٹکران البتہ طالبان ولوں کسے گوانڈھی دے خلاف اپنی زمین استعمال نہ ہون دی یقین دہانی امریکی مقاصد دے منافی اے ایس لئی امریکہ تے اتحادیاں ولوں چین دی تیز رفتار ترقی روکن تے خطے وچ تجارتی حوالے نال بے یقینی ودھان لئی نویں سازشاں خارج از امکان نہیں۔
افغانستان وچ طالبان دی آمد دے حوالے نال اک طبقہ خوشی نال جھوم رہیا اے تے نا پسند کرن والیاں دی تعداد وی گھٹ نہیں بھارتی کردار گھٹ ہون نال پاکستانی خوش نیں کیوں جے بھارت نے ہمیشہ پاکستان وچ دہشت گردی دی حوصلہ افزائی و سرپرستی کیتی جس نال وڈے پیمانے اُتے جانی و مالی نقصان ہوندا رہیا اے طالبان دی آمد نال دہشت گردی دے متاثرین نوں امید اے کہ نہ صرف امن ہوئے گا بلکہ پشتون علاقیاں وچ پی ٹی ایم جہے سنپولیاں دی حوصلہ شکنی وی ہوئے گی ساڈے اک طبقے دا خیال اے کہ طالبان تے بھارت دے رابطے نیں جس نال مینوں اختلاف اے کیوں جے دوحہ وچ ہون والے مذاکرات بھانویں امریکہ و طالبان دے وچکار ہوئے پر ایہہ نہ بھُلو کہ جنوبی ایشیا وچ امریکہ و بھارت تزویراتی اتحادی نیں ایس لئی ممکن ای نہیں کہ بھارت و طالبان رابطے نہ ہون البتہ ایہہ ہو سکدا اے کہ گرمجوشی اُتے مبنی نہ ہون۔
قیافے لاندے ہوئے سانوں حقائق نوں پیش نظر رکھنا چاہیدا اے دلیل ایہہ وے کہ کئی طالبان رہنما نہ صرف دہلی وچ مقیم رہے بلکہ اوتھے تعلیم و تربیت وی حاصل کیتی مثال دے طور اُتے شیر محمد عباس ستانکزئی نوں طالبان وچ خاص مقام حاصل اے اوہناں نے اسی دی دہائی دے آغاز وچ بھارت وچ فوجی تربیت حاصل کیتی بعدازاں روسی فوج دے خلاف لڑن لئی افغان فوج توں وکھرے ہو گئے شیر محمد عباس ستانکزئی نال گزشتہ ورہے کئی اک بھارتی سفارتکاراں نے ماسکو وچ رابطے کتے تے ملاقاتاں وی کیتیاں ملن والیاں وچ کجھ ریٹائرڈ سفارتکار وی شامل نیں۔ ایس توں علاوہ شمالی اتحاد دی بھارت نال قربت لُکی چھپی نہیں عام معافی دے بعد طالبان وچ پشتون دے علاوہ تاج، ازبک، ہزارہ تے ترکمان قومیتاں دے کردار وچ وادھا ہویا اے تے متوقع حکومت وچ کردار ملن دا وی قوی امکان اے۔ بدخشاں دے قاری دین محمد تے قاری فصیح الدین طالبان دے دو اہم تاجک رہنما نیں جد کہ طالبان دے حنفی فاریاب نال تعلق رکھن والے رہنما عبدالسلام ازبک نیں شمالی حصے وچ تاجک، ہزارہ، ترکمان تے ازبک دی کمان کرن والے مہدی ارسلان نوجوان تاجک نوں طالبان نے شمالی پنج صوبیاں دا کمانڈر مقرر کیتا اے جنہاں دا تاجکستان ولوں کالعدم قرار دتی گئی جماعت انصار اللہ نال وی تعلق اے۔ ایسے طرح شمالی فتوحات دے اہم کردار ہزارہ دے مولوی مہدی نوں شمالی صوبے سرپل دا گورنر بنانا وی بوہت کجھ واضح کردا اے انس حقانی جہے کئی لوک پاکستان دے حامی سمجھے جاندے نیں پر انس حقانی اجکل عبداللہ عبداللہ تے گلبدین حکمت یار نال مل کے متفقہ حکومت بنان دی تگ و دو وچ نیں ایس لئی پاکستان توں زیادہ ایہناں نوں طالبان دا حامی سمجھنا چاہیدا اے۔
خوشی دا اظہار کردے ہوئے وی متوازن رویہ ضروری اے کہ کوئی بھانویں کنہا ای مخلص کیوں نہ ہوئے ساڈے توں زیادہ ساڈے ملک دا خیر خواہ نہیں ہو سکدا ایہہ درست اے کہ اشرف غنی دے منظر نامے نال بنن نال بھارت لئی افغان فضا غیر ہموار ہوئی اے پر عبداللہ عبداللہ جہے کئی چہریاں دی اہمیت گھٹ نہیں ہوئی بلکہ متفقہ حکومت دی تشکیل لئی ہون والی کوششاں دا اوہ حصہ نیں تے مستقبل وچ وی اہم کردار بعید از قیاس نہیں حزب اسلامی دے سربراہ گلبدین حکمت یار وی سابق حکومت وچ وزیراعظم دے منصب اُتے فائز رہے جنہاں نے حال ای وچ سرکاری میڈیا نال اک انٹرویو وچ کشمیریاں دی جدوجہد دا بدلہ لین لئی بھارت نوں پاکستان دے خلاف افغان سرزمین استعمال کرن توں باز رہن دا مشورہ دتا اے پر بطور وزیراعظم اوہ بھارتی رہنماواں نال ملدے رہے نیں ایس لئی ای محتاط طرز عمل ای ساڈے لئی بہتر اے کیوں جے ملکاں دے تعلقات ریاستی مفاد دے تابع ہوندے نیں تے طالبان افغانستان دے حکمران بنن والے نیں اوہ کیونکر اپنے ملک دا مفاد بالائے طاق رکھ کے ساڈے مفادات دی نگہبانی کرن گے؟
امریکی کجھ زیادہ قابل اعتبار نہیں اوہ نفع دی امید اُتے انساناں نوں مارنا وی جائز تصور کردے نیں دہشت گردی ختم کرن دی آڑ وچ 11 ملین بچے، بڈھے، خواتین تے جوان افغاناں دے مرن اُتے ایہنوں قلق نہیں بلکہ ایہہ سب کجھ افغاناں دی بہتری لئی ضروری قرار دیندا اے طالبان تے امریکہ بظاہر حریف تے طالبان دا اولین مطالبہ غیر ملکی فوج کڈنا اے پر کابل وچ امریکہ و نیٹو فوج موجود نیں پر طالبان بیان بازی دے علاوہ عملی طور اُتے پُر سکون نیں جیہڑا کسے ممکنہ گٹھ جوڑ دے خیال نوں تقویت دیندا اے نہیں تے لڑاکا طیاریاں، ٹینکاں، توپاں تے گولہ بارود نال لیس 30 لکھ فوج کجھ دناں وچ سٹھ ستر ہزار طالبان نال لڑے بغیر انج تتر بتر ہوندی؟
بظاہر بھارت نوں افغان بساط اُتے ہزیمت دا ساہمنا اے پر ایہہ نہ بھُلو ہزاراں افغان ملک توں نکلن نوں بے تاب نیں جنہاں نوں 13 ملک پناہ دین دا وعدہ کر چکے نیں مہاجرت اختیار کرن والے مالی طور اُتے آسودہ ہو کے افغان شورش وچ حصہ لے سکدے نیں کیوں جے طالبان دے آن نال ملکی جی ڈی پی 20 فیصد ڈگن دا خدشہ اے بھُک تے افلاس ودھن نال سیاسی صورتحال انتہائی غیر مستحکم ہو سکدی اے۔ عالمی ادارہ خوراک نے افغانستان وچ انسانی المیے دا خدشہ ظاہر کردے ہوئے کہیا اے کہ اک کروڑ 40 لکھ بندیاں نوں کھان پین دیاں شیواں میسر نہیں برفباری توں پہلاں لوکاں تیکر خوراک اپڑانی ہوئے گی پر امریکہ و نیٹو ملکاں نے مزید امداد توں ہتھ کھچ لیا اے صرف او آئی سی نے امداد دا عندیہ دتا اے۔ ایہہ حالات سیاسی تصفیے دے باوجود مستقبل وچ بدامنی ول اشارہ کردے نیں تے اک وار فیر گوانڈھی ملکاں نوں مہاجرین دا ساہمنا ہو سکدا اے جس نال کمزور معیشتاں دے حامل پاکستان جہے ملک دبائو دا شکار ہو سکدے نیں، روس، چین تے افغانستان نوں لڑان دی چال چلنا تے خطے وچ بے چینی پیدا کرن دے اسباب مہیا کرنا سرمایہ دارانہ نظام نوں تحفظ دین دی کوشش اے ایہہ خطے نوں سزا دین دا انج دا سامان اے جس اُتے زیادہ جوش و جذبہ وکھان تے خوش فہمی دی بجائے احتیاط نال حالات اُتے نظر رکھ کے چالاں دا توڑ کرنا ضروری اے۔