سمگلنگ: معیشت لئی زہر قاتل

کسٹم ڈیوٹی ادا کیتوںبغیر شیواں دی غیر قنونی نقل و حرکت کرن والیاں نوں سمگلر آکھیا جاندا اے

حفیظ ظفر

سمگلنگ جدید دور دی وڈی برائیاں وچ شمار ہُندی اے۔ غیر قنونی طور تے مختلف شیواں نوں اندرون ملک لیان تے بیرون ملک لے جان دے عمل نوں سمگلنگ آکھیا جاندا اے۔ کسٹم ڈیوٹی ادا کیتے بغیر شیواں دی غیر قنونی نقل و حرکت کرن والیاں نوں سمگلر آکھیا جاندا اے۔ کجھ شیواں اک ملک وچ دُجے ملک دی نسبت سستیاں ہوندیاں نیں۔ ایسی شیواں نوں دوجی تھاں منتقل کرن تے حکومتاںنے پابندی عائد کیتی ہوندی اے۔
ایہہ شیواں قنونی دائرے نال امپورٹ تے ہو سکدیاں نیں مگر قنونی تقاضے پورے کیتے بغیر نہیں کھڑیاں جا سکدیاں مگر سمگلر ایہہ خطرہ مُل لیندیاں ہویاں اپنا کاروبار جاری رکھدے نیں۔ اوہ اک ملک توں سستی شے خرید کے دُجے ملکاں وچ مہنگے ریٹس اتے فروخت کردے نیں تے بھاری منافع کماندے نیں۔
ہیرا قیمتی معدنیات وچوں اک اے۔ہیرے انگولا‘ آسٹریلیا‘ آئیوری کوسٹ‘ بوٹسوانا‘ تنزانیہ‘ جنوبی افریقہ‘ زائر‘ سوازی لینڈ‘ سرالیون تے گھانا وچ پائے جاندے نیں۔ ایہناں ملکاں توں ہیرے قنونی تے غیر قنونی طور تے پوری دنیا وچ پہنچدے نیں۔ہیرے جواہرات دا کاروبار کرن والے پاکستانی مبینہ طور تے ایہدی سمگلنگ نال کاروبار چلارہے نیں کیوں جے قنونی طور تے ہیرا درآمد کرن دی اجازت نہیں اے۔ ویسے ہیرے دی شناخت تے جوہری ای کر سکدا اے‘ کسٹم حکام دے بس دا ایہہ کم نہیں۔
دنیا وچ سب توں بوہتا سونا ازبکستان توں برآمدہُندا اے۔ کرغزستان وچ ایہدے کافی ذخائر موجود نیں۔ ایس دے علاوہ سونا آرمینیا‘ اریٹیریا‘ امریکہ‘ انڈونیشیا‘ انگولا‘ ایتھوپیا‘ برازیل‘ برکینیا‘ فاسکو‘ تنزانیہ‘پاپوائے‘ نیوگنی‘ پیرو‘ جنوبی افریقہ‘ ڈومیکن‘ جمہوریہ روانڈا‘ زائر‘زمبابوے‘ زمبیا‘ سعودی عرب‘سوازی لینڈ ‘سولومون جزائر‘سرنیام‘ فجی‘ سیرالیون‘ فلپائن‘ قازقستان‘ کوریا شمالی‘ کینیڈا‘ کینیا‘ گھانا‘ گنی استوای ‘ میکسیکو تے نیوکیلی ڈونیا وچ وی ملدا اے۔ سونے دے نرخ کجھ ملکاں وچ گھٹ نیں کجھ وچ بوہتے۔ سمگلر ایس دھات دی وسیع پیمانے اتے سمگگلنگ کردے نیں۔ا یسے طرحاں چاندی‘ چرس‘ افیون‘ ہیروئن‘ قیمتی گھڑیاں‘ الیکٹرونک دا سامان‘ قیمتی کپڑا‘ آرائش و زیبائش دا سامان سمگل ہوندا اے۔
حکومتاں دی سخت نگرانی دے باوجود ایہ کاروبار ہر ملک وچ چل رہیا اے۔ اندرون ملک وچ وی سمگلنگ ہوندی اے۔ ایران دے رستے چمن تے کوئٹہ وچ غیر ملکی سامان آندا اے۔ پشور وچ روس تے چین دے بارڈاں توں غیر قنونی سامان پاکستان وچ داخل ہوندا اے۔ کجھ لوکاں دا اندرون ملک سمگلنگ دا کاروبار اے۔ اوہ کوئٹہ تے پشاور توں غیر ملکی سامان لیاندے نیں تے شہراں وچ فروخت کر دیندے نیں۔
ایہ مقابلے دا دور اے‘ ایہ مقابلہ دولت نال کیتا جاندا اے۔ ہر بندا دوجے توں ودھ امیر بنن داخواہشمند اے۔ آکھیا جاندا اے قنونی طریقہ کار نال کاروبار کرن اتے گھٹ منافع ملدا اے۔ سمگلنگ اک خطرناک کاروبار اے مگر ایہ سودا نقد ہوندا اے۔ ایہدے وچ کسے قسم دا ادھار یا دیر نہیں کیتی جاندی۔ اک ملک توں دوجے ملک اک شے دی قیمتاں وچ بہت فرق ہوندا اے ایہو منافع پرکشش ہوندا اے تے بھاری رقم فوری طور تے مل جاندی اے۔
سونا‘ چاندی‘ افیون تے ہیروئن دی قیمتاں وچ اک ملک توں دوجے ملک وچ خصوصی طور تے ایشیا توں یورپ تے امریکی ملکاں وچ ایہناں دا معاوضہ بوہتا ملدا اے۔ سمگلراں دا منظم گروپ ہوندا اے جہڑا جدید مواصلاتی نظام نال لیس ہوندا اے۔ دنیا بھر دی مارکیٹاں دے ریٹ دا ہر ویلے علم رکھدے نیں۔ سمگلراں دے کول کدی نہ ختم ہون والے فنڈز موجود رہندے نیں۔ ایس دے علاوہ ذرائع آمدروفت وچ جدید کاراں‘ تیز رفتار جیپاں‘ آبدوزاں‘ مشینی کشتیاں تے جدید اسلحہ اوہناں دے کول موجود رہندا اے۔ ایہناں سمگلراں دا بعض حکومتی اعلیٰ عہدیداراں نال رابطہ ہوندا اے جہڑا اوہناں نوں خطرے توں آگاہ کر دیندے نیںتے ایہ چوکنے رہندے نیں۔
بعض لوکاں دی رائے اے کہ سمگلراں نوں چیک کرن لئی مکمل انتظامات نہیں نیںمگر ایہ گل درست نہیں۔
سکیورٹی تے متعلقہ عملہ اپنے خفیہ ذرائع نال اوہناں دی نقل و حرکت اتے کڑی نظر رکھدا اے مگر رابطہ ہون دی بنا تے اوہناں دا ہتھ نہیں پیندا۔ ایہدے وچ ملوث لوگ بعض خطرناک حالات دی صورت وچ اپنی ملازمتاں توں استعفیٰ دے دیندے نیں تے فیر آزاد زندگی گزاردے نیں۔ عمر بھر آرام نال ایس کمائی نوں کھاندے رہندے نیں۔ ایہناں حالات دے پیش نظر سمگلراں دا گروپ پھیل جاندا اے تے ناجائز نقل و حرکت اتے پابندی اثرانداز نہیں ہوندی۔
سمگلر اپنے ملک دے خطرناک دشمن ہوندے نیں۔ اوہ قومی ذرائع نوں نقصا ن پہنچاندے نیں۔ ملکی دولت تے قومی معیشت اتے برا اثر پاندے نیں۔ ملک دی دولت دوجے ملک وچ منتقل ہو جاندی اے۔ سمگلنگ نال سونے دے ذخیرے گھٹ ہوجاندے نیں۔ ایہ کاروبار نجی نوعیت دا اے۔ ایس توں فیدہ کجھ بندیاں نوں ملدا اے مگر ملک نوں نقصان ہوندا اے۔ سمگلنگ کئی برائیاں نوں جنم دیندی اے۔ سمگلر کسٹم تے پلس دے افسراں نوں بھاری رشوت دیندے نیں۔ کجھ بندے سمگلراں دی پیشکش نوں قبول کر کے لالچ وچ آ جاندے نیں تے سمگلراں دے غیر قنونی کاروبار توں چشم پوشی کر لیندے نیں۔ ایہناں شیواں دے دوجے ملکاں وچ منتقل ہون نال قیمتاں وچ وادھا ہو جاندا اے۔
حقیقت ایہ اے کہ سمگلر بدترین فرد ہوندا اے کیوں جے ایس کم لئی اپنے ملک نوں وی نقصان پہنچان توں گریز نہیں کردا۔
سونے‘ چاندی تے قیمتی شیواں دے علاوہ سمگلر کئی غیر قنونی شیواں وی سمگل کردے نیں۔ کلاشنکوف‘ کیمیکل ہتھیار‘ الیکٹرونکس‘ زہریلے ہتھیار‘ قیمتی پتھر‘ پلاٹینم تے یورینیم جئی معدنیات وی سمگل کر کے بھاری معاوضہ کماندے نیں۔ آسانی نال ویلے اتے نقد دولت حاصل کرن دی کوشش نے ایس کم وچ وسعت پیدا کردتی اے۔ بعض تاجراں نے اپنے عام کاروبار چھڈ کے سمگلنگ دا دھندہ شروع کر دتا اے۔
ایشیا تے افریقی ملکاں دے بعض لوک اپنی حالت سدھارن دی غرض نال مغربی ملکاں وچ ملازمتاں لئی غیر قنونی طور تے داخل ہوندے نیں۔ ایہناں لوکاں وچ کجھ سیاسی پناہ حاصل کرن دی غرض نال داخل ہوندے نیں۔ اکثر لوکی کسی نہ کسی طرح ایہناں ترقی یافتہ ملکاں وچ داخل ہو کے ملازم ہوجاندے نیں۔برطانیہ وچ ہر سال 10ہزار مختلف ملکاں دے تاریکن وطن بارڈر توں واپس کر دتے جاندے نیں۔ ایسے تعداد وچ لوک برطانیہ وچ داخل ہو جاندے نیں۔ ایہناں نوں کون ملازم رکھدا اے؟ کون ایہناں دے اخراجات چکدا اے؟ کون ایہناں نوں لکا کے رکھدا اے؟ کون ایہناں دی تجارت کردا اے؟ دنیا دے سارے عرب ملکاں توں لوکاں نوں عیش و عشرت دی زندگی گزارن دے سہانے سفنے وکھا کے امیر ملکاں وچ لیایا جاندا اے۔
ایہناں ملکاں توں لیان آلے لوک کون نیں؟ ایہ لوک انٹرنیشنل سمگلر نیں۔ پاکستان توں قنونی طور تے ملازمت لئی جان والی مین پاور متعلقہ محکمے نال جاندی اے جہدے نال پہلے معاہدہ ہوندا اے۔ ضروری کاغذات ہوندے نیں تے اوہناں نوں کسے قسم دی تکلیف نہیں ہوندی۔ دوجے نمبر تے بیرون ملکاں وچ گھلے جان والے ریکروٹنگ ایجنٹس نیں جہڑے باقاعدہ لائسنس یافتہ نیں تے حکومت نوں ٹیکس ادا کردے نیں۔ اوہناں نے اپنے دفتراں دے باہر اپنے ریکروٹنگ لائسنس دا نمبر وی وڈے لفظاں وچ لکھیا ہوندا اے۔ بعض حضرات نے اپنے دفتراں دے باہر ایہ وی لکھیا ہوندا اے کہ ساڈا کوئی ایجنٹ نہیں اے۔ کسے نال لین دین نہ کرو۔ تیجے نمبر تے نجی طور تے لوکی غیر ملک گھلن دی یقین دہانی کراندے نیں۔ اوہناں نے ہر علاقے وچ اپنے ایجنٹس چھڈے ہوندے نیں جہڑے اپنی ’’فنی صلاحیتاں‘‘ نال لوکاں نوں اعتماد وچ لیندے نیں۔ بعض ایسے لوک علاقہ دی مسجد وچ توسیع کران لئی بھاری رقم خرچ کردے نیں۔ اکثر حاجی صاحب یا میاں صاحب کہلواندے نیں۔ ایسے دوران اوہناں دے ایجنٹس کم وچ مصروف ہو جاندے نیں۔ بعض لوگ پیسہ لے کے غائب ہو جاندے نیں۔ بعض پیسہ نہیں لیندے تے پاسپورٹ دا معمولی خرچ وغیرہ ای کراندے نیں۔ ایہ لوک ہر عمر دے لوکاں نوں امیر ملکاں وچ ملازمتاں دوان دی مفت پیشکش کردے نیں۔ لوکی اوہناں دے جھانسے وچ آ جاندے نیں۔ زیادہ تر لوکاں نوں یونان دے بحری جہاز وچ ملازمت دوان لئی آفر کردے نیں۔ جدوں لوکی پاکستان توں استنبول پہنچدے نیں تے کئی ملکاں دے بحری جہاز کھڑے ہوندے نیں۔ پاکستان یا کسی غریب ملک توں آئے ہوئے لوکاں دا سودا کرن دا پہلا سٹیشن ہے۔
دوجا وڈا سٹیشن یونان اے جتھے بحری جہازاں اتے آئے ہوئے انٹرنیشنل سمگلر یا اوہناں دے وڈے ایجنٹس آئے ہوندے نیں۔ ایہناں ملکاں توں لیائے ہوئے مجبور انساناں نوں ملازمت دی آڑ وچ شریفانہ طریقے نال فروخت کر دتا جاندا اے۔ اوہناں نوں لیان والے سمگلراں نال ملدے نیں تے ہر بندے نوں قدیم دور دے غلاماں وانگوں ’’فروخت‘‘کر دتا جاندا اے۔ ایہناں لوکاں نوں اوس ویلے ہوٹلاں وچ ٹھہرا دتا جاندا اے۔ اوہناں کولوں پاسپورٹ لے لئے جاندے نیں۔ ایجنٹ اوہناں دے پاسپورٹ وکھا کے اپنا ’’مال‘‘ فروخت کردے نیں۔ منشیات دے ڈیلر تے سمگلرز ایہناں بندیاں نوں ملازمت دین دا کہہ کے اپنے نال لے جاندے نیں۔ کجھ دن آرام نال رکھن مگروں اوہناں نوں ہیروئن فروخت کرن تے سمگلنگ دی تربیت دیندے نیں۔ کجھ مجبور لوک ایہ کم کرن اتے آمادہ ہو جاندے نیں۔ اوہناں وچ بغاوت کرن والیاں نوں اکثر ہلاک کردتا جاندا اے۔ اک تے اوہ بغیر پاسپورٹ دے ہوندے نیں کیوں جے اوہناں دے پاسوپرٹ پہلے ای دن لے لیتے جاندے نیں۔ ایہناں ساریاں کوائف نوں لندن دے اخباراں نے نمایاں طور تے شائع کیتا اے کہ ایس جدید دور وچ انساناں دی سمگلنگ بند کیتی جاوے تے تیجی دنیا دے حکمراناں اتے زور دتا اے کہ اپنے ملکاں توں غیر قنونی طور تے افرادی قوت یورپ گھلن دی زحمت نہ فرمان۔ غیر انسانی سلوک توں سانوں وی دکھ ہوندا اے۔ یورپ وچ ہن تارکین وطن نال چنگا سلوک نہیں کیتا جاندا۔
سمگلنگ دی روک تھام:ایشین ٹائیگر چین نے بیرونی سرمایہ کاری تے مالیاتی اداریاں دی مدد نال شاندار ترقی کیتی اے۔ اوتھے دی لیڈرشپ نے دل وجان نال ہوم ورک کر رکھیا اے۔ایہناں ملکاں توں لیان آلے لوک کون نیں؟ ایہ لوک انٹرنیشنل سمگلر نیں۔ پاکستان توں قنونی طور تے ملازمت لئی جان والی مین پاور متعلقہ محکمے نال جاندی اے جہدے نال پہلے معاہدہ ہوندا اے۔ ضروری کاغذات ہوندے نیں تے اوہناں نوں کسے قسم دی تکلیف نہیں ہوندی۔ دوجے نمبر تے بیرون ملکاں وچ گھلے جان والے ریکروٹنگ ایجنٹس نیں جہڑے باقاعدہ لائسنس یافتہ نیں تے حکومت نوں ٹیکس ادا کردے نیں۔ اوہناں نے اپنے دفتراں دے باہر اپنے ریکروٹنگ لائسنس دا نمبر وی وڈے لفظاں وچ لکھیا ہوندا اے۔ بعض حضرات نے اپنے دفتراں دے باہر ایہ وی لکھیا ہوندا اے کہ ساڈا کوئی ایجنٹ نہیں اے۔ کسے نال لین دین نہ کرو۔ تیجے نمبر تے نجی طور تے لوکی غیر ملک گھلن دی یقین دہانی کراندے نیں۔ اوہناں نے ہر علاقے وچ اپنے ایجنٹس چھڈے ہوندے نیں جہڑے اپنی ’’فنی صلاحیتاں‘‘ نال لوکاں نوں اعتماد وچ لیندے نیں۔ بعض ایسے لوک علاقہ دی مسجد وچ توسیع کران لئی بھاری رقم خرچ کردے نیں۔ اکثر حاجی صاحب یا میاں صاحب کہلواندے نیں۔ ایسے دوران اوہناں دے ایجنٹس کم وچ مصروف ہو جاندے نیں۔ بعض لوگ پیسہ لے کے غائب ہو جاندے نیں۔ بعض پیسہ نہیں لیندے تے پاسپورٹ دا معمولی خرچ وغیرہ ای کراندے نیں۔ ایہ لوک ہر عمر دے لوکاں نوں امیر ملکاں وچ ملازمتاں دوان دی مفت پیشکش کردے نیں۔ لوکی اوہناں دے جھانسے وچ آ جاندے نیں۔ زیادہ تر لوکاں نوں یونان دے بحری جہاز وچ ملازمت دوان لئی آفر کردے نیں۔ جدوں لوکی پاکستان توں استنبول پہنچدے نیں تے کئی ملکاں دے بحری جہاز کھڑے ہوندے نیں۔ پاکستان یا کسی غریب ملک توں آئے ہوئے لوکاں دا سودا کرن دا پہلا سٹیشن ہے۔ ایہناں ملکاں وچ نالائق تے بے ایمان لوک کابینہ وچ بوہتی دیر نہیں چلد سکدے۔ ایس لئی اوہناں ملکاں نے چھیتی ترقی کر لئی۔ سمگلنگ اتے قابو پا کے قومی خسارے نوں پورا کیتا جا سکدا اے۔ سمگلنگ نوں روکن لئی سمگلراں نوں عبرتناک سزاواں دتی جان۔
بارڈر اتے کسٹم دا عملہ تے پلس دے اہلکار ایماندار تے فرض شناس تعینات کیتے جان۔ بارڈر دے کول رہن والے لوکاں نوں حکومت نال تعاون کرنا چاہیدا اے۔ سمگلنگ کرن والے افراد دی عوام نوں وی نشاندہی کرنی چاہیدی اے۔ سب توں ضروری گل ایہ اے کہ عوام غیر ملکی شیواں دا استعمال بند کر دین۔ اپنے ملک وچ تیار ہون والی شیواں استعمال کر کے اپنی صنعت نوں فروغ دین تے زندگی وچ میانہ روی اختیار کرن۔