عالمی سیاست وچ نویاں صف بندیاں

مصطفیٰ کمال پاشا

عالمی سیاست ہمہ گیر تبدیل دے عمل توں لنگھ رہی اے جوہری تبدیلی دا عمل عالمی سیاسی شطرنج وچ نویں نویں چالاں چلے جا رہیا اے۔ امریکی عالمی طاقت و برتری دا گراف تھلے آ رہیا اے نوے دی دہائی وچ سوویت یونین دی افغانستان وچ شکست تے اشترا دی افواج دے ایتھے توں انخلاء دے بعد 15 ٹوٹیاں وچ تقسیم ہو جانا اک اہم واقعہ اے جس نے عالمی منظر اُتے جوہری تبدیلی پیدا کیتی۔سرد جنگ دا خاتمہ ہویا تے امریکہ اک فاتح قوت دے طور اُتے ساہمنے اآیا۔ عالمی نظام سرمایہ داری نوں فتح ملی۔ امریکہ نے مشرق وسطیٰ وچ نویں جغرافیائی تقسیم دیاں گلاں کرنا شروع کر دتیاں۔ اپریشن ڈیزرٹ سٹارم تے ڈیزرٹ شیلڈ دے ذریعے امریکہ نے اپنی عسکری و فنی برتری دا سکہ جمایا۔ تاریخ دے خاتمے دا اعلان ہویا۔ یک قطبی عالمی نظام منظر عام اُتے اآیا۔ امریکی برتری اک حقیقت نظر اآن لگی۔ نائن الیون ہو گیا فیر دہشت گردی دے خلاف عالمی جنگ دے 20 ورھیاں نے امریکی طاقت دا نشہ ھرن کر دتا۔ 20 سال دے بعد امریکہ افغانستان توں رخصت ہو رہیا اے تے ایس دی عالمی برتری اُتے وی سوالیہ نشان لگ چکیا اے چین اک موثر عالمی معاشی قوت دے طور اُتے دنیا دے ساہمنے اآ چکیا اے۔ G-5 ٹیکنالوجی دے اجرا نے چین دی فنی و تکنیکی شعبے وچ وی اثر پذیرائی دا ثبوت فراہم کر دتا اے۔ عالمی توازن طاقت چین دے حق وچ جاندا ہویا نظر آ رہیا اے۔ امریکہ ہن صرف ایس دے ودھدے ہوئے قدم، عالمی برتری ول جاندی ہوئی چینی راہواں نوں کھوٹی کرن دی منصوبہ سازیاں وچ مصروف نظر آ رہیا اے۔
امریکہ دنیا وچ پھیلے ہوئے اپنے فوجی اڈے سمیٹن دی پالیسی اُتے عمل پیرا نظر آ رہیا اے جتھے واقعتاً لوڑ اے صرف اوتھے فوجی اڈے قائم رکھے جان گے، چین دے خلاف صف آراء کرن دی پالیسی اختیار کیتی گئی اے۔ افغانستان توں جس طرح ملٹری مشن ختم کیتا گیا اے اوہ ایس گل دی دلیل اے کہ امریکہ عالمی میدان سیاست وچ نویں صف بندیاں دا حتمی فیصلہ کر چکیا اے۔
امریکہ مشرق وسطیٰ وچ وی اپنی عسکری موجودگی وچ کمی لیا رہیا اے۔ امریکی میرین جنرل فرینک مکینزی نے جیہڑے پچھلے ہفتے مشرق وسطیٰ دا لمبا دورہ کر کے واپس آئے سن کہیا کہ امریکہ جس طرح اپنی عسکری موجودگی وچ کمی لیا رہیا اے ایس طرح طاقت دا جیہڑا خلا پیدا ہوئے گا روس تے چین ایہنوں بھرن دی کوشش کر سکدے نیں کیوں جے مشرق وسطیٰ وچ مختلف ملکاں دے وچکار اختلافات دی جیہڑی صورت اے ایہنوں حدود وچ رکھن لئی امریکہ جہی عسکری طاقت دی موجودگی ضروری اے اک عرصے توں امریکہ خطے وچ توازن طاقت برقرار رکھے ہوئے اے اسیں ویکھنے آں کہ عرباں دے بیچ گھرے ہوئے اسرائیل دی بقا تے سلامتی دی ضمانت امریکہ نے ای دے رکھی اے کیوں جے امریکہ دی سرپرستی تے حفاظتی حصار نہ ہوئے تے عرب ملک تے دور دی گل اے حماس ای اسرائیل دا تیاپانچہ کر کے رکھ دیوے پر امریکہ نے اسرائیل نوں ایس قدر پروٹیکشن تے پروموشن دے رکھی اے کہ اوہ کلا ای دو درجن توں ودھ عرب ملکاں نوں تگنی دا ناچ نچوا رہای اے اونج ہن اوہ طاقت دے ایس مقام تیکر اپڑیا ہویا اے کہ امریکہ دی آشیر باد دے بغیر وی اپنی جارحانہ پالیسیاں برقرار رکھ سکدا اے غزہ اُتے اسرئایل دی حالیہ یلغار ایس دی تازہ ترین مثال اے۔
امریکہ نے ایرانی حمایت یافتہ حوشیاں دے حملیاں دا مقابلہ کرن لئی عرب ملکاں نوں دتی جان والی امداد وی بند کرن دا عندیہ دے دتا اے کیوں جے پہلے خطےوچ امریکی پالیسی عرب و عجم دی دشمنی اُتے قائم سی، پر ہن ایس نے اپنی ساری قوتاں نوں چین دے ودھدے ہوئے اثرات دے خاتمے یا مقابلے لئی مجتمع کرن دی پالیسی اپنا لئی اے سعودی عرب نوں ایران نال تعلقات دے بحال کرن دا کہیا اے۔ پاکستان نوں بھارت دے نال معاملات نمٹان دا کہیا اے، جتھے جتھے امریکہ نے اپنی چودھراہٹ لئی اختلافات دے بیج بو رکھے سن ایہناں نوں سمیٹنا شروع کر دتا اے تاں جے نویں صف بندی کر کے چین دا مقابلہ کیتا جا سکے، پر اوہ ایس گل دا وی اہتمام کر رہیا اے کہ ایس دی عدم موجودگی وچ اقوام کدھرے ایس دے مفادات دے خلاف ای کم کرنا شروع نہ کر دین، ایس لئی جتھوں جتھوں اوہ اپنے عساکر سمیٹ رہیا اے اوتھے انج دے حالات پید اکر رہیا اے کہ استحکام پیدا نہ ہوئے، مشرق وسطیٰ وچ اسرائیل ایس دے مفادات دا محافظ بنیا ہویا اے۔ امریکی فوجاں دی موجودگی یا عدم موجودگی اوتھے دے ماحول نوں امریکی مفادات دے تابع رکھن دی پالیسی اختیار کیتی جا رہی اے۔ مشرق وسطی وچ عرب اسرائیل معاملات گرم ہو رہے نیں۔ معاملات اک نویں کشمکش ول جاندے نظر آ رہے نیں لوڑ ایس امر دی اے کہ اسیں اپنے قومی مفادات دے بارے وچ یکسوئی اختیار کریئے۔