آئین دے نام تے اِداریاں وچ تصادم

حمیداللہ بھٹی

الیکشن کمیشن ولوں انتخابی عمل اتے نظرثانی کرن دا معاملہ اداریاں دے تصادم تک
وسیع ہونا ملک دے مفاد وچ نہیں

ملک دا نظم و نسق چلان لئی آئین موجود اے ایہدی پچھلے دناں پارلیمنٹ وچ گولڈن جوبلی تقریب ہوئی جہدے وچ حکمران اتحاد دے علاوہ دوجے اداریاں دی سرکردہ شخصیات شریک ہوئیاں لیکن جاری سیاسی بحران وچ کمی داکوئی امکان نظر نہیں آ رہیا کیوں جے گل آئین‘ ضابطے تے اخلاق توں اگے اوس انتہا تے جا پہنچی اے جہدے توں اداریاں وچ تصادم دی راہ ہموار ہوندی جا رہی اے لیکن کوئی فریق موقف توں پچھے ہٹن نوں تیار نہیں۔ الزاماں دی ایسی بوچھاڑ اے جہنے سارا سیاسی منظرنامہ ای زہر آلود کر دتا اے۔ ایہہ سب کجھ آئین دی پاسداری دے نام اتے ہو رہیا اے۔ سپریم کورٹ توں پارلیمنٹ نوں سپریم منوان لئی حکومتی رویہ بے لچک اے جد کہ صدر تے چیف جسٹس سپریم کورٹ وی اپنے آئینی کردار دے حوالے نال وکھرے ڈٹے ہوئے نیں۔ دو صوبائی اسمبلیاں وچ الیکشن کران دی گل جہڑی حکومت تے اپوزیشن وچ تنائو دا کارن سی ہن اداریاں دی بالادستی دی جنگ وچ بدلن لگی اے۔ ایس جنگ دی زہر ناکی بارے ممکن اے عام بندے دی معلومات گھٹ ہون مگر فہمیدہ حلقے اسباب و مضمرات بارے بخوبی جاندے نیں فیر وی خموش نیں۔ حالات ایس نہج تک چلے گئے نیں کہ اداریاں دی بالادستی دے متمنی ملک تے عوام نوں درپیش مسائل بھلا بیٹھے نیں۔ اداریاں دی توقیر وی دائو اتے لگ چکی فیر وی کجھ سمجھن یا نرمی کرن تے کوئی تیار نہیں۔ا یہہ رویہ ملکی تے عوامی مسائل بھلان دی وجہ اے۔ ویلاآ گیا اے کہ فہمیدہ حلقے ایس بے مقصد محاذآرائی دا کوئی ایسا حل کڈن لئی تعمیری کردار ادا کرن دی کوشش کرن جہدے توں نہ صرف آئین دی پاسداری دا تاثر بنے بلکہ ایہہ حل ساریاں لئی قابل قبول وی ہووے۔
الیکشن کمیشن ولوں انتخابی عمل اتے نظرثانی کرن دا معاملہ اداریاں دے تصادم تک وسیع ہونا ملک دے مفاد وچ نہیں۔ جدوں سارے فریق اپنے عمل نوں آئین دے مطابق کہندے نیں تے سپریم کورٹ تے پارلیمنٹ وچ بیٹھے اصحاب نوں سمجھنا چاہیدا اے کہ دونویں پاسوں اوہ کون لوگ نیں جہڑے ملک نوں محاذآرائی دی دلدل وچ دھکیلن دے متمنی نیں جہناں دے اپنے مذموم مقاصد ہو سکدے نیں۔ ایہہ مقاصد حکومتی صفاں وچ اپنی اہمیت تے حیثیت ودھانا ہو سکدے نیں۔ ایس ویلے سپریم کورٹ دے اندروں وی کجھ فیصلیاں دے خلاف آوازاں اٹھن لگیاں نیں۔ایسی آوازاں انہونی نہیں کیوں جے ماضی وچ وی ایہہ بدروایت موجود رہی تے چیف جسٹس دی سبکدوشی دا کارن بنیاں۔ ہن وی جے سپریم کورٹ اپنا کم کرے تے پارلیمنٹ اپنے فرائض ول توجہ دیوے نیز سیاسی قوتاں عدالتاں وچ جان دے بجائے گل بات نال تصفیہ طلب امور طے کرن تے ملک وچ جاری غیر ضروری محازآرائی دا خوش اسلوبی نال خاتمہ ہو سکدا اے لیکن ضروری اے کہ حکومت بے لچک رویے اتے نظرثانی کرے جہدے کوئی آثار نہیں۔ حالانکہ حکومت جدوں پارلیمنٹ دی بالادستی دی گل کردی اے تے اوہنوں ذہن نشین رکھنا چاہیدا اے کہ موجودہ پارلیمنٹ نامکمل اے کیوں جے اپوزیشن قومی اسمبلی توں باہر اے اوہ دوبارہ اسمبلی دا حصہ بنن تے آمادہ اے لیکن حکومت دی ایما تے سپیکر رکاوٹ نیں جہدے توں ایہہ تاثر گہرا ہو رہیا اے کہ حکومت کجھ ایسی قنون سازی کرنا چاہندی اے جہدے توں آئندہ الیکشن جت سکے حالانکہ حزب مخالف دے بغیر ہون والی قنون سازی آئینی‘ اخلاقی یا اصولی ہر حوالے نال غلط اے فیر وی اصل اپوزیشن دی بجائے راجہ ریاض نوں ترجیح دینا سمجھ تون بالاتر اے۔ صدر نے عدالتی اختیارات وچ کمی دے منظور ہون والے قنون نوںآئین توں متصادم کہہ کے نامنظور کر دتا اے لیکن پارلیمنٹ دے مشترکہ اجلاس توں عدالتی اصلاحات دا بل تے اک ای دن انتخابات دی قرارداد منظور کرنا ایسا حکومتی جواب اے جہدا مطلب اے کہ اوہ کسی وی انتہا تک جان نوں تیار اے حالانکہ ملکی رٹ نہ ہون دے برابر تے ات گردی جیا زہر دوبارہ پھیلن لگیا اے لیکن جہناں نے تریاق کرنا اے اوہ اپنی لڑائیاں وچ مصروف نیں۔ سیاسی‘ کاروباری تے ریاستی انتظامیہ دے طاقتور حصے اک دوجے اتے حملہ آو نیں ایہہ طرز عمل ملکی مفاد دے منافی اے۔
ملک دی معاشی حالت خراب اے۔ ایہدے باوجود شرح سود وچ وادھا اقتصادیات دا اپنے ہتھوںگلہ گھوٹن دے مترادف اے۔ مہنگائی دی شرح 35.9 ہو چکی جہدی وجہ نال پاکستان جنوبی ایشیا دا مہنگا ترین ملک بن گیا اے۔ ایہہ نہیں کہ ملک دے کول وسائل نہیں بلکہ اصل وجہ ایہہ اے کہ ناقص معاشی نظام‘ بدعنوانی ‘ نرم ترین مالیاتی نظم و ضبط تے غیر ملکی قرضیاں نے ملکی معاشیات بارے ایسے مسائل پیدا کردتے نیں جہناں دی بنا تے ملک ایس حال نوں پہنچیا اے لیکن حکمراناں دی ساری توجہ صرف انتخاب توں فرار اتے مرکوز تے اوہ ملک دے بجائے خود نوں مضبوط بنان وچ مصروف نیں۔ جے حکمران اپنے غیر ضروری اخراجات سنے بے مقصد درآمدات اتے قابو پا کے برآمدات ودھان دے نال ٹیکس ریونیو جئے مسائل حل کر لین تے نہ صرف مہنگائی تے بے روزگاری وچ کمی لیائی جا سکدی اے بلکہ بجٹ خسارہ ختم کرن دا خواب تعبیر پا سکدا اے کیوں جے صنعتی سرگرمیاں توں روزگار دے موقعے ودھدے تے پیداواری عمل فروغ پاندا اے۔ ملک وچ شرح سود 21فیصد ہو گئی اے جہدی بنا تے اقتصادی سرگرمیاں دا جاری رہنا ممکن ای نہیں رہیا۔ ملکی منظرنامے تے طائرانہ نظر پائیے تے چار صوبیاں وچوں دو دی اسمبلیاں موجود ای نہیں تے نگران حکومتاں نظم و نسق چلا رہیاں نیں۔ سپریم کورٹ دے واضح فیصلہ دے باوجود ایہناں اسمبلیاں دے انتخابات لئی حکومت مطلوبہ رقماں دین تے آمادہ نہیں بلکہ آئین دے نام تے پارلیمنٹ دے پچھے لک رہی اے۔ ایہہ تصادم ودھان دی کوشش دے سوا کجھ نہیں۔ ملک وچ بیک وقت انتخابات دی قرارداد پاس کران وچ اوہدا استدلال اے کہ باقی اسمبلیاں اپنی مدت پوری کرن تے عام انتخابات اتے اٹھن والے اخراجات وچ بچت ہو سکدی اے حالانکہ اک توں ودھ واری ویلے توں پہلاں انتخابات دی قرارداد پاس کران وچ اوہدا استدلال اے کہ باقی اسمبلیاں اپنی مدت پوری کرن تے عام انتخابات اتے اٹھن والے اخراجات وچ بچت ہو سکدی اے حالانکہ اک توں ودھ واری ویلے توں پہلاں انتخابات دی روایت موجود اے جہڑے ویلے چاہن اوہ عام انتخابات ول جا سکدے نیں لیکن انتخابات ول جان دے بجائے حکومتی حلقیاں وچ سیاسی تے قنونی مسائل دی یکطرفہ تشریح نوں فوقیت حاصل اے جو ریاست تے سیاسی اشرافیہ تے عوامی اعتماد وچ کمی لیان دا موجب تے عوام وچ اضطراب دی کیفیت اے ۔ موجودہ سیاسی عدم استحکام ملک نوں خلفشار تے افراتفری ول لے جا سکدا اے۔
آصف زرداری دی تقریر عدلیہ دے خلاف چارج شیٹ اے جہنوں سپریم کورٹ دے اک سینئر ترین جج ہونٹاں اتے مسکان سجائے (باوجود ایہدے کہ اوہ خود ملک دی سب توں وڈی عدالت دا حصہ نیں) بڑے انہماک نال سندے رہے جیویں عدلیہ دی کوئی عزت یا حیثیت ای نہ ہووے۔ ممکن اے اوہ اپنے ادارے دے سربراہ دے موقف دے بجائے حکومتی موقف دا ساتھ دے کے پسندیدگی چاہندے ہون مگر کسی مہذب ملک وچ ایسا تماشا ہوندا تے نہ صرف ذمہ داران دے خلاف ہن تک تادیبی کارروائی شروع ہو چکی ہوندی بلکہ ایسے کسی جج نوں دوبارہ کرسی اتے بیٹھن توں وی روک دتا جاندا۔ ہن جج صاحب معصومانہ لہجے وچ فرماندے نیں کہ مینوں پتہ نہیں سی قومی اسمبلی وچ سیاسی تقریراں ہون گئیاں۔ ایہہ بے نیازی اے یا معصومیت‘ دونویں ای حیران کن نیں کیوں جے کئی دہائیوں سے قومی اسمبلی الزام تراشی‘ ہاتھا پائی تے گالی گلوچ دا ایسا مرکز اے جہدے توں ملک دا بچہ بچہ آشنا اے مگر اک اعلیٰ ترین منصب اتے فائز جہڑا چھیتی ای انصاف دی اعلیٰ ترین عدالت دے سربراہ بنن والے نیں اوہناں دا لاعلم ہونا ناقابل فہم اے بظاہر اجلاس وچ رلت دے جواز لئی لاعلمی ظاہر کیتی جا رہی ہے۔ہور قابل ذکر گل ایہہ اے کہ اوہناں دی اہلیہ محترمہ کیویں ارب پتی بنیاں تے بیرون ملک اثاثے بنان وچ کامیاب ہوئیاں۔ اوہناں توں وی اوہ لاعلمی دا اظہار کر چکے نیں۔ آئین دے نام تے اداریاں دے تصادم دے دوران اوہناں دا اپنا وزن حکومتی اتحاد دے پلڑے وچ ڈالنا ثابت کردا اے کہ اوہ حکومتی اتحاد دے اعتماد نوں سب توں اہم تصور کردے نیں جہدے توں خدشہ اے کہ عدل و انصاف دے ادارے دی ناصرف ساکھ منہدم ہووے گی بلکہ مستقبل وچ عدالتاں توں مرضی دے مطابق فیصلے لین دی راہ ہموار ہو سکدی اے لیکن یاد رکھو اج تے جو چاہے لکھوایا جا سکدا ای مگر آئین دے نام تے ہون والے اداریاں دے تصادم وچ ملوث چہریاں دی کوئی تریخ دان تحسین نہیں کرے گا۔ ہن ذمہ داراں نے فیصلہ کرنا اے کہ اوہ مستقبل وچ نیک نامی حاصل کرنا چاہندے نیں یا بدنامی۔