کجھ دل دِیاں گلاں…احمد نگر چٹھہ دے نام

سیانے آکھدے نیں بندہ کدی وی اپنے مرکز توں دور نہیں جاندا۔ دنیا داری دا پینڈا کردا اوہ بھاویں کدھرے وی ٹُر جائے، پر اپنی مٹی دے اثر توں دور نہیں جا سکدا۔ اپنی پچھان بدل لوے، رنگ، روپ، سروپ سب کجھ وَکھرا کر لوے پر اوہدے اندر، دل دا کوئی کونہ کوئی نُکر اجیہی ضرور ہُندی اے جتھے اوہدی اصل، مرن تیکر زندہ رہندی اے۔ بندے نوں اوہدی مٹی اپنے وَل کھچدی ضروراے ، بھاویں حیاتی دے کسے وی موڑ اُتے کھچے۔ ایہہ وکھری گل اے کہ دنیا دی ایس بھیڑ اندربندہ ایہناگواچ جاوے کہ اونھوں اپنے ہون تے نہ ہون دا احساس ای نہ رہوے۔ پر جد وی اونھوں فرصت ملے گی، اوہ اکلا اپنے اندر نوں پھرولے گا، تے اونھوں اپنی گواچی ہوئی اصل ضرور لبھے گی۔ اوہدا گواچیا ہویا ہمزاد اپنی اصل وَل ضرور لے کے جاوے گا۔ تہاڈے وچوں بہت سارے سجن ایس حقیقت توں واقف ہون گے تے بہت ساریاں تے، پرت کے اپنی اصل وَل سفر وی کیتا ہووے گا۔گواچے ویلے دا کھدو ضرور پھرولیا ہووے گا،بیتے ویلے وَل پرت کے سفر کرن دی ضرور کوشش کیتی ہووے گی۔
میں جے کر ایہہ آکھاں کہ اپنے ہمزاد نال، اپنی اصل حقیقت،یعنی اپنے پچھوکڑ وَل یاداں راہیں سفر کرنا دنیا دا سب توں وَڈا رومانس اے، تے شاید ہر گز غلط نہیں ہووے گا۔ تسیں جے کر اپنی مٹی توں دور او، بیگانے دیس وچ کامیاب زندگی گزار رہے او۔ تہاڈے بال بچے چنگی تعلیم حاصل کر رہے نیں یا فیر چنگے کاروباراں راہیں سوکھے دن گزار رہے نیںایہہ سب نعمتاں ہوون دے باوجود تہانوں اک عجیب جیہی کمی دا احساس ضرور رہوے گا۔ ایہہ کمی دنیا دیاں ساریاں نعمتاں وی رَل کے پوری نہیں کر سکدیاں۔ سینہ اودوں ای ٹھردا اے،جد تُسیں اپنے مرکز، اپنی مٹی تے رہتل وَل مڑ دے او۔
دنیا جہان دیاں آسائشاں چھڈ کے جد اپنے پنڈ دِیاں گلیاں وچ آئوندے او تے عمراں دے پینڈے سُنگڑ کے ویلے نوں پچھاں چھڈ کے تہاڈے ماضی نوں ،حال نال ہم آہنگ کر دیندے نیں۔ اوس ویلے جو سکون ملدا ہے او نہ تاں لفظاں وچ بیان کیتا جا سکدا اے تے نہ ای ایس احساس دی شدت تہاڈے توں وَکھ کوئی دُوجا محسوس کر سکدا اے۔
میری جم پل وزیر آباد دے پنڈ احمد نگر چٹھہ دی اے۔ ایہہ اوہ پنڈ اے جیہدی مٹی نے حفیظ تائب ہوراں جیہا سچا عاشق رسولۖ پیدا کیتا۔ میرے اَبا جی صوفی غلام محمد بٹ ہوریں حکمت دے شعبے نال وابستہ سن۔ عام طور تے ایس شعبے دے لوک دھیمے مزاج والے ہُندے نیں، پر ابا جی اِنج دے نہیں سن۔ اونھاں ہمیشہ باطل دا راہ ڈَکیا تے ظالم دے سامنے گج وَج کے کھلوتے۔ ایس دے باوجود کہ میں اونھاں دا اکلا پُتر سی،تے اکلوتی نرینہ اولاد بندے نوں اکثر بزدل یا مصلحت پسند بنا دیندی اے۔پر ابا جی نے میرے توں ودھ اپنے اصولاں نال پیار کیتا تے اونھاں سچ داجھنڈا چکن وچ کدی کوئی سمجھوتا نہیں کیتا۔
مینوں اونھاں توں کجھ وی نہ ملیا ہُنداتے میرے لئی کلا ایہہ مان ای بتھیراا سی کہ میں صوفی غلام محمد دا پُتر آں جیہڑے کلے ای ظالم دی راہ ڈَک کھلوندے سن۔اوہ اوکھے سوکھے ،ہر ویلے وچ ہمیشہ ڈَٹ کے رہے تے اپنے اصلولاں نوں ایمانی تقاضہ سمجھ کے نبھایا۔ اونھاں دے ایس مزا ج نے مینوں وی تحریک دِتی ،تے میں اپنی جوانی طبقاتی تفریق جیہے رویاں دے خلاف لڑدیاں گزاری۔ جیہدے نتیجے وچ درجناں جھوٹھے سچے مقدمے وی ہوئے تے جیلاں دی یاترا وی کیتی۔ پر سچ دے ایس بھانبڑ نے جِتھے مینوں کندن بنا دِتا، اوتھے ای اجیہے سجن وی دِتے جیہڑے کندن توں وی اگانہہ دی شے سن۔زندگی موت دی پروا کیتیوں بغیر میرے نال ڈَٹ کے کھلوتے یاراں توں ودھ کے بھرا ہون دا حق ادا کیتا۔۔ایہہ سجن میرے نال کھلوتے تے کلا ہون دااوہ ڈنگ جیہڑا ہر ویلے سوچاں اندھر ڈَر دا زہر بھر سکدا سی ،اوہ ڈنگ حیاتی وچوں اُکا ای نکل گیا۔
ایہہ 80 ء دے دہاکے دی گل ہووے گی جد میں تے میرے بیلیاں جنھاں وچ طارق رسول ڈھلو، سیٹھ احسان اللہ، ملک امتیاز، اعجاز حسین عاجز، ناصر مقبول بٹ، ساجد خلجی، چاچا جی ثناء اللہ چیمہ ، ظفر اقبال سیکرٹری تے بے شمار ہور ناں وی شامل نیں۔ اساں وزیر آباد دے اپنے علاقے دے نوجواناں نوں کھیڈاں راہیں نشے سنے دُوجیاں برائیاں توں دور رکھن دا فیصلہ کیتا۔ اساں دن رات دی محنت نال اپنے پنڈ احمد نگر نوں علاقے دیاں کھیڈاں تے ثقافتی سرگرمیاں دا اجیہا مرکز بنا یا جیہڑا پورے ضلعے دی پچھان سی۔
کبڈی،کرکٹ، والی بال، نیزہ بازی سنے کیہڑی کھیڈ سی جیہدا میدان نہ سجدا۔ پورے ملک توں جگ دُھمے کھڈاری احمد نگر دا رخ کردے، تے علاقے دے نوجواناں نوں میدا ن آباد کرن دی تحریک دیندے۔ دنیں کھیڈاں ہُندیاں تے راتیں مشاعرے تے موسیقی دی محفل۔استادامانت علی خان، فتح علی خان، حامد علی خان تے اسد امانت علی خاں جیہے فن کاراں دے پکے راگ سُندے تے فوک موسقی دا چس وی لیندے۔ کیہڑاوڈا فنکار سی جیہڑا ساڈے احمد نگر نہیں آیا ،سارے آوندے تے میلے سجاوندے۔میرے متراں ایس شہر نوں زندہ رہتل دا گڑھ بنا دتا۔
اوہ آکھدے نیں نا کہ ویلا سدا اِکو جیہا نہیں رہندا ۔ساڈیاں سانجھاں،جیہڑیاں کسے کولوںکھوٹیاں نہ کیتیاں گئیاں اونھاں نوں ویلے دی نظر لگ گئی۔اسیں سارے سجن رزق روزی لبھن اپنے مرکز توں دور ہُندے گئے۔ طارق کنیڈا جاوَسیا، اعجاز دوبئی چلا گیا ، ملک امتیاز ملتان ٹُر گیا، سیٹھ احسان اللہ دوبئی جا کے کم وچ لگ گیا تے میں وی اپنے احمد نگر نوں دل وچ وساکے لہور آیا تے دھڑکناں اوتھے ای چھڈ آیا۔ ایتھے آکے نویں سرے توں حیاتی اُساری۔جیہڑی سکھیا ابا جی توں لے کے ٹُریا ساں ،اوہ ایتھے بہت کم آئی۔منیر نیازی ہوریں آکھدے سن ناں کہ لہور کسے ایرے غیرے نوں نہیں من دا،تے جے کوئی ایہدا دل جِت لوے تے فیر ایہہ شہر اونھوں اپنے دل وچ وساوندا تے محبوب وانگر پیار کردا اے۔
میں لہور آیا تے بڑا اوکھا ویلا سی،ایتھے ڈاکٹر یوسف ہوراں میرے موہڈھے نال موہڈھا لایا۔میرے جیہا بندہ جیہدے جینز وچ ای ظالم نوں للکارنا ہووے،اوہدی للکار وڈے یا چھوٹے شہر دی تفریق وچ کتھے پیندی اے۔میں ایتھوں دے مگرمچھاں نوں چھیڑیا۔لڑائیاں لئیاں ،فیر اک واری پرچے جھلے تے عدالتاں ویکھیاں۔میں جنھاں لوکاں نال لڑیا اوہ کوئی چنگے یا نیک نام نہیں سن۔سسٹم اونھاں دے تابع،افسر شاہی اونھاں دی وفا دار تے تگڑے بدمعاش اونھاں دے بانہہ بیلی۔میں فیر وی نہیں گھبرایا،میرا دل ہمیشہ حوصلہ مند رہیا کہ میں ظالماں نال آہڈا لایا اے۔رب تعالیٰ مینوں ہارن نہیں دیوے گا۔فیراوس پرور دگار نیں میرا مان رکھیا تے مینوں نہتا،بظاہر کمزور تے کلا ہون دے باوجود نیواں نہیں پین دتا۔
ہُن لہور مینوں جاندا اے تے میں لہور نوں۔ایس شہر نال مینوں بڑی محبت اے۔ایس توں ودھ محبت کیہہ ہو سکدی اے کہ میں ایس شہر دی مٹی دے سپرد اپنی سب توں قیمتی شے،اپنی جنت،اپنی ماں کر دِتی۔میری ماں ایسے شہر دی مٹی وچ آسودہ خاک اے۔ایس شہر نے مینوں جنھاں آزمایا،اوس توں ودھ نوازیا۔
پر،سجنوں!سچی گل تے ایہہ ہے کہ جو عشق احمد نگر چٹھہ نال اے،لہور شہر دے احساناں تے محبتاں نے وی اوہدا رنگ پھِکا نہیں پین دتا۔اَج وی دل دِیاںدھڑکناں اوتھے ای نیں،تے جیہڑا دل، میں اپنے نال لے کے آیا ساں،اوہدے اندر جیویں کل احمد نگر آباد سی،اُنج ای اج وی جیوندا وَسدا اے۔ایس پنڈ دِیاں گلیاں،چوک چوراہے تے رُکھاں دیاں ٹھنڈیاں چھاواں کدی نہیں بھُلیاں۔بھُل وی کیویں سکدا ہاں،احمد نگر کوئی بھُلن والی شے وے؟۔۔۔۔
پچھلے دِنیں ابا جی دے برخوردار تے شاگرد حفیظ اللہ منہاس تے اوہناں دے سنگیاں ابا جی دی برسی دا اکٹھ رکھیا تے مینوں وی آون دا سدا دتا۔میں اپنے دوستاںتے برخورداراں نال لہوروں ٹُریا تے بالکل جذباتی نہیں سی ۔ پر جد، احمد نگر دی جُو وچ وڑھیا تے انج لگا جیویں سڑک کنارے کھلوتا ہر رُکھ،ہر بوٹا مینوں جی آیاں نوں آکھدیاں پُچھ رہیا اے،کیویں ویں جواناں؟کیہ گل اے،پنڈ نال محبت پھِکی پے گئی اے؟اج ایہنے دِناں بعدوں پھیرا پایا ای؟میں اپنے رُکھاں دی چپ دی بولی سُن کے چُپ وَٹی بیٹھا ساں تے میریاں اَکھاں دی نمی آپنے آپ نال گلاں کررہی سی۔۔۔۔
ایس شہر دے اک اک ذرے وچ اج وی بیتے سمے دے اک اک پل دی خشبو سی۔ویلا لنگیا ،کچیاں سڑکاں پکیاں ضرور ہوئیاں ،کھیتاں کھلیاناں دی تھاویں کنکریٹ دی اک نویں دنیاآباد ہوگئی ، پر محبتاں دی خشبو مَٹھی نہیں پئی۔حفیظ اللہ منہاس ہوراں تے اونھاں دے سنگیاں نے محدود وسائل دے باوجود بہت شاندار تے پُروقار تقریب منعقد کیتی۔احمد نگر چٹھہ دے وَسنیکاں ابا جی دی محبت نوں محبت نال تول کے ثابت کیتا کہ ایس مٹی دے لوک کوئی قرضہ اپنے سر اُتے رہن نہیں دیندے۔ایتھوں فارغ ہوئے تے چودھری طارق ڈھلو اپنے نال لے ٹُریا،اوس نہ نہ کردیاں وی میری تے میرے متراں دی ڈھیر سیوا کیتی۔
ایتھوں سانھوں متراں سنے سیٹھ احسان اللہ اغوا کرکے اپنے ڈیرے تے لے گئے۔اونھاں ساڈی بس اک ای گل منی کہ چاء توں علاوہ کجھ نہیں ہووے گا۔پر جد اسی دستر خوان اُتے بیٹھے تے انج لگا جیویں اس ملوانے نے فرشتیاں نال مُک مُکا کرکے بہشتاں دے باورچی خانے نوں سنھ لائی ہوئی اے۔اوہ کیہڑی شے سی جیہڑی ساڈے سامنے موجود نہیں سی۔سب توں وڈی تے قیمتی شے اونھاں سجناں دی سنگت سی جیہڑے بچپنے توں لے کے جوانی تیکر میرے نال ہسے کھیڈے،اوکھے سوکھے ویلے موہڈے نال موہڈا لا کے کھلوتے۔
اسیں پرانیاں یاداں وچ گواچے اونھاں سجناں نوں یاد کردے رہے جیہڑے اج ساڈے نال نہیں سن۔دل کردا سی،ایہہ محفل کدی نہ مکے،انج ای بیٹھے دل دیاں گلاں کردے رہیے۔دکھ سُکھ پھرولیے تے ویلے نوں بنھ کے اک پاسے بیٹھا دئیے۔۔۔۔
پر کجھ اختیار رب نے بندے نوں نہیں دِتے ہُندے،سو نہ چاوہندیاں ہوئیاں وی اجازت لینی پئی۔انج لگا جیویں اک واری فیر ہجرت کرکے جا رہیاواں۔ایویں لگا جیویں پتا نہیں فیر مُڑ کے آونا وی اے کہ نہیں۔۔۔۔میں اک واری فیر اپنیاں دھڑکناں احمد نگر چھڈ کے خالی دل لے کے لہور نوں ٹُر پیا،جیہڑا میرا محسن اے پر پہلی محبت نہیں۔