فلسطین تے کشمیر وچ مسلماناں دا قتل عام

خطے وچ پائیدار امن دا دارومدار جموں و کشمیر تے فلسطین دے مسئلہ دا اقوام متحدہ دی سلامتی کونسل دی متعلقہ قرارداداں دے مطابق حل ہون وچ ای اے

لکھت:محبوب احمد

اج دنیا نوں اک پاسے ’’کووڈ 19‘‘ دے نال نال معاشی بحران تے ماحولیاتی تبدیلیاں پاروں درپیش خطرات جئے وَکھو وَکھ چیلنجاں دا سامنا اے تے دُجے بنھے مسلماناں اتے ات گردی دا لیبل لا کے اوہناں نوں انتہا پسندی دی بھینٹ چڑھایا جا رہیا اے۔ا مریکہ تے یورپ وچ نہتے مسلماناں اتے حملے تے مقدس مقاماں وچ عبادت اتے پابندی‘ مسلم زنانیاں نوں اپنی پسند دا لباس پان دے حق توں انکار تے توہین آمیز خاکیاں دی اشاعت‘ برما وچ روہنگیائی مسلماناں نوں نذر آتش کرن‘ یہودی تے ہندو بستیاں دی تعمیر لئی فلسطینیاں تے کشمیریاں دی نسل کشی دے پے درپے واقعات توں ایس امر دا بخوبی اندازہ لایا جا سکدا اے کہ ایس تشویشناک رجحان نے معاشرے نوں کنی تیزی نال منقسم کر کے رکھ دتا اے۔ اسلام دے خلاف نازیبا بیاناں‘ توہین رسالتﷺ تے قرآن پاک دے واقعات تے نہتے مسلماناں دا قتل عام مغرب وچ تیزی نال پھیلدے ہوئے ’’اسلامو فوبیا‘‘ وچ اضافے دا کارن بن رہیا اے مگر ایہناں ملکاں دی حکومتاں وی ایہنوں روکن وچ بے بس وکھائی دے رہیاں نیں۔ اج فلسطین‘ کشمیر تے بھارت وچ ’’اسلاموفوبیا‘‘ دی خوفناک لہر بھیانک صورت اختیار کردی جا رہی اے جتھے ات گردی نوں اسلام نال جوڑ کے انتہا پسنداں دے ہتھی مسلماناں نوں نشانہ بنایا جا رہیا اے۔ ریاست جموں و کشمیر اتے ’’بنیے‘‘ تے فلسطین اتے ’’صیہونیاں‘‘ دا غیر قنونی تسلط مسلم دشمن توسیع پسندانہ عزائم دا واضح ثبوت اے۔ ایہدے وچ وی کوئی دو رائے نہیں کہ خطے وچ پائیدار امن دا دارومدار جموں و کشمیر تے فلسطین دے مسئلہ دا اقوام متحدہ دی سلامتی کونسل دی متعلقہ قرارداداں دے مطابق حل ہون وچ ای اے لیکن ستم ظریفی ایہہ ہے کہ اسرائیل تے بھارت نے اوہناں نوں پیراں تلے روند رکھیا اے۔ مقبوضہ علاقیاں دی آبادی دا تناسب بدلن لئی اجتماعی سزاواں دے کے پنڈ تے مضافاتی علاقے تباہ کیتے جا رہے نیں تے ایہدا بخوبی اندازہ بین الاقوامی تنظیم ایمنسٹی انٹرنیشنل دی جامع رپورٹ توں لایا جا سکدا اے جہدے وچ ایہہ انکشاف کیتا گیا اے کہ مسلماناں دے خلاف تعصبات نوں ختم کرن دے بجائے اکثر ایہہ ویکھن وچ آ رہیا اے کہ اسلام تے مسلم مخالف عناصر دی ناز برداری کرن وچ ایہناں ملکاں دی سیاسی جماعتاں تے حکام پیش پیش ہوندے نیں تاں جے کسے وی طرحاں اوہناں دے ووٹ حاصل کر سکن۔ تعصبات دی وجہ نال مسلماناں دے خلاف امتیازات وچ وادھا ہو رہیا اے۔
دنیا دے نقشے اتے مسلماناں دے قلب وچ واقع اسرائیل نامی ناجائز صیہونی ریاست دے ذریعے 20ویں صدی دے اوائل وچ جس طرحاں جغرافیائی اہمیت دے پیش نظر فلسطین نوں اپنے قبضہ وچ کرن دا پروگرام ترتیب دتا گیا بالکل اوسے طرحاں 1948 وچ مقبوضہ وادی اتے قائم کیتا گیا فوجی تسلط برقرار رکھن لئی بھارت جدوجہد آزادی نال جڑے کشمیریاں دی آواز دبان لئی کوئی وی ہتھکنڈہ استعمال کرن توں گریز نہیں کر رہیا۔ سی آئی اے‘ آر ایس ایس ’’را‘‘ تے ’’موساد‘‘ ولوں پھیلائے گئے نفرت انگیز نظریات تے امتیازی قنوناں نے کروڑاں مسلماناں دے خلاف خوف تے تشدد دی اک لہر پیدا کر رکھی اے۔ پہلی جنگ عظیم وچ سلطنت عثمانیہ دے انہدام مگروں فلسطین دا علاقہ ترکاں دے کنٹرول توں نکل کے برطانیہ دے قبضہ وچ آیا سی۔
1939 وچ جدوں دُجی جنگ عظیم شروع ہوئی تے ہٹلر نے یہودیاں نوں چن چن کے قتل کروایا لیکن جونہی 1945ء وچ ایہدا اختتام ہویا۔ یورپ تے دُجے ملکاں وچ بکھرے صیہونیاں نے وکھری ریاست بنان لئی اک تحریک شروع کیتی۔ چیتا رہوے کہ اسرائیل جدوں وکھری ریاست دے طور تے دنیا دے نقشے اتے ابھریا تے اوس ویلے اوہدا کل رقبہ صرف 5ہزار مربع میل سی تے اوہدی حدود وچ کم و بیش 5لکھ یہودی آباد سن جد کہ ہن اسرائیل دا رقبہ 34ہزار مربع میل تے آبادی اک کروڑ دے کول کول اے۔ توسیع پسندانہ عزائم دی تکمیل لئی 1967 وچ سامراجی تے استعماری ہتھکنڈیاں پاروں لکھاں فلسطینی اردن‘ لبنان تے شام وچ پناہ لین تے مجبور ہوئے۔ 1975 وچ اردن دی شامی فوجاں نے ظلم دی انتہا کردیاں ہویاں جس طرحاں قتل عام کیتا اوہنے اک نویں تریخ رقم کردتی جنہوں ’’سیاہ ستمبر‘‘ دے عنوان نال وی یاد کیتا جاندا اے۔ ہندوتوا تے آر ایس ایس دی سوچ دی حامل بی جے پی سرکار وی مسلم دشمنی دی ساری حداں پار کر کے کشمیر دی خصوصی حیثیت مٹان لئی مقبوضہ جموں وکشمیر وچ آبادیاتی تناسب تبدیل کرن دے در تے ہے۔ ایہو وجہ اے کہ بھارت وچ اقلیتاں بشمول سکھاں دی زندگی وی محفوظ نہیں۔ ’’بنیے‘‘ دا اصل ایجنڈا اَکھنڈ بھارت دی صورت وچ اوہدے توسیع پسندانہ عزائم دی تکمیل دا اے۔ جہدے تحت اوہ برصغیر وچ مسلم حکمراناں دے ہتھی اپنی ہزار سالہ غلامی دا بدلہ لینا چاہندا اے۔ ایہو وجہ اے کہ خطے وچ انتہا پسنداں نے ہندو جنونیت دی جہڑی اگ بھڑکا رکھی اے اوہ پوری دنیا دی تباہی اتے منتج ہو رہی اے۔
تسلط تے طاقت دے فلسفہ اتے قائم ناجائز صیہونی ریاست تے بی جے پی حکومت دے ظلم و جبر تے سفاکیت تے بربریت دا سلسلہ ہر آن والے دن دے نال دراز تر ہوندا جا رہیا اے۔ سامراج اسلامی تشخص دے خاتمہ لئی شروع دن توں ای برسر پیکار اے لہٰذا مذموم مقصداں دی تکمیل لئی مسلماناں دے قتل عام دے نال نال مقدس مقاماں دی بے حرمتی معمول بن چکی اے۔ مغرب دی ہمہ گیر حمایت تے اقوام متحدہ دی سستی تے کاہلی نے فلسطینیاں تے کشمیریاں دی خلاف اسرائیل تے بھارت نوں اپنی توسیع پسندانہ پالیسیاں جاری رکھن دے سلسلے وچ ہور گستاخ بنا رکھیا جہڑا ایس ویلے وی ایٹمی ٹیکنالوجی تے خطرناک جوہری ہتھیاراں دے حصول دی دوڑ وچ سبقت حاصل کرن لئی تگ و دو وچ مصروف اے۔ا مریکہ تے برطانیہ دی آشیرباد اتے یہودو ہنود فلسطین تے کشمیر دے حقیقی وارثاں نوں بیدخل کر کے اوہناں دی نسل کشی وچ مصروف نیں۔ بین الاقوامی فوجداری عدالت تے یو این نے ایسے بدترین صورتحال نوں مدنظر رکھدیاں ہویاں کئی واری مقبوضہ علاقیاں وچ غیر قنونی بستیاں دی تعمیر تے جنگی جرائم توں ہون والی ہلاکتاں دی تحقیقات دے دلفریب نعرے لائے لیکن تاحال اوہناں دا وی کوئی نتیجہ نہیں نکل سکیا۔ عراق وچ صدر صدام دی حکومت دے خاتمے دے دس سال مگروں عرب ملکاں وچ چلن والی عوامی تحریکاں دے نتیجے خانہ جنگی دی صورت وچ اج وی جاری نیں۔ بہار عرب نوں تقریباً اک دہائی گزر چکی۔ تیونس‘ الجیریا‘ لبنان‘ لیبیا‘ شام تے یمن خانہ جنگی دی لپیٹ وچ نیں۔ دُجے پاسے 1948 وچ وجود پان والی صیہونی ریاست جنہوں عرب ملکاں نے کدی وی تسلیم نہیں کیتا سی اج اوس اسرائیل دے نال سفارتی تعلقات استوار کرن مگروں ایہہ عرب ملک اک چیز واضح کر رہے نیں کہ مشرق وسطیٰ وچ تبدیلیاں بڑی تیزی نال جاری نیں۔ بعض ملکاں نے تے ایتھوں تک اشارہ دے دتا اے کہ فلسطین نوں وکھرا ملک بنان دا مطلب ہن اوہناں دی ترجیحاں وچ شامل نہیں اور اوہ مستقبل وچ وی ایسا ہون دا امکان نہیں ویکھ رہے حالاں کہ دو ریاستی حل دا خیال اسرائیل دے قیام توں اک سال پہلے 1947 وچ سامنے آیا سی جدوں اقوام متحدہ نے برطانیہ دے زیرانتظام فلسطینی علاقے وچ یہودی ریاست دے قیام دے حق وچ فیصلہ دتا۔ ایس قرارداد وچ آکھیا گیا کہ فلسطین دے علاقے وچ اک یہودی تے اک عرب ریاست قائم ہووے گی لیکن 1967 دی جنگ وچ اسرائیل نے بہت سارے علاقیاں اتے قبضہ کر لیا لہٰذا ہن فلسطینی معاشرہ کئی حصیاں وچ تقسیم ہو چکیا اے۔
’’کورونا‘‘ دی آڑ وچ فلسطین تے کشمیر وچ جس طرحاں مسلماناں دا قتل عام کیتا جا رہیا اے۔ اوہدے تے عالمی برادری دی مجرمانہ خموشی لمحہ فکریہ توں گھٹ نہیں۔ اسلامی ملکاں دی نمائندہ تنظیم او آئی سی نے گو کہ مقبوضہ علاقیاں وچ مسلماناں نوں درپیش مسائل عالمی سطح اتے تسلیم شدہ تنازع قرار دیندے ہوئے سلامی کونسل دی قرارداداں دے مطابق حل کران لئی آواز اچی کیتی لیکن اج تک جنرل اسمبلی دے جنے وی اجلاس منعقد ہوئے اوہناں دا محض آمدن دے علاوہ کوئی نتیجہ برآمد نہیں ہو سکیا۔ فلسطین تے کشمیر دا تنازعہ چونکہ مستقل طور تے اقوام متحدہ دے ایجنڈے اتے اے تے سلامتی کونسل دی قرارداداں دی وی توثیق کیتی جا چکی اے لیکن اج تک اوہدے مستقل تے پائیدار حل لئی ٹھوس بنیاداں اتے لائحہ عمل طے نہیں کیتا جا سکیا جہدے توں ایس عالمی ادارے دی ’’جانبداری‘‘ دا بخوبی اندازا لایا جا سکدا اے۔ دین اسلام دے خلاف نفرت انگیز بیاناں مغربی ملکاں دے مہذب تے جمہوری ہون دے دعویاں دی نفی اے جہدا تدارک ویلے دا تقاضا اے۔ اوہدے وچ وی کوئی دو رائے نہیں کہ کسی قوم دی نسل کشی تے آزادی سلب کر کے امن دا سفنا نہیں ویکھیا جا سکدا۔ لہٰذا مسلماناں اتے شدت پسندی دا ملبہ پان والیاں نوں حقیقت پسندی نال کم لین والے اپنی سوچ بدلنا ہووے گی۔ عرب ملکاں وچ چلن والی عوامی تحریکاں دے نتیجے خانہ جنگی دی صورت وچ اج وی جاری نیں۔ بہار عرب نوں تقریباً اک دہائی گزر چکی۔ تیونس‘ الجیریا‘ لبنان‘ لیبیا‘ شام تے یمن خانہ جنگی دی لپیٹ وچ نیں۔ دُجے پاسے 1948 وچ وجود پان والی صیہونی ریاست جنہوں عرب ملکاں نے کدی وی تسلیم نہیں کیتا سی اج اوس اسرائیل دے نال سفارتی تعلقات استوار کرن مگروں ایہہ عرب ملک اک چیز واضح کر رہے نیں کہ مشرق وسطیٰ وچ تبدیلیاں بڑی تیزی نال جاری نیں۔ بعض ملکاں نے تے ایتھوں تک اشارہ دے دتا اے کہ فلسطین نوں وکھرا ملک بنان دا مطلب ہن اوہناں دی ترجیحاں وچ شامل نہیں اور اوہ مستقبل وچ وی ایسا ہون دا امکان نہیں ویکھ رہے حالاں کہ دو ریاستی حل دا خیال اسرائیل دے قیام توں اک سال پہلے 1947 وچ سامنے آیا سی جدوں اقوام متحدہ نے برطانیہ دے زیرانتظام فلسطینی علاقے وچ یہودی ریاست دے قیام دے حق وچ فیصلہ دتا۔ ایس قرارداد وچ آکھیا گیا کہ فلسطین دے علاقے وچ اک یہودی تے اک عرب ریاست قائم ہووے گی لیکن 1967 دی جنگ وچ اسرائیل نے بہت سارے علاقیاں اتے قبضہ کر لیا لہٰذا ہن فلسطینی معاشرہ کئی حصیاں وچ تقسیم ہو چکیا اے۔
’’کورونا‘‘ دی آڑ وچ فلسطین تے کشمیر وچ جس طرحاں مسلماناں دا قتل عام کیتا جا رہیا اے۔ اوہدے تے عالمی برادری دی مجرمانہ خموشی لمحہ فکریہ توں گھٹ نہیں۔ اسلامی ملکاں دی نمائندہ تنظیم او آئی سی نے گو کہ مقبوضہ علاقیاں وچ مسلماناں نوں درپیش مسائل عالمی سطح اتے تسلیم شدہ تنازع قرار دیندے ہوئے سلامی کونسل دی قرارداداں دے مطابق حل کران لئی آواز اچی کیتی لیکن اج تک جنرل اسمبلی دے جنے وی اجلاس منعقد ہوئے اوہناں دا محض آمدن دے علاوہ کوئی نتیجہ برآمد نہیں ہو سکیا۔ فلسطین تے کشمیر دا تنازعہ چونکہ مستقل طور تے اقوام متحدہ دے ایجنڈے اتے اے تے سلامتی کونسل دی قرارداداں دی وی توثیق کیتی جا چکی اے لیکن اج تک اوہدے مستقل تے پائیدار حل لئی ٹھوس بنیاداں اتے لائحہ عمل طے نہیں کیتا جا سکیا جہدے توں ایس عالمی ادارے دی ’’جانبداری‘‘ دا بخوبی اندازا لایا جا سکدا اے۔ دین اسلام دے خلاف نفرت انگیز بیاناں مغربی ملکاں دے مہذب تے جمہوری ہون دے دعویاں دی نفی اے جہدا تدارک ویلے دا تقاضا اے۔ اوہدے وچ وی کوئی دو رائے نہیں کہ کسی قوم دی نسل کشی تے آزادی سلب کر کے امن دا سفنا نہیں ویکھیا جا سکدا۔ لہٰذا مسلماناں اتے شدت پسندی دا ملبہ پان والیاں نوں حقیقت پسندی نال کم لین والے اپنی سوچ بدلنا ہووے گی۔ مسلم ملکاں نوں چاہیدا اے کہ اوہ اسلام دے بارے وچ پیدا کیتی گئی غلط فہمیاں نوں دور کرن لئی موثر تے فعال پلیٹ فارم اتے جدوجہد کرن کیوں جے یورپ تے امریکہ وچ کروڑاں مسلمان مقیم نیں لہٰذا ہن اوہناں نے اپنے تحفظ لئی مشترکہ لائحہ عمل طے کرنا ہووے گا۔’’اسلاموفوبیا‘‘ اک ایسا خوفناک رجحان اے جہدا یکجہتی نال ای مقابلہ کیتا جا سکدا اے۔ ایتھے لوڑ ایس امر دی وی اے کہ اقوام متحدہ ایہدا تدارک کرن لئی بین الاقوامی مکالمہ شروع کروائے۔خطے وچ امن نوں لاحق خطریاں دی نشاندہی کردیاں ہویاں اک نویں عالمی جنگ روکن دے اقدامات چکن دا جہڑا اشارہ کیتا ے اوہدے تے اقوام عالم نوں سنجیدگی نال غور کردیاں ہویاں فوری موثراقدامات کرنے چاہیدے نیں کیوں جے ایہدے بغیر پائیدار امن دا حصول ناممکن اے۔’’کورونا‘‘ دی آڑ وچ فلسطین تے کشمیر وچ جس طرحاں مسلماناں دا قتل عام کیتا جا رہیا اے۔اج دنیا نوں اک پاسے ’’کووڈ 19‘‘ دے نال نال معاشی بحران تے ماحولیاتی تبدیلیاں پاروں درپیش خطرات جئے وَکھو وَکھ چیلنجاں دا سامنا اے تے دُجے بنھے مسلماناں اتے ات گردی دا لیبل لا کے اوہناں نوں انتہا پسندی دی بھینٹ چڑھایا جا رہیا اے۔ا مریکہ تے یورپ وچ نہتے مسلماناں اتے حملے تے مقدس مقاماں وچ عبادت اتے پابندی‘ مسلم زنانیاں نوں اپنی پسند دا لباس پان دے حق توں انکار تے توہین آمیز خاکیاں دی اشاعت‘ برما وچ روہنگیائی مسلماناں نوں نذر آتش کرن‘ یہودی تے ہندو بستیاں دی تعمیر لئی فلسطینیاں تے کشمیریاں دی نسل کشی دے پے درپے واقعات توں ایس امر دا بخوبی اندازہ لایا جا سکدا اے کہ ایس تشویشناک رجحان نے معاشرے نوں کنی تیزی نال منقسم کر کے رکھ دتا اے۔ اسلام دے خلاف نازیبا بیاناں‘ توہین رسالتﷺ تے قرآن پاک دے واقعات تے نہتے مسلماناں دا قتل عام مغرب وچ تیزی نال پھیلدے ہوئے ’’اسلامو فوبیا‘‘ وچ اضافے دا کارن بن رہیا اے مگر ایہناں ملکاں دی حکومتاں وی ایہنوں روکن وچ بے بس وکھائی دے رہیاں نیں۔ اج فلسطین‘ کشمیر تے بھارت وچ ’’اسلاموفوبیا‘‘ دی خوفناک لہر بھیانک صورت اختیار کردی جا رہی اے جتھے ات گردی نوں اسلام نال جوڑ کے انتہا پسنداں دے ہتھی مسلماناں نوں نشانہ بنایا جا رہیا اے۔ ریاست جموں و کشمیر اتے ’’بنیے‘‘ تے فلسطین اتے ’’صیہونیاں‘‘ دا غیر قنونی تسلط مسلم دشمن توسیع پسندانہ عزائم دا واضح ثبوت اے۔ ایہدے وچ وی کوئی دو رائے نہیں کہ خطے وچ پائیدار امن دا دارومدار جموں و کشمیر تے فلسطین دے مسئلہ دا اقوام متحدہ دی سلامتی کونسل دی متعلقہ قرارداداں دے مطابق حل ہون وچ ای اے لیکن ستم ظریفی ایہہ ہے کہ اسرائیل تے بھارت نے اوہناں نوں پیراں تلے روند رکھیا اے۔ مقبوضہ علاقیاں دی آبادی دا تناسب بدلن لئی اجتماعی سزاواں دے کے پنڈ تے مضافاتی علاقے تباہ کیتے جا رہے نیں تے ایہدا بخوبی اندازہ بین الاقوامی تنظیم ایمنسٹی انٹرنیشنل دی جامع رپورٹ توں لایا جا سکدا اے جہدے وچ ایہہ انکشاف کیتا گیا اے کہ مسلماناں دے خلاف تعصبات نوں ختم کرن دے بجائے اکثر ایہہ ویکھن وچ آ رہیا اے کہ اسلام تے مسلم مخالف عناصر دی ناز برداری کرن وچ ایہناں ملکاں دی سیاسی جماعتاں تے حکام پیش پیش ہوندے نیں تاں جے کسے وی طرحاں اوہناں دے ووٹ حاصل کر سکن۔ تعصبات دی وجہ نال مسلماناں دے خلاف امتیازات وچ وادھا ہو رہیا اے۔ اوہدے تے عالمی برادری دی مجرمانہ خموشی لمحہ فکریہ توں گھٹ نہیں۔ اسلامی ملکاں دی نمائندہ تنظیم او آئی سی نے گو کہ مقبوضہ علاقیاں وچ مسلماناں نوں درپیش مسائل عالمی سطح اتے تسلیم شدہ تنازع قرار دیندے ہوئے سلامی کونسل دی قرارداداں دے مطابق حل کران لئی آواز اچی کیتی لیکن اج تک جنرل اسمبلی دے جنے وی اجلاس منعقد ہوئے اوہناں دا محض آمدن دے علاوہ کوئی نتیجہ برآمد نہیں ہو سکیا۔ فلسطین تے کشمیر دا تنازعہ چونکہ مستقل طور تے اقوام متحدہ دے ایجنڈے اتے اے تے سلامتی کونسل دی قرارداداں دی وی توثیق کیتی جا چکی اے لیکن اج تک اوہدے مستقل تے پائیدار حل لئی ٹھوس بنیاداں اتے لائحہ عمل طے نہیں کیتا جا سکیا جہدے توں ایس عالمی ادارے دی ’’جانبداری‘‘ دا بخوبی اندازا لایا جا سکدا اے۔ دین اسلام دے خلاف نفرت انگیز بیاناں مغربی ملکاں دے مہذب تے جمہوری ہون دے دعویاں دی نفی اے جہدا تدارک ویلے دا تقاضا اے۔ اوہدے وچ وی کوئی دو رائے نہیں کہ کسی قوم دی نسل کشی تے آزادی سلب کر کے امن دا سفنا نہیں ویکھیا جا سکدا۔ لہٰذا مسلماناں اتے شدت پسندی دا ملبہ پان والیاں نوں حقیقت پسندی نال کم لین والے اپنی سوچ بدلنا ہووے گی۔ عرب ملکاں وچ چلن والی عوامی تحریکاں دے نتیجے خانہ جنگی دی صورت وچ اج وی جاری نیں۔ بہار عرب نوں تقریباً اک دہائی گزر چکی۔ تیونس‘ الجیریا‘ لبنان‘ لیبیا‘ شام تے یمن خانہ جنگی دی لپیٹ وچ نیں۔ دُجے پاسے 1948 وچ وجود پان والی صیہونی ریاست جنہوں عرب ملکاں نے کدی وی تسلیم نہیں کیتا سی اج اوس اسرائیل دے نال سفارتی تعلقات استوار کرن مگروں ایہہ عرب ملک اک چیز واضح کر رہے نیں کہ مشرق وسطیٰ وچ تبدیلیاں بڑی تیزی نال جاری نیں۔ بعض ملکاں نے تے ایتھوں تک اشارہ دے دتا اے کہ فلسطین نوں وکھرا ملک بنان دا مطلب ہن اوہناں دی ترجیحاں وچ شامل نہیں اور اوہ مستقبل وچ وی ایسا ہون دا امکان نہیں ویکھ رہے حالاں کہ دو ریاستی حل دا خیال اسرائیل دے قیام توں اک سال پہلے 1947 وچ سامنے آیا سی جدوں اقوام متحدہ نے برطانیہ دے زیرانتظام فلسطینی علاقے وچ یہودی ریاست دے قیام دے حق وچ فیصلہ دتا۔ ایس قرارداد وچ آکھیا گیا کہ فلسطین دے علاقے وچ اک یہودی تے اک عرب ریاست قائم ہووے گی لیکن 1967 دی جنگ وچ اسرائیل نے بہت سارے علاقیاں اتے قبضہ کر لیا لہٰذا ہن فلسطینی معاشرہ کئی حصیاں وچ تقسیم ہو چکیا اے۔’’کورونا‘‘ دی آڑ وچ فلسطین تے کشمیر وچ جس طرحاں مسلماناں دا قتل عام کیتا جا رہیا اے۔ اوہدے تے عالمی برادری دی مجرمانہ خموشی لمحہ فکریہ توں گھٹ نہیں۔ اسلامی ملکاں دی نمائندہ تنظیم او آئی سی نے گو کہ مقبوضہ علاقیاں وچ مسلماناں نوں درپیش مسائل عالمی سطح اتے تسلیم شدہ تنازع قرار دیندے ہوئے سلامی کونسل دی قرارداداں دے مطابق حل کران لئی آواز اچی کیتی لیکن اج تک جنرل اسمبلی دے جنے وی اجلاس منعقد ہوئے اوہناں دا محض آمدن دے علاوہ کوئی نتیجہ برآمد نہیں ہو سکیا۔ فلسطین تے کشمیر دا تنازعہ چونکہ مستقل طور تے اقوام متحدہ دے ایجنڈے اتے اے تے سلامتی کونسل دی قرارداداں دی وی توثیق کیتی جا چکی اے لیکن اج تک اوہدے مستقل تے پائیدار حل لئی ٹھوس بنیاداں اتے لائحہ عمل طے نہیں کیتا جا سکیا جہدے توں ایس عالمی ادارے دی ’’جانبداری‘‘ دا بخوبی اندازا لایا جا سکدا اے۔ دین اسلام دے خلاف نفرت انگیز بیاناں مغربی ملکاں دے مہذب تے جمہوری ہون دے دعویاں دی نفی اے جہدا تدارک ویلے دا تقاضا اے۔ اوہدے وچ وی کوئی دو رائے نہیں کہ کسی قوم دی نسل کشی تے آزادی سلب کر کے امن دا سفنا نہیں ویکھیا جا سکدا۔ لہٰذا مسلماناں اتے شدت پسندی دا ملبہ پان والیاں نوں حقیقت پسندی نال کم لین والے اپنی سوچ بدلنا ہووے گی۔ مسلم ملکاں نوں چاہیدا اے کہ اوہ اسلام دے بارے وچ پیدا کیتی گئی غلط فہمیاں نوں دور کرن لئی موثر تے فعال پلیٹ فارم اتے جدوجہد کرن کیوں جے یورپ تے امریکہ وچ کروڑاں مسلمان مقیم نیں لہٰذا ہن اوہناں نے اپنے تحفظ لئی مشترکہ لائحہ عمل طے کرنا ہووے گا۔’’اسلاموفوبیا‘‘ اک ایسا خوفناک رجحان اے جہدا یکجہتی نال ای مقابلہ کیتا جا سکدا اے۔ ایتھے لوڑ ایس امر دی وی اے کہ اقوام متحدہ ایہدا تدارک کرن لئی بین الاقوامی مکالمہ شروع کروائے۔خطے وچ امن نوں لاحق خطریاں دی نشاندہی کردیاں ہویاں اک نویں عالمی جنگ روکن دے اقدامات چکن دا جہڑا اشارہ کیتا ے اوہدے تے اقوام عالم نوں سنجیدگی نال غور کردیاں ہویاں فوری موثراقدامات کرنے چاہیدے نیں کیوں جے ایہدے بغیر پائیدار امن دا حصول ناممکن اے۔