اصلاحات دی لوڑ

تحریر حمیداللہ بھٹی

ملک دے سارے شعبیاں وچ خرابیاں نیںجنہاں توں ہر ذی شعور آگاہ اے ایسے لئی جھٹلانا ممکن نہیں۔ جے خرابیاں نوں جھٹلانا ممکن نہیں تے فیر اصلاحات دی ذمہ داری پوری کرنی چاہیدی اے۔ ملک وچ وسائل دی کمی نہیں پر استعمال تے تقسیم دے مربوط طریقہ کار دی کمی ضرور اے۔ ایسے بنا تے وسائل تھلڑے طبقیاں تک نہیں پہنچدے تے اوہ محرومیاں دا شکار نیں۔ ایہہ محرومیاں تے مسئلے لنگھدے دن دے نال ودھ رہیاں نیںجہدے توں ریاست اتے عام بندے دے اعتماد وچ کمی آ ئی اے۔ جے سیاستی قیادت درست طریقے نال فرائض سرانجام دیندی‘ ویلے دے نال اصلاحات اتے کم ہوندا تے خرابیاں اتے قابو پان دی کوشش کیتی جاندی تے افراتفری دے بجائے ملک وچ امن وسکون ہوندا بدقسمتی نال انج نہیں ہویا بلکہ سیاسی قیادت نے مسئلیاں وچ کمی لیان دی بجائے ذاتی مفادات اتے ای توجہ مرکوز رکھی اے جہدے توں چھوٹے چھوٹے مسئلے وی گھمبیر شکل اختیار کرن توں تھرلے تے کمزور طبقے مسئلیاں دے بھنور وچ پھسدے گئے تے اوہناں دی محرومیاں وچ وادھا ہوندا گیا جہدے توں عام بندے دے نظام مملکت اتے اعتماد وچ کمی آئی تے ہون والے فیصلیاں اتے شک دی فضا بندی گئی حالانکہ دنیا بھر دی ریاستاں بدلدے حالات دے تقاضیاں دے مطابق اصلاحات لیا رہیاں نیں مگر ساڈے ایتھے ہن وی ایس حوالے نال کوئی کم نہیں ہو رہیا نہ ای اداریاں نے ساکھ بہتر بنان اتے توجہ دتی اے۔ سیاسی قیادت نے وی فرائض دی بجا آوری دے بجائے اک دوجے نوں گندا کرن وچ توانائیاں ضائع کیتیاں جہدے توں غیر جمہوری قوتاں نوں مداخلت دے موقعے ملے۔
نظام انصاف تے عام بندے دا اعتماد متزلزل ہووے تے سیاسی استحکام دا سفنا وی ٹٹ جاندا اے لیکن اج تک ایس حوالے نال بااعتماد طریقہ کار بنان تے اتفاق نہیں ہو سکیا۔ا میر‘ غریب تے طاقتور ‘ کمزور وچ سخت تفریق ہوندی اے۔ کجھ عرصہ توں عدلیہ نے بالاتر تے طاقتور ہون دا یقین دوان دی کوشش کیتی لیکن ایہ آکھنا کہ سب اچھا ہو گیا اے درست نہیں جد تیکر بلاتفریق انصاف نہیں ہووے گا لوکاں دے شکوک و شبہات ختم نہیں ہو سکدے کیوں جے آئین تے قنون سازی دا فورم پارلیمان اے ایس لئی خرابیاں نوں برقرار رکھن وچ وڈا حصہ سیاسی قیادت نوں قرار دے سکنے آں جہنے محدود مفادات لئی کدی اصلاحات لیان دی کوشش ای نہیں کیتی بلکہ ایس حوالے نال کوتاہی دی مرتکب ہوئی اے۔ اپوزیشن اتے عرصہ حیات تنگ ہون نال عدالتی فیصلے وی شکوک و شبہات دی نظر ہوئے نیں تے ہن جے کسے سیاسی شخصیت نوں سزا ہوندی اے تے لوک منصفانہ نہیں سمجھدے بلکہ کدھرے نہ کدھرے ہون والی مداخلت دا شاخسانہ قرار دیندے نیں۔ ایہ شک دی فضا اکثریتی ازہان وچ راسخ ہو چکی اے۔ عالمی ادارے ساڈے عدالتی نظام دی درجہ بندی کردے ہوئے نظام انصاف نوں کم تر حیثیت تے رکھدے نیں۔ مداخلت جے نہیں وی ہوندی فیر وی اک ای قسم دے کیس اتے مختلف عدالتاں توں وکھرے وکھرے ہون والے فیصلیاں نے نظام عدل نوں سوالیہ نشان ضرور بنایا اے۔
اختیار تے غرور تکبر وچ ٹریفک سارجنٹ نوں کچل دتا جاندا اے جہدی میڈیا دے ذریعے ویڈیو پورا ملک ویکھدا اے فیر وی ملزم باعزت بری ہو جاندا اے۔ ایس طرحاں دے فیصلے قدرو منزلت وچ وادھا نہیں کردے۔ انڈر ٹرائل امیر بندے نوں حوالات یا جیل وچ رکھن دے بجائے پرائیویٹ ہسپتال بنوا کے رکھن دی وی گنجائش کڈ لیتی جاندی اے فیر وی کوئی توجہ نہیں دیندا بلکہ پلس سنے سیاسی اشرافیہ بارسوخ بندے دی سہولت کار بنن دی کوشش کردی اے۔ ایسے طرح کوئی صاحب اقتدار قتل کر دیوے تے پلس ہتھ پان دے بجائے پردہ پوشی دی کوشش کردی اے۔ انج دے اطوار ساکھ بناندے نہیں بلکہ نقصان ہوندا اے فیر وی جنہاں نے اصلاحات لیا کے خرابیاں اتے قابو پانا ہوندا اے اوہ سیاسی قیادت مسلسل غفلت دی مرتکب ہو رہی اے۔ نیک نامی کمان لئی غفلت دا مظاہرہ کیتا جاوے گا تے فیر اقتدار توں محرومی تے لوکی سڑکاں اتے نکلن تے لاٹھیاں کھان توں گریز ای کردے نیں۔ چاہے کسے نوں غیر آئینی طریقے نال ای کیوں نہ اقتدار توں بے دخل کیتا جاوے۔ خرابیاں اتے قابو پان لئی اصلاحات کرن توں عام بندے نوں فیدہ ملے گا تے سیاسی قیادت نوں وی ثمرات مل سکدے نیں کیوں جے خرابیاں نہیں ہون گئیاں تے اقتدار توں کسے نوں غیر آئینی طریقے نال بے دخلی دے رستے وی بند ہو جان گے۔
انصاف وچ تاخیر انصاف نہیں بے انصافی ہوندی اے۔ ڈاکٹر عبدالقدیر خاں دی آزادانہ نقل و حمل دے متعلق اک درخواست 2019 وچ دائر کیتی گئی پچھلی سماعت تے منصفاں ولوں اٹارنی جنرل نوں وکیلاں نال ملاقات کران دی ہدایت کیتی گئی۔ 10اکتوبر 2021 نوں محسن پاکستان ڈاکٹر عبدالقدیر خان رحلت فرما گئے لیکن 2019 نوں دائر ہون والی درخواست دی سماعت چالوں مہینے 24 فروری توں دوبارہ شروع ہون دا فیصلہ ہویا جہدے لئی چیف جسٹس جسٹس عمر عطا بندیال دی سربرای وچ تن رکنی بنچ تشکیل دتا گیا ۔ ظاہر اے ہن جے بنچ آزادانہ نقل و حمل دی اجازت دا فیصلہ دے وی دیندا اے تے اپیل کنندہ دا کوئی بھلا نہیںہو سکدا۔ کیوں جے ڈاکٹر قدیر سماعت توں چار مہینے پہلے ای مٹی تھلے سو چکے نیں۔ ایس لئی حق یا خلاف ہون والا کوئی فیصلہ اوہناں نوں متاثر نہیں کر سکدا بلکہ اللہ دے حضور سزا تے جزا لئی پیش ہو چکے نیں۔ ہن ایتھے سوال ایہ پیدا ہوندا اے کہ دنیاوی زندگی اجیرن بنان والیاں دا کدی تعین ہو سکے گا؟
کسے عدالتی فیصلے دے متعلق ہون والی تاخیر تے تبصرہ کرنا مناسب نہیں کیوں جے توہین عدالت لگ سکدی اے مگر سیاسی قیادت کولوں تے ایہ سوال ہو سکدا اے کہ اوہ عوامی نمائندے نیں تے انتخابات وچ اوہناں نوں عدالت وچ وی پیش ہونا ہوندا اے۔ اقتدار دے دوران عوامی مسئلیاں دے حل وچ تاخیر دا کارن بنن والے نظام وچ اصلاحات لیان وچ کیہڑا امر مانع رہیا۔ عوام دریافت کر سکدی اے جے خرابیاں تے مسئلیاں دا تعین کردے ہوئے ضروری اصلاحات اتے توجہ دین تے ایس طرح نہ صرف اوہناں دی اپنی ساکھ بہتر ہووے گی بلکہ تیز رفتار انصاف دی راہ وی ہموار ہو سکدی اے۔ جدوں عالمی ادارے ساڈے نظام انصاف نوں ہدف تنقید بناندے تے رینکنگ وچ سب توں تھرلے درجے اتے رکھدے نیں تے ایس توں صرف نظام انصاف اتے ای سوالیہ نشان نہیں پیدا نہیں ہوندے بلکہ ملک دی بدنامی دے نال صاحبان اقتدار دی ساکھ وی متاثر ہوندی اے جہنے وی مہذب تے ترقی یافتہ معاشرے نیں اوتھے نہ صرف انصاف چھیتی ہوندا اے بلکہ امیر‘ غریب تے کمزور‘ طاقتور وچ کوئی تفریق روا نہیں رکھیا جاندا بلکہ غیر قنونی سرگرمی وچ ملوث ہون دی صورت وچ برسراقتدار لوکاں نوں وی نہ صرف کٹہرے وچ لیایا جاندا اے بلکہ جرم ثابت ہون تے سزا وی دتی جاندی اے لیکن کوئی بے گناہ چاہے کنا ای کمزور یا غریب کیوں نہ ہووے ‘ کوئی طاقتور تختہ مشق نہیں بنا سکدا نہ ای حکومتاں دی ایما تے فیصلے کرن وچ نظام انصاف تاخیر کردا اے ایہناں وجوہات دی بنا تے جمہوریت مستحکم تے سیاسی استحکام اے۔ ہن ساڈی سیاسی اشرافیہ نوں وی ایہ فیصلہ کر لینا چاہیدا اے کہ اوہ اصلاحات لیا کے خرابیاں دور تے مدت اقتدار پوری کرناچاہندے نیں یا اداریاں اتے دبائو پا کے ملک وچ سیاسی عدم استحکام برقرار رکھن تے غیر آئینی تے غیر جمہوری قوتاں لئی رستے کھلے رکھنا چاہندے نیں؟