فلمی تے صحافتی دنیا دا انسائیکلو پیڈیا…علی سفیان آفاقی

لکھت: اختر سردار چودھری

علی سفیان آفاقی 22 اگست 1933 ء نوں بھارت وچ بھوپال دے شہر سیہور وچ پیدا ہوئے سن ۔اوہ 14 ورھے دی عمر وچ 1947 ء وچ اپنے ٹبر دے نال پاکستان آئے تے لہور وچ سکونت اختیار کیتی۔علی سفیان آفاقی نے بھوپال تے میرٹھ توں ابتدائی تعلیم حاصل کیتی سی ۔ بی اے آنرز کرن دے بعد 1951ء وچ جماعت اسلامی پاکستان دے اخبار ’’تسنیم‘‘ توں عملی صحافت داآغاز کیتا۔جدوں ایہ اخبار بند ہو گیا تے ہفت روزہ چٹان، اقوام، آثار، وچ خدمات انجام دتیاں۔
جہڑے اخبار توں اوہناں نوں شہرت ملی روزنامہ آفاق سی، علی سفیان آفاقی 1953ء وچ روزنامہ آفاق نال وابستہ ہوئے۔ اک واقعہ نے اوہناں نوں تے اخبار نوں راتوں رات مشہور کر دتا ، ہویا ایہ کہ شوکت حسین رضوی نے اداکارہ نگہت نوں اپنی فلم وچ کم کرن لئی لہور بلایا۔ ایس فلم وچ نور جہاںہیروئن سی۔ کجھ ای دناں وچ کجھ لوکاں نے نور جہاں نوں بھڑکایا کہ نگہت شوکت رضوی تے ڈورے پا رہی اے۔ نور جہاں نے اوسے ویلے سٹوڈیو جا کے نہ صرف نگہت سلطانہ نوں گالھاں کڈھیاں سگوں ماریا وی تے سٹوڈیو توں وی کڈھ دتا۔ علی سفیان آفاقی نے نگہت سلطانہ دا تفصیلی انٹرویو کیتا ، جہڑا دوجے دن آفاق وچ پورے ورقے تے چھپیا۔ پہلاں تے مالکان ناراض ہوئے پر جدوں انٹرویو دی وجہ توں اخبار دی دس ہزار توں ودھ کاپیاں ہور چھاپنیاں پئیاں تے اخبار وچ فلم ایڈیشن دی باقاعدہ ابتدا کیتی گئی تے علی سفیان نوں ایہدا انچارج بنا دتا گیا۔ روزنامہ آفاق نال وابستگی پاروں ای علی سفیان دے ناں دے نال آفاقی دا وادھا ہویا۔
فلمی صفحہ پاکستان وچ سب توں پہلاں اوہناں نے روزنامہ آفاق وچ شروع کیتا سی۔ اوس زمانے وچ ایس اخبار وچ سعادت حسن منٹو وی وکھو وکھ شخصیات دے خاکے تحریر کردے سن، بعد وچ ایہ خاکے سعادت حسن منٹو نے ’’گنجے فرشتے‘‘ دے ناں توں چھپوائے۔ آفاقی نے 1957ء وچ فلماں لئی باقاعدہ کم دی ابتدائی کیتی تے فلم ٹھنڈی سڑک دی کہانی لکھی سی ایہ فلم کامیاب ہوئی۔ جنرل ایوب خان دا مارشل لاء 1958ء لگیا تے اخباراں تے پابندیاں لگیاں تے آفاقی صحافت چھڈ کے مکمل طور تے فلماں ول آ گئے۔
ڈائریکٹر تے فلم ساز حسن طارق دے نال اوہناں دی جوڑی نے فلم انڈسٹری نوں کئی لازوال فلماں دتیاں۔ 1965ء وچ حسن طارق دے نال رل کے بطور فلم ساز رجحان ساز فلم کنیز بنائی جہدی کہانی اوہناں نے لکھی سی۔ ایہدے بعد اک ہور فلم ’’میرا گھر میری جنت‘‘ بنائی۔ فلم ’’سزا‘‘ اوہناں نے کلیاں بنائی جہدے وچ جمیل تے روزینہ دی جوڑی نوں متعارف کرایا۔
1972ء وچ بطور مصنف، ہدایت کار تے فلم ساز فلم ’’آس‘‘ بنائی جہدے بعد بے شمار فلماں دیاں کہانیاں لکھیاں۔ اوہناں نے فلم ساز، ہدایت کار، مکالمہ نگار تے سکرپٹ رائٹر دی حیثیت نال 38فلماں دتیاں۔ اوہناں نے 1989ء لہور توں ماہنامہ ہوشربا ڈائجسٹ کڈھیا سی فیر اوہنوں بند کر دتا تے ہفت روزہ فیملی میگزین نال بطور مدیر وابستہ ہوئے۔ مرحوم آخر دم تک ہفت روزہ فیملی میگزین دے مدیر سن۔ ادارہ ’’نوائے وقت‘‘ دے میگزین ’’فیملی‘‘ نوں تقریباً 20ورھے تک ایڈٹ کردے رہے۔
اوہناں نے 1990ء کراچی توں نکلن والے جریدے ماہنامہ سرگزشت وچ ’فلمی الف میلہ‘ دے ناں توں پاکستان دی فلمی دنیا دا احوال لکھنا شروع کیتا۔ اوہناں دی وفات تک ایس سلسلے دی ڈھائی سو توں ودھ قسطاں شائع ہو چکیاں سن۔ اوہناں دی مقبولیت دا ایہ عالم سی کہ کئی لوک ایہ ڈائجسٹ صرف آفاقی دی تحریراں نوں پڑھن لئی ای خریدیا کردے سن۔ ماہنامہ سرگزشت وچ فلمی الف لیلہ دی ہر قسط دے تعارف وچ ایہ شعر لکھے ہوندے سن۔ منیر نیازی دے ایہ اشعار علی سفیان آفاقی نوں بہت پسند سن۔
یہ اجنبی سی منزلیں اور رفتگاں کی یاد
تنہائیوں کا زہر ہے اور ہم ہیں دوستو
آنکھوں میں اڑ رہی ہے لٹی محفلوں کی دھول
عبرت سرائے دہر ہے اور ہم ہیں دوستو
علی سفیان آفاقی نے کئی سفرنامے تے کتاباں وی لکھیاں جہڑیاں کافی مقبول ہوئیاں۔ اوہناں نے 28دے قریب کتاباں لکھیاں، جہناں وچ فلمی الف لیلیٰ سب توں ودھ مقبول اے۔ اوہ فلمی دنیا دا انسائیکلوپیڈیا سن۔ اوہناں دے سفر نامیاں وچ یورپ دی الف لیلہ، طلسمات فرنگ، ذرا انگلستان تک،نیل کنارے ، عجائباتِ فرنگ، امریکہ چلیں، ذرا انگلستان تک، کمال با کمال تے موم کا آدمی شامل نیں۔ اوہناں نوں 8واری نگار ایوارڈ 6واری گریجویٹ ایوارڈ تے اک اک واری فلم کریٹک تے مصور ایوارڈ نال وی نوازیا گیا، پر ایہناں سب توں وڈا ایوارڈ اوہ عزت اے جہڑی اوہناں نوں ایہناں فلماں دے ویکھن والیاں توں ملی۔
اوہناں دی مشہور فلماں درج ذیل نیں ۔کنیز، میرا گھر میری جنت، سزا، آس، آدمی، آج کل، فرشتہ، جوکر، قتل کے بعد، ایک ہی راستہ، آسرا، عدالت، شکوہ، دیوانگی، فاصلہ، آرپار، کبھی الوداع نہ کہنا، نیا سفر، میں وہ نہیں، عندلیب، میرے ہم سفر، مہربانی، گمنام، بندگی، کامیابی، ہم اور تم، پلے بوائے ، مس کولمبو، دامن اور چنگاری، دیور بھابھی، دل ایک آئینہ، محبت، الزام، انتظار، انسانیت، دوستی، نمک حرام، بیٹا، معاملہ گڑبڑ ہے ، ویری گڈ دنیا ویری بیڈ لوگ، اجنبی تے صائقہ۔
ممتاز صحافی، مصنّف، فلم ساز، ڈائریکٹرعلی سفیان آفا قی نوں ساڈے توں بچھڑے5ورھے لنگھ گئے نیںاوہ 82 ورھے دی عمر وچ 27 جنوری 2015ء نوں انتقال کرگئے سن۔