الوداع کیویں آکھاں؟

رابعہ رحمٰن

آپا بشریٰ رحمن دے انتقال اتے دل صدمے نال دوچار اے۔ بہاولپور وچ جنم لین والی بشریٰ رحمن دی تحریراں سانوں زندگی دے کول لے جایا کردیاں نیں۔ بشریٰ آپا نے تصنیف تے تالیف دے نال سیاست وچ بھرواں حصہ لیتا۔ اوہ چادر‘ چاردیواری اور چاندنی دے عنوان نال کالم لکھیا کردیاں سن۔ ایہہ اوہناں اہل قلم وچوں سن جنہاں دا نام کسے تعارف دا محتاج نہیں سی۔ اوہ ناول لکھدیاں‘ افسانہ لکھدیاں‘ کالم لکھدیاں‘ اوہناں دی تحریراں ہمیشہ معتبر اہل نظر کولوں داد وصول کر لیندیاں۔ اوہناں دے قلم نے ہمیشہ گردوپیش دے منظر نوں کیمرے دی اَکھ وانگوں اپنی گرفت وچ کیتا۔ اوہناں دی تحریراں وچ معاشرے دے ٹٹدے بندے رشتے‘ جذبیاں دی شکست و ریخت‘ قدراں دی پامالی تے زندگی دی بے حالی دے سارے رنگ نمایاں نیں۔
1990ء دی گل اے کہ مینوں اک دن آپا بشریٰ رحمن دا فون آیا۔ آکھن لگیاں رابعہ رحمن لوکی پچھدے نیں کہ کیہ رابعہ رحمن تہاڈی بھین نیں تے ایس لئی میں ایہ ویکھن لئی کہ لوکی جہنوں میری بھین سمجھدے نیں اوہ کیسی اے ملن دی دعوت دینی آں۔ ایس طرح بہت ساری یاداں میری یادداشتاں وچ محفوظ نیں۔ جدوں اوہناں دی رحلت
دی خبر سنی تے اوہناں نال ملاقاتاں یاد آن لگیاں۔ بشریٰ آپا اک دبنگ زنانی سن اوہناں دے سانحہ ارتحال نے مینوں بہت غمزدہ کر دتا۔ لیکن اک تخلیق کار دا دنیا توں چلے جانا ایسا نہیں اے کہ اوہنوں دنیا توں محو کر دیوے۔ اوہ جہڑے معیار دی ادیبہ تے جہڑے گفتار دی سپیکر سن اوس معیار دے لوکی ناپید ہوندے جا رہے نیں۔اوہ نثر و نتظم دے رشتے توں ادب دے کتبے اتے نصب سن۔ ایہدے علاوہ ناول‘ افسانے‘ کالم نگاری نے اوہناں نوں شہرت دے اعلیٰ درجے اتے رکھیا۔ اوہ عوامی زنانی سن۔عام قاری نال اپنے کالماں وچ انج ملامہ کردیاں گویا اوہناں دے نال اوہناں دی جھونپیڑی وچ بیٹھی ہون۔ اوہناں نے اپنی ذہانت تے معیار زندگی نوں کدی عام انسان دے درمیان خلیج نہیں بنن دتا۔ ایہو وجہ اے کہ طلبا تے طالبات توں لے کے گھٹ فہم عام قاری نے وی اوہناں دے جذبیاں‘ نظریات نال وابستگی دا اظہار کیتا۔ اوہناں دا لبو لہجہ‘ لفظاں دا چنائو‘ اوہدی ادائیگی وچ اک مقناطیسی قوت سی۔ اوہناں دی زبان وچ بڑی تاثیر سی۔ اوہ مجموعے وچ چھا جاندیاں سن۔ ایسی ادبی شخصیت سن جنہاں نے اپنے گھر دے کمرے دے کونے وچ بیٹھ کے نہیں لکھیا بلکہ اوہناں نے بھرویں سماجی زندگی گزاری۔ ایس سماج دے اتار چڑھائو دے نال اوہدے سارے شعبیاں تے گوشیاں دے نال اک ناظر اک مشاہد دی حیثیت نال وابستہ رہ کے فکشن لکھیا۔Non فکشن لکھیا‘ سیاست کیتی‘ گھرداری کیتی‘ ویلے دی گردان دے نال کجھ حوالے مدھم پے جاندے نیں مگر کجھ ریفرنس ایسے ہوندے نیں جہڑے مدت تک اوہناں دا حوالہ ہوندے نیں‘ اوہناں دے پردہ فرما جان مگروں ایس گل دی بہت لوڑ اے کہ اسیں اوہناں دے سارے حوالیاں وچ اوہناں دا مقام تے ادبی قد متعین کریے کیوں جے اوہناں نے ادب دے فروع وچ اپنا معقول تے مقبول حصہ شامل کیتا اے۔ بشریٰ آپا صرف سماجی حوالے نال ای نہیں پہچانی جاندیاں بلکہ اوہناں دے کالماں دے سلسلے وچ فی الواقعہ ادبی چاشنی حالات تے واقعات دی گہرائی دے نال مشاہدے وی اوہناں دی ہر سطر وچ جھلکدے سن۔ اوہ ہمہ صفت تے ہمہ جہت شخصیت دی مالک سن ۔ اوہ صحافت‘ سیاست تے ادب دی تکون دا تاج پائے ہوئے سن۔ بشریٰ آپا اتے مشتاق یوسفی دا خاکہ لکھنا وی ایس گل دی گواہی اے کہ اوہ بلبل پاکستان سن۔ اوہناں دی سیاسی تقریراں فراموش نہیں کیتی جا سکدیاں۔ ہمدرد دی مجلس شوریٰ وچ اوہناں دا مائیک سنبھالنا سب نوں اپنی نگاہ وچ رکھنا اپنی قائدانہ سوچ تے صلاحیت نوں ہر تھاں اجاگر کرنا اوہناں دا خاصہ سی۔ اوہ کسے وی شعبے وچ ثانوی کردار نہیں رہیاں بلکہ مرکزی کردار دے طور تے دنیائے ادب‘ صحافت تے سیاست وچ اپنے نقوش چھڈ گئیاں نیں۔ 2007 ء وچ اوہناں نوں صدارتی اعزاز (ستارہ امتیاز) نال وی نوازیا گیا۔
ہُن اوہناں دے جنازے دے کول اوہناں دے چاہن والیاں دا جم غفیر سی مگر بلبل پاکستان خموش سی۔ سارا باغ باغیچہ تے اوتھے موجود سی فیر بشریٰ آپا معطر لفظاں نال زعفرانی گل بات کیوں نہیں کر رہیاں سن۔ بشریٰ آپا تسیں تے مینوں جتھے ملدیاں میرا ہتھ پھڑ لیا کردیاں سن مگر اج تے تسیں سرد موسم دے برفیلے لباس وچ لیٹی بند اکھاں نوں جنبش وی نہیں دے رہیاں۔ میں تہاڈے انتظار وچ کھڑی کدوں توں بے تاب سی۔ صدا کیوں سنائی نہیں دیندی جد کہ اسیں سارے ہمہ تن گوش سی۔ ہن تے تہاڈے رخصت دا ویلا سی۔ میرے وچ اینی ہمت نہیں کہ تہاڈے چہرے نوں چٹی چادر ن نال ڈھکیا ویکھاں۔ بس دو قدم پچھے لے رہی آں۔ ہر آہٹ وچ اک نوحہ سنائی دے رہیا اے ۔ہر خیال زخم لا رہیا اے۔ میں تہانوں الواع کیویں آکھاں؟